KORONER BYPASS AMELİYATI
Günümüzde hepimizin bildiği gibi kalbi besleyen koroner damarların tıkanması sonucu kalp krizi meydana gelmektedir. Koroner anjiografi çekilmesiyle %70 ve daha fazla oranda oklüze (tıkalı) olan koroner arter tespit edilip müdahale planlanır. Bu müdahale stent yerleştirilmesi veya koroner bypass ameliyatı şeklinde olmaktadır. Genellikle de birden fazla arterde diffüz (yaygın)lezyon olursa ameliyat önerilir.
Koroner arter anatomisi, sol ve sağ çıkıştan orjin alan ve solda ikiye ayrılan üç ana arter ve bunların yan dallarından oluşmaktadır. Aterosklerotik lezyonlar arteri bazen tam oklüze edebilir ,sonucunda da eğer bu uzun yıllar içinde gelişmişse beslediği alana diğer dallardan kollateral oluşur ve belirti vermeyebilir veya hafif göğüs ağrıları olur. Tesadüfen koroner anjiografide tespit edilir. Bu nedenle her zaman myokard infarktüsü (kalp krizi) ortaya çıkmayabilir.Kriz olsun veya olmasın oklüze arterde lezyona müdahale gereklidir.
Diyabet , hiperkolesterolemi, sigara içme, obezite, sedanter yaşam (hareketsiz) ve genetik yapı koroner arter hastalığı riskini yükseltir. Bu hastaların mutlaka koroner anjiografi kontrolünü yaptırmaları kalp krizi riski yaşamasını önler. Yani myokard infaktüsü olmadan tespit ameliyatın riskini azaltır ve ameliyattan daha fazla fayda görmesini sağlar.
Hastaların ameliyata hazırlanma aşamalarında antiagregan (aspirin, plavix gibi..) tedavisi stoplanır fakat MI (kriz) riski varsa yani oklüze arterdeki lezyon kritik ise ciltaltı antikoagulan tedavisi devam ettirilir. Karotis arter (şahdamarı) USG çekilir ve solunum egzersizleri başlanır. Günümüzde koroner bypass ameliyatları lezyon olan damar sayısı , yeri ve arter çapına göre minimal invazif ve/veya çalışan kalpte yapılabilir. Minimal invazif (küçük kesi) yöntemler koltukaltı, memealtı, parsiyel sternotomi gibi hastanın fiziki yapısı da gözönüne alınarak tercih edilir. Amaç arterdeki lezyonun distaline (sonrasına) aortadan gelen yeni grefti anastamoz yapmaktır. Greft olarak genellikle alt ekstremiteden alınan safen ven kullanılır ve safen ven çıkarılırken hasar görmemesi, çekiştirilmemesi , esnetilmemesi çok önemlidir, Çünkü ven endoteli hasarlanırsa kısa zamanda tıkanmasına neden olabilir. Hastaların bacakta çok büyük kesi olmaması için tercih nedeni olan endoskopik safen çıkarılması bu nedenle yanlıştır. Safen ven hemen ciltaltında seyrettiği için kapatılması sonucu komplikasyon olmaz ve skar dokusu kısa sürede belirsizleşir. Diğer taraftan göğüs içi arter olan LIMA (sol internal mammarian arter) özellikle kalbin ön yüz koroner arterleri (LAD, Diagonal arterler) için tercih edilir. İyi yapılan anastamoz sonucu patent kalma oranı yüksektir fakat safen ven de iyi anastamoz sonucu patent kalma kısa değildir.
Koroner bypass ameliyatları sonrası erken mobilizasyon ve erken günlük yaşama dönme büyük önem taşır. Bu nedenle genellikle 5-6 günlük hastane yatışı sonrasında taburcu olan hastanın günlük yürüyüş gibi egzersizlerini aksatmamalı fakat yorulunca da aşırıya kaçmamalıdır. Kolesterol yönünden zengin besinlerden kaçınmalı, sigara kesinlikle içmemelidir. Diyabet hastaları kan şekeri kontrolünü sağlamalıdır. Aylık kontrollerini de aksatmamalıdır.
