Hepimiz herkesle bir tür ilişki içindeyiz. Kiminle nasıl ilişkiler kuracağımızı, sınırlarımızın nerelerde olduğunu, hangi duyguların hangi çemberde doğru ve gerekli olduğunu belirlemekte zaman zaman zorlandığımız da bir gerçek.
Gelin bu zorluğu tamamen hayatınızın dışında bırakacak ve herkesle ilişkinizi tanımlayarak kolaylaştıracak ilişki çemberine bir bakalım.
İlişki çemberi, içten dışa uzaklaşan ilişkileri tanımlayan farklı katmanlardan oluşur. Bu farklı katmanlar çevrenizdekilerle kurmuş olduğunuz farklı ilişkileri içerir. Bir çember kişisel çembere ne kadar yakınsa, çemberdeki ilişkiler de size o kadar yakın ve özeldir, tıpkı kişisel çemberden uzaklaştıkça o çemberdeki ilişkilerin de sizden uzak ve az tanıdık olduğu gibi.
Çemberlerdeki kişiler nasıl faklıysa çemberlere ait duygular da farklıdır.
Bir çemberde konumlandırdığınız kişilere hissettiğiniz duyguları diğer çemberlerde konumlandırdıklarınıza hissedemezsiniz, hissetmemelisiniz. Bir çembere ait duyguyu başka bir çembere konumlandırdığınız kişiye hissettiğinizde kaos oluşur. Annenize duyduğunuz sevgiyi mahallenizdeki terziye duyamayacağınız, duymamanız gerektiği gibi, dostunuza hissettiğiniz kırgınlığı iş arkadaşınıza hissedemezsiniz, hissetmemelisiniz. Olumlu ya da olumsuz duygularınızın hangi çembere ait olduğuna dikkat etmelisiniz. Olumsuz duygularınız da olumlu duygularınız kadar kıymetlidir. Bir kişiye hissettiğiniz olumlu duyguların derecesiyle tutarlı olmalıdır olumsuz duygularınız. Çok kıymetlinize hissettiğiniz sevgiyi hissetmediğiniz birisine, sevdiğinize hissedeceğiniz kırgınlığı hissedemezsiniz, hissetmemelisiniz. Birisine olumsuz duygunuzu vermeden önce durup bir düşünmelisiniz o kişiye hangi olumlu duyguyu verdiğinizi ve o seviyeye uygun bir olumsuz duygu hissetmelisiniz. Konuma orantısız duygular ilişkileri zora sokar.
Kimlerin hangi çemberin içine konumlandırıldığı kişiden kişiye farklılaşsa da çemberlerin sizinle ilişkisi değişmez.
1. Ben
Merkezdeki iç kısımda kendinizle ilişkiniz yer alır. Diğer insanlarla ilişkilerinizin merkezinde her zaman siz olmalısınız, malum. Bunu başarmak için de kendinizle iyi bir ilişkinizin olması lazım. Aslına bakarsanız, tüm yaşamınız boyunca sahip olmanız gereken en önemli ilişkidir kendinizle ilişkiniz. Kendinize hakkettiğiniz sevgiyi, saygıyı, şefkati, nezaketi, özeni göstermeniz diğer insanlarla ilişkinize yansıyacaktır.
Çevrenizdekilerle ilişkilerinizde sıkıntı yaşıyorsanız, dönüp kendinizle ilişkinize bir bakmalısınız. Örneğin bağımlı bir ilişkiniz varsa çevrenizdekilerle, kendinizle ilişkinizde kopukluk vardır, özdeğerinizin de farkında değilsinizdir. Kendinizi değersiz bulduğunuz için de yaşam amacınızı başkalarında bulmaya çabalar ve kendinizi o kişilere bağımlı kılarsınız.
Kendinizle ilişkinizde duygularınız olumlu olmalı. Olumsuz taraflarınız da sizin, fazlalıklarınız da eksiklikleriniz de. Unutmayın, siz böyle çok özelsiniz.
