Kleptomani, maddi değeri olmayan, gereksinim duyulmayan nesnelere karşı duyulan, direnç gösterilemeyen kompulsif niteliği olan bir çalma dürtüsü durumu, bir dürtü kontrol bozukluğudur.
Çoğunlukla ergenlik dönemimde başlayan bu bozukluk erişkinlik döneminde de baş gösterebilir.
Kleptomani epidemiyolojik olarak incelendiğinde; bu bozukluğa sahip bireylerin tedavi için başvurmaktan kaçınmaları sebebiyle oldukça az görülmektedir.
Patolojik çalma davranışı; duygusal doyumdaki eksiklikleri gidermek, telafi etmek dürtüsü ile ortaya çıkmaktadır. Kleptomanlar genellikle çalma eyleminden önce gergin, öfkeli, stresli hissettiklerini ve eylemi gerçekleştirdikten sonra bu durumların pişmanlık ve suçluluk duyguları ile sona erdiğini ifade ederler.
Kleptomanik davranış atakları toplumda çoğunlukla mağaza ve süpermarketlerde ortaya çıkar.
Kleptomani toplumda seyrek görülmekle birlikte çoğunlukla ek tanılarla görülmektedir. Duygu durum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, yeme bozuklukları kleptomaniye eşlik edebilen bozukluklardır.
Kleptomani, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’nda (DSM-IV TR) “Başka türlü sınıf-landırılmayan dürtü kontrol bozuklukları” bölümünde yer alır.
Diğer birçok psikolojik bozuklukta olduğu gibi “Çocukluk Dönemi” Kleptomani’de de yadsınamayacak öneme sahiptir.
Ailenin çocuk üzerindeki tutum ve davranışları çocukta çalma davranışlarına sebep olabilir. Başlıca sebepler; çocuğun maddi gereksinimlerinin karşılanmayarak mahrum bırakılması, ailenin ekonomik problemleri, ebeveynlerin paraya çok düşkün olmaları, ebeveynlerin yeterli maddi güce sahip olmalarına rağmen çocuk için harcama yapmaktan kaçınmaları olarak tanımlanabilir.
Ebeveynlerin hatalı davranışları sonucu çocuğun kapıldığı “Ben değersizim” düşüncesi sonucu oluşan özgüven eksikliği ve yetersizlik duygusu da çalma davranışını tetikler. Kendini değersiz hisseden çocuk, çaldığı nesneler ile kendini değerli hissetmeye çalışır. Çocuğunu akranlarıyla kıyaslayan ebeveynler hatalı davranışları sonucu çocukta rekabet duygusu uyandırmakta ve çocuğun çalma dürtüsünü tetiklemektedirler. Çocuk çalarak rakiplerinden bir adım ileriye geçeceğini düşünerek bu eylemi gerçekleştirir.
Çocuğa yeterli bakım, ilgi, sevgi ve özverinin gösterilmemesi çalma davranışında başlıca sebeptir. Çocuk çalma davranışı göstererek; ebeveynlerinden göremediği sevgiye karşı duyduğu gereksinimi ve ihmal edilmişliği çaldığı nesnelerle karşılamaya çalışır.
Kleptomani konusunda sınırlı sayıda bilimsel çalışma bulunmaktadır ve tedavisinde genellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) teknikleri uygulanmaktadır.
Kaynakça:
Amerikan Psikiyatri Birliği (1994) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Dördüncü Baskı (DSM-IV) (Çev. ed.: E Köroğlu). Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 1995.
