Kişilik bozuklukları nedir?

KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

Kişilik bozukluğu; bazı insanların belirli ayrıcı özellikleri toplum tarafından beklenen çeşitli rollerin en azından bir bölümünü yerine getirmelerini önleyecek şekilde katı ve uyumsuz olabilir. Bu durumda ki bireyler kişilik bozukluğu sergiler. Kişilik bozukluğunun en ayırt edici özelliği; bireyin kendi kimliği ya da benlik duygusuyla yaşadığı sorunlar ve kişiler arası kronik sorunlardır.

Kişilik bozukluğu olan insanlar genellikle, kendi hayatlarına olduğu kadar başkalarının hayatlarında da büyük zorluklar yaşatırlar. Kişilik bozukluğu olan bireyler çevresindeki insanlara göre; kafa karıştırıcı, can sıkıcı, tahammül edilemez, çeşitli derecelerde kabul edilemez davranışlar sergiler. Bu bireyler hangi davranışı sergilerse sergilesin (kuşkuculuk, inatçılık, reddedilme korkusu, saldırganlık), yeni durumlarla karşılaşsalar bile gösterdikleri tepkilerin aynısını gösterirler ve geçmişte yaşadığı sorunlardan ders almadıkları için aynı uyumsuz davranışları tekrar ederler. Örneğin; bağımlı bir kişi eşinin onu hiç yalnız bırakmamasını sürekli olarak ve aşırı şekilde talep eder. Bu ilişkiyi yıpratır ve sona ermesine neden olur ancak ilişki bittikten sonra bağımlı kişi kısa sürede eşini dikkatli bir şekilde seçmeden tekrar herhangi biriyle bağımlı bir ilişki oluşturabilir.

Kişilik bozukluklarının özelliklerinden biri de, bireyin davranışlarının yakın geçmişte yaşanan bir strese verilen zayıflatıcı tepkilerinden kaynaklanmamasıdır. Yani bu davranışlar katı ve çarpık kişilik ve davranış örüntülerinin sürekli olarak uyumsuz dünyayı algılama, düşünme ve ilişki kurma biçimlerine dönüşmesinden kaynaklanır.

Kişilik bozuklukları üç küme altında ele alınır:

A kümesi; paranoid, şizoid ve şizotip kişilik bozukluklarını içerir. Bu bozuklukları sergileyen insanlar genelde tuhaf ya da acayip bir görünümdedir. Kuşkuculuk ve güvensizlikten sosyal kopukluğa uzanan sıra dışı davranışlar sergiler.

B kümesi; histriyonik, narsistik, anti sosyal ve sınırda kişilik bozukluklarını içerir. Bu bozuklukları sergileyen bireyler duygusal, dengesiz ve dinamik davranışlar sergilerler.

C kümesi; kaçınmacı, bağımlı ve obsesif-kompülsif kişilik bozukluklarını içerir. Diğer iki kümenin aksine bu bozuklukları sergileyen insanlar genellikle kaygı ve korku belirtileri sergilerler.

Psikolog Duygu Yakupoğlu