Deri kanserleri
Deri kanserleri tüm kanserler içerisinde en sık görülen kanser tiplerinden biridir. Vücudun herhangi bir yerinde görülebilmek ile beraber özellikle vücudun güneş gören alanlarında daha sık görülür. Bunun sebebi güneşin kümülatif etkisinin zaman içerisinde deri katmanlarındaki hücrelere verdiği zarar ile kanser gelişmesidir.
Neredeyse tüm deri kanserleri tamamen tedavi edilebilir. Ancak erkenden teşhis edilmeli ve tedavisine başlanılmalıdır. Bu kanserlerin tedavisi geciktirildiğinde hastaya yapılan cerrahi işlemlerin büyüklüğü artmakta ya da hastalık nedeniyle ciddi problemler yaşanmaktadırlar.
Ne tür durumlarda deri kanserinden şüphelenilmelidir?
Deri kanserleri güneşin biriken etkisi ile en sık ileri yaştaki insanların yüz, el ve kol gibi vücudun güneş gören bölgelerinde görülür. Ama aynı zamanda Malign Melanom ismindeki türü her yaş grubunda ve vücudun herhangi bir yerinde görülebilir.
Deri kanserinin sık görülen tipleri için genelde deride 6 aydan daha uzun süredir iyileşmeyen yaraların varlığında şüphe duyulmalıdır. İleri yaştaki hastalarda deride oluşan kahverengi-siyah ya da pembe renkli, ara ara kanayan ya da iyileşme dokusu gibi görünen, genelde ağrısız, bazen kabarık bazen deri seviyesinde iyileşmeyen yaralar deri kanseri olabilir. Ne kadar küçük olursa olsun iyileşmeyen yaralar için hekim kontrolü şarttır. Deri kanserinin en sık görülen türü Bazal hücreli kanserler bulunduğu yerde agresif davranarak harabiyete yol açarken diğer sık görülen tipleri komşu lenf bezlerini tutarak ya da kan yoluyla vücuda yayılabillirler.
Malign Melanom tipi ise vücudun herhangi bir yerinde, genelde alacalı renkleri olan, çevresi düzensiz, kenarları kabarık, büyüklüğü 6-8 mm den büyük olan ve değişim gösteren lezyonlardan gelişebilir. Bu deri tümörü sağlam deride oluşan yeni renkli benler şeklinde gelişebildiği gibi bazen doğuştan olan benlerden de gelişebilir. Vücuttaki benlerin değişim göstermesi ( büyümesi, renginin değişmesi ya da ara ara kanaması) en önemli uyarıcı işaretlerdendir. Bu şekillerde değişim gösteren ve uzun süredir iyileşmeyen yaralar geciktirilmeden hekim kontrolünden geçirilmelidir.
Deri kanserlerinin sebebi güneş ışınlarımıdır?
Deri kanserlerinin en sık görülen 3 tipinde de güneşin deri hücrelerine verdiği zararın deri kanseri gelişimine sebep olabildiği düşünülmektedir. Bazal hücreli karserler, güneşin zararlı etkisiyle bire bir ilişkilidir. Son yıllarda bazal hücreli deri kanseri gelişimi sıklığı artış göstermektedir. Bundan ozon tabakasının incelmesi ile güneşin UV ışınlarına daha fazla maruz kalma sorumlu tutulmaktadır.
Yassı hücreli deri kanserlerinde de güneşin biriken etkisiyle görülme sıklığı artar. Ancak ayrıca derinin sürekli iyileşme durumunun devam etmekte olduğu uzun süreli yaralarda da bu deri kanseri gelişebilir. İyileşmeyen yanık yaraları, sürekli akıntı olan fistül uçları, tütün kullanımı, enfiye kullanımı, maraş otu kullanımı, ionize radyasyona maruz kalma, bazı deri hastalıkları ( xeroderma pigmentosum, albinizm, epidermolisis bullosa, ferguson smith epitelyoma ) bu tip kanser gelişimini artırabilir.
