Konstipasyon; halk arasında “kabızlık” olarak da bilinen dışkılama güçlüğüdür.
Kabızlık; tüm dünyada, her yaştan bireyin zaman zaman yaşayabileceği bir durumdur.
Geçici olabileceği gibi kronik olarak da ortaya çıkabilir ve bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Araştırmalara göre; tüm dünyada kronik kabızlık yaşayanların oranı yaklaşık %14’tür.
Özellikle yaş ilerledikçe, bazı bağırsak hastalıklarına bağlı olarak da kabızlık riski artabilmektedir.
Konstipasyon (Kabızlık) Nedir?
Tıp dilinde konstipasyon olarak adlandırdığımız durum, halk arasında “kabızlık” olarak bilinmektedir.
Konstipasyon anlam olarak dışkılama güçlüğünü ifade eder.
Bugüne kadar yapılan tıbbî çalışmalarda kabızlık; dışkılama sayısı, sert dışı ve ıkınma ihtiyacı gibi farklı ölçütlere göre değerlendirilmiştir.
2000 yılında, Roma Çokuluslu Konsensüsünde belirlenen kriterlere göre ise
*Haftada 3 defadan az dışkılama
*Dışkılamaların %25’i ve daha fazlasında ıkınma
*Dışkılamaların %25’inde sert dışkılama
*Dışkılamaların %25’inde bağırsağın tam boşalmaması hissi konstipasyon yani kabızlık belirtileri olarak kabul edilmektedir.
Kabızlık Neden Olur?
Yediğimiz tüm besinler, öncelikle ince bağırsaklar tarafından sindirilir. Sindirimi gerçekleşen yiyeceklerin sıvı artıkları ise kalın bağırsağa gönderilir ve burada emilimi gerçekleşir.
Kalan yoğun ve katı birikinti, rektum bölgesinde toplanır ve zamanı geldiğinde dışkılama yolu ile dışarı atılır.
Sağlıklı bir bedende, 3 günde en az 1 kere dışkılama olmalıdır.
Dışkı hafif yumuşak yapılı olmalı ve dışkılamadan sonra tüm bağırsakların boşaltıldığı hissedilmelidir.
Eğer tükettiğimiz yiyecekler dışkının kütlesel hâlde birikmesine neden oluyorsa ve sindirim süreci sağlıklı bir şekilde gerçekleşmiyorsa, kabızlık ortaya çıkabilir.
Bu durum; beslenme şeklimizin bağırsak sağlığı üzerindeki etkilerini de ortaya koyar.
Düzenli beslenme ve egzersiz alışkanlığı olmayan bireylerde, kabızlık daha sık görülür.
Bununla birlikte bağırsak ve sindirim sistemindeki bazı ciddi rahatsızlıklar da konstipasyona (kabızlığa) neden olabilmektedir.
Kabızlığın nedenleri;
*Lifli ve posalı gıdaların yeterince tüketilmemesi
*Hareketsiz yaşam biçimi
*Sıvı tüketiminin yetersiz olması
*Hipotiroidi, diyabet, gibi metabolik rahatsızlıklar
*Kalın bağırsak ile ilgili hastalıklar, pelvik taban kaslarının işlevini yerine getirememesi
*Kolon ve rektum kanseri
*Makat kanseri
*Rektum sarkması gibi anatomik nedenler
*Crohn hastalığı
*Anal fistül/fissür, hemoroid olarak sıralanabilir.
*Bununla birlikte psikolojik durumlar ve yaşam biçimindeki değişiklikler (şehir değişikliği, uykusuzluk, yoğun iş temposu, stres de bağırsak hareketlerini etkileyebilir ve akut kabızlığa neden olabilir.
Kabızlık için Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?
Kabızlık sorunu, çoğu kişinin zaman zaman yaşayabileceği bir problemdir.
Birçok kişi, konstipasyonun nedenlerini tahmin edebilir ve yaşam biçimini düzene sokarak şikâyetleri kontrol altına alabilir.
Ancak kabızlığın uzun süre devam etmesi, ciddiye alınması gereken bir durumdur.
*Bulantı ve kusma
*karın ağrısı
*Dışkıda incelme, dışkının yapısında değişmeler
*Dışkılama sırasında kan görülmesi
söz konusu olduğunda, zaman kaybetmeden uzman bir doktora başvurmak gerekir
Kabızlık Tanısı Nasıl Konulur?
Basit tedavi yöntemlerine rağmen kabızlık problemlerinin devam etmesi; bağırsak ve sindirim sistemindeki farklı rahatsızlıkların habercisi olabilir.
Bu nedenle kabızlık tanısında gelişmiş görüntüleme yöntemlerinden de yardım alınabilir.
Kolonoskopi: Ucunda mikro kamera bulunan, “kolonoskop” isimli cihazla makat bölgesinden girilip, bağırsakların incelenmesidir.
Kabızlık tanısında en sık kullanılan yöntemdir.
Baryumlu grafi: Rektum ve kolon bölgesine boyayıcı özelliği olan, özel bir madde verilmesi ve röntgen çekilmesi işlemidir.
Özellikle bağırsaktaki kitle ve darlık problemlerinin teşhisinde önemlidir.
Bu yöntemlerin dışında “anorektal manometri” ve “defekografi” de tanı sürecinde kullanılabilir ve dışkılama sırasında makatın durumu net bir şekilde analiz edilebilir.
Konstipasyon Tedavisi
Konstipasyon tedavisinde öncelikle diyet, bol sıvı tüketimi ve düzenli egzersiz tavsiye edilmektedir.
Tam tahıllı ekmekler, sebze ve meyvelerden oluşan öğünler, bol su tüketimi ile desteklenmelidir.
Bağırsak hareketleri düzene girdiğinde, kabızlık şikâyeti de genelde kendiliğinden kaybolur.
Bu süreçte destekleyici olması adına laksatif ilaçlardan da yardım alınabilir.
Ancak kabızlığın altında rektum ve kolon ile ilgili daha ciddi problemler yatıyorsa mutlaka bu rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekir.
Bu noktada, proktoloji alanında uzman bir cerrahın planlaması ve deneyimi sayesinde kabızlık şikâyetleri ortadan kaldırılabilir.
Kabızlığın sebebi bağırsak fıtığı ise öncelikle uygun diyet ilkeleri, bağırsak alışkanlığının düzenlenmesi,biofeedback yöntemleri denenmektedir.
Bunlara yanıt vermediği durumlarda hastanın şikayetlerinin varlığı, yaşam kalitesini bozması durumunda uygun cerrahi (laparoskopik /robotik Ventral mesh rektopeksi (LVMR), Transperineal mesh ile onarım, STARR/TST prosedürü) ile sorun ortadan kaldırılabiliyor.
8Kabızlığın nedeni bağırsak peristaltizminin (boşalma yönünde kasılma gücünün azlığı olarak tespit edildiğinde (yavaş geçiş zamanlı konstipasyon), sakral sinirlerin elektromanyetik olarak uyarılması (posterior tibial sinir stimulasyonu-PTNS) gibi gelişmiş tekniklerle tedavi edilmekte.
İleri Yaşta kolonda divertiküller (baloncuklar) nedeniyle kabızlık gelişmişse, hastaya posalı beslenme önerilir.
Ayrıca bağırsak kaslarını düzenleyen bazı ilaçlardan yararlanılır.
Hastalığın, bağırsağı ileri derecede daraltması nedenine yönelik tedavilere yanıt vermeyen hastalarda, ameliyat gerekebilmektedir.
