Kadınlarda idrar kaçırma, istemsiz olarak uygunsuz yerde ve zamanda mesane kontrolünün sağlanamamasına bağlı olarak idrarın kontrol dışı kaçırılması olayı olarak tanımlanmaktadır. İdrar kaçırma sosyal, fiziksel, psikolojik ve hijyenik sorunlara yol açmaktadır. İdrar kaçırma sıklığının kadınlarda yaşa bağlı olarak yüzde 17 ile 45 arasında değişmesi bu konunun önemli bir sorun olduğunu göstermektedir. Yaşın ilerlemesi ile birlikte sıklığı da doğru orantılı olarak artma göstermektedir.
İdrar kaçırma problemi olan kadınların büyük kısmı utanma ya da sosyal etiketlenme korkusu ile uzman bir hekime gidememekte; idrar kaçırmayı yaşlanmanın ya da kadın olmanın doğal ve kaçınılmaz bir sonucu olarak düşünmektedir.
İdrar kaçırmanın birçok boyutu ile kadınların yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir. Bu problemin Fiziksel boyutu, hareket özgürlüğünün kısıtlanması, kendine bakamama; Duygusal boyutu, depresyon, anksiyete, yılgınlık, kendine güven ve öz saygı kaybına; Sosyal boyutu, sosyal ilişkilere girememe, gezmeye ya da eğlenceye çıkamama, özel yakınlaşma yaşayamamaya yol açmaktadır. Bu sorunun çözümü uygun teşhis ve tedavilerle mümkündür ve yüzde 90’lara kadar olumlu sonuçlar alınmaktadır. Özellikle hastaların büyük kısmında basit davranış değişiklikleri ve bazı ilaç tedavileri ile çözüm mümkündür.
İdrar kaçırma tipleri
Stres tip idrar kaçırma: Öksürme, hapşırma, ani ayağa kalkma, yürüme sırasında istemsiz idrar kaçırma olarak tanımlanır. Genellikle nedeni mesane dediğimiz idrar torbasını ve çıkış kanalını alttan destekleyen pelvik taban kaslarının güçsüzlüğüne bağlı görülür. Yaşlılık, doğumlar ve kilo fazlalığı olan kişilerde daha sık izlenir.
Sıkışma tip idrar kaçırma: Aniden idrarın gelmesi ve tuvalete yetişemeden istemsiz kaçırma tipidir. Mesanenin aşırı aktif çalışmasından kaynaklanır. Hastaların gündüz ve gece sık idrara gitme şikayetleri olur. Özellikle idrarını zamanında çok tutan hastaların ileriki yaşlarında, diyabet gibi metabolik bazı hastalıklarda ve yaşlılıkta görülen alzaimer gibi bazı hastalıklarda görülme sıklığı artmaktadır.
Taşma tip idrar kaçırma: Hasta idrarını hissetmeden kendiliğinden bir miktar sızıntı şeklinde istemsiz idrar kaçırma şeklidir. Geçirilmiş pelvik veya bel cerrahileri sonrası görülebileceği gibi diyabet gibi bazı hastalıkların son dönemlerinde de görülebilir. Bu tipte hasta idrarını hiç hissetmez ve devamlı taşma şeklinde kaçar. Asıl sorun mesanenin idrar yapan kasının çalışmamasından kaynaklanmaktadır.
Karışık tip idrar kaçırma: Stres ve sıkışma tip idrar kaçırmanın birlikte olduğu durumdur.
İdrar kaçırma tedavileri
Davranış tedavileri: Hastanın hayatındaki bazı davranışları değiştirmek şeklinde uygulanır. Özellikle mesane egzersizleri, zamanlı idrara gitme ve sıvı alımının düzenlenmesini kapsar. Hasta ile detaylı konuşulduktan sonra idrar kaçırma tipine göre davranış değişiklikleri önerilir. Hastaların büyük çoğunluğu yüksek oranda fayda sağlar.
Egzersiz uygulaması: Stres tip idrar kaçırma nedeni olan güçsüz pelvik taban kaslarını güçlendirecek Kegel denilen egzersizlerin uygulanması özellikle genç hastalarda başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir. Kegel egzersizlerinin doktor tarafından öğretilmesi başarısını artırmaktadır.
Elektrik stimülasyonu: Pelvik tabanının elektrik stimulasyonu ile güçlendirilmesi ve pelvik kas gücünün artırılmasını amaçlar. Seçilmiş hastalarda uygulanabilir.
İlaç tedavileri: Sıkışma tip idrar kaçırmasının tedavisinde başlıca antikolinerjikler olmak üzeri kaçırma tipine göre ilaç seçenekleri mevcuttur. Günümüzde idrar kaçırmalarının çoğunluğunu cerrahi uygulamaya gerek olmadan yukarıda bahsedilen seçeneklerle tedavi edebilmekteyiz.
Cerrahi tedaviler: İdrar kaçırmanın altında cerrahi olarak düzeltilebilecek neden varlığında uygulanır. Günümüzde cerrahi teknikler oldukça gelişmiş ve kolay uygulanabilir duruma gelmiştir. Özellikle stress tip idrar kaçırmasında karından ve vajinadan uygulanan ameliyatlar mevcuttur. Genellikle idrar çıkış kanalına destek amaçlı askı ameliyatları (TOT,Mini-sling, TVT) günümüzde sıklıkla uygulanmaktadır. Başarı oranları ve uygulanma kolaylıkları yönünden avantajları mevcuttur. Bu popüler ameliyatlar 15 dakikalık operasyon süresi ile vajinadan yapılan küçük bir kesi ile uygulanabilmekte ve hasta ertesi gün evine sağlıklı olarak gidebilmektedir.
Sonuç olarak idrar kaçırma problemi yaşam kalitesi anlamında ihmal edilmemesi gereken bir konudur. Öncelikle idrar kaçırma tipinin belirlenmesi, hastaya hangi tedavinin faydalı olacağı konusunda atılması gereken ilk adımdır. Hasta, idrar kaçırma şikayetinden, idrar kaçırma tipine göre kendine uygun tedavileri uygulanarak %90 oranında kurtulabilmektedir.
Kadınların yaşam kalitesini oldukça kötü etkileyen idrar kaçırma şikayetlerinin tedavisi olduğunu bilmesi ve üroloğa başvurması gerekmektedir.