Açık tenli kişiler, kolay çillenenler, çok sayıda beni olanlar, benlerin boyut ve şeklinde değişiklik olanlar ve ailesinde deri kanseri bulunanlar deri kanserleri açısından daha çok risk taşımaktadırlar. Malign melanom, Bazal hücreli ve Yassı hücreli kanserlere göre daha nadir görülmekle beraber deri kanserlerinin en tehlikeli tipidir. Malign melanomlarda genetik yatkınlık daha ön planda olmakla beraber kişinin fenotipik özellikleri ( kızıl ya da sarışın saç rengi, mavi gözlü, açık tenli), az bronzlaşan kolay güneş yanığı olan insanlar daha fazla risk taşırlar. Malign melanom ancak erken teşhis edildiğinde tam tedavi sağlanabilir.
Vücudumuzdaki Ben'ler kansermidir?
Ben'ler, derinin katmanları içerisinde yer alan melanosit hücrelerinden gelişir. Doğumdan itibaren bu hücrelerin bulunduğu deri katmanına göre Ben'ler isimlendirilir. Bazı insanlarda bu hücrelerin naturü değişerek kansere dönüşebilir. Özellikle açık ten renkli, mavi göz renkli görünüşü olan insanlarda, genetik yatkınlık varsa bu hücrelerin doğasının değişmesi ile beraber Malign Melanom isminde kötü bir kanser tipi gelişebilir. Bu nedenle Ben'leri olan insanlardan uygun zamanda bir doktora görünmelerini ve daha sonrasında kendi kendini aylık kontroller ile muayene ederek benlerini değerlendirmesini istiyoruz. Özellikle şekil ve renk değiştiren Ben'ler olduğunda hızlıca doktora başvurmak gerekiyor. Kişinin kendi vücudunun Ben haritasını çıkarması ve belli aralıklar ile kontrolleri bu kanserlerin erken teşhis ve tedavisinde çok önemlidir. Doğuştan olan Ben'ler özellikle Malign melanom için risk oluştırabilir. Doğuştan bebeğin avuç içinden büyük olan ya da vücudun %2 sinden büyük olan Ben'ler Malign melanom açısından artmış risk içerir.
Deri kanserleri tedavi edilebilir mi?
Deri kanserleri tedavi edilebilir kanserlerdir. Özellikle erken teşhis deri kanserlerinde tam tedavi sağlar. Ne yazık ki tedavisi geciktirilen tümörlerde tümörün yayılım hızı ve büyüme hızı katlanarak artmaktadır. Buda tedavi olanağını zorlaştırabilmektedir.
Tüm dünyada ozan tabakasının incelmesi ile yeryüzüne ulaşan ultraviyole radyasyon oranının artması deri kanseri sayısını her geçen gün arttırmaktadır. Deri kanserinden korunmanın yollarından biri güneşten korunmaktır. Bunun için güneş koruyucular kullanmak ve güneşin etkili olduğu saatlerde güneşin altında olmamaya özen gösterilmelidir. Yaz tatillerinde güneş yanıklarının önüne geçmek için güneşin etkisini yitirdiği saatlerde denize girilmelidir.
Vücudumuzda oluşan her türlü yara önemsenmeli ve görünüşünde değişiklik olan, kanayan ve iyileşmeyen yaralar doktor kontrolünden geçirilmelidir. Bu şekilde deri kanserleri erken tespit edilebilir. Erken tespit edilen deri kanserleri tam olarak tedavi edilebilir.
Deri kanserlerinin güncel tedavisi nelerdir?
Deri kanserlerinin tedavi şekilleri kanserin tipine göre değişiklik gösterebilir. Ancak tüm deri tümörlerinin tedavisinde cerrahi yöntemler altın standart yöntemlerdir. Özellikle melanoma olmayan deri kanserlerinde tümörsüz cerrahi sınırdan yaranın tamamen alınması ve bölgenin temizlenmesi tedavi için yeterlidir. Ancak bazen yaygın tümörü olan hastalarda, cerrahi tedavinin mümkün olmadığı vakalarda kemoterapi ilaçları ve/veya radyoterapi verilmesi gerekebilir.
Melanom hastalarında ise tümörün derinliğine göre cerrahi sınır belirlenmekte ve cerrahi tedavi sonrası kemoterapi ajanları, immun modulatörler ve gen tedavisi verilebilmektedir. Melanom hastalarında teşhis ve tedavi geciktiğinde hastalarda uzun süreli sağ kalım % 5-10’lara düşmektedir. Malign melanom nadir görülen deri kanserlerinden biri olmasına rağmen tüm deri kanserlerine bağlı ölümlerin % 65'ini oluşturmaktadır.