Bizler sadece iyiden, güzelden, doğrudan oluşmuyoruz. Kötü taraflarımız da var, çirkin taraflarımız da yanlış taraflarımız da hatta zaaflarımız bile var. Elimizden geldiğinde olumsuz taraflarımızı toparlamaya çalışıp, düzeltemediklerimizin zarar verici olmamasını sağlamalıyız. Ve kendimizi olduğumuz gibi kabul etmeli ve sevmeliyiz. Hepimiz böyle çok güzeliz.
2. Kişisel Çember
Ben çemberine en yakın olan çember, biyolojik en yakınlarınızı ve partnerinizi içeren çemberdir. Bu çemberin sadece içeriden dışarıya açılan bir kapısı vardır. O çembere kimleri alıp kimleri almayacağınıza siz karar verirsiniz. Anneniz, babanız, kardeşleriniz, eşiniz ve çocuğunuz bu kişisel çemberin içinde yer alır. Ama gerçekten anne, baba, kardeş, eş olanlar. Bazen maalesef sadece adları anne, baba, kardeş, eş olanlar var bazılarımızın hayatında. İşte sadece adı anne, baba, kardeş, eş olanların o kişisel çemberde hiç işleri olmaz. Bu kişileri siz isterseniz kişisel çemberinize alırsınız, istemezseniz de almazsınız.
Çok sevgi dolu bir çemberdir kişisel çember. Gönlünüzdeki en sevgililer oradadır. En kuvvetli sevgileri bu kişilere hissedersiniz. Bir olumsuzluk yaşandığında ise kırgınlık duygusunu hissedeceğiniz kişiler de bu çemberdedir, hatta öfkeyi de hayal kırıklığını da.
3. Dost Çemberi
Merkezinde kendinizin olduğu İlişkiler çemberinde kişisel çembere en yakın olan çemberdir dost çemberi, Dostlarınız, sırdaşlarınız buradadır. Bu çemberin de kapısı sadece içeriden dışarıya açılır. Çembere kimlerin gireceğine, kalacağına ya da gideceğine sadece siz karar verirsiniz.
Bu çember, sayıca en küçük çemberdir. Hayat boyu ellerinizin parmakları kadar kişi yer alırsa o çember de bilin ki dünyadaki nadir şanslı insanlardansınız. Genele bakıldığında dost çemberinde 2-3 kişi yer alır.
Neredeyse kişisel çemberdeki duygularla aynıdır bu çembere ait duygular. Dostluklar çok uzun zamanda bir sürü badire atlayarak olur. Biyolojik ya da kanun ile oluşmuş bağlar olmayan ailenizdir dostlarınız. Onlara hissettikleriniz de ailenize ve partnerinize hissettiklerinizle neredeyse aynıdır.
4. Arkadaş Çemberi
Dördüncü çemberde arkadaşlarınız vardır. Bu çemberin kapısı hem içerden hem dışardan açılır. Siz de içeri alırsınız ya da çıkartırsınız çemberden arkadaşlarınızı, arkadaşlarınız da kendileri karar verip çembere dahil olur ya da çemberi terk ederler. Arkadaşlarınızla havadan sudan, günlük olaylardan, oradan buradan sohbet edersiniz. Gezersiniz, tozarsınız, sinemaya, tiyatroya, müzeye gidersiniz. Hoş zaman geçirirsiniz.
Arkadaşlarınız dost çemberindeki dostlarınız gibi sırdaşlarınız değildir sonsuz güvenebileceğiniz ve hayatınızın mahrem alanlarını paylaşabileceğiniz.
Bu çemberdeki kişilere duygularınızın yoğun olmaması doğrusudur. Tabii ki seversiniz. Bir olumsuzlukta tabii ki kızarsınız, ama o kadar. Kırılmazsınız, hayal kırıklığı yaşamazsınız, öfkelenmezsiniz. Daha sakindir ve olmalıdır duygularınız. Bu çemberde yoğun duygulara yer yoktur.
5. Tanıdıklar & Yolunuzun Kesiştikleri Çemberi
En dışardaki çemberdir. Çok geniştir. Kapısı sadece dışarıdan açılır. Giren bir daha dışarı çıkmaz. Olsa olsa ben çemberine daha yakın çemberlere geçiş yapar. Komşunuz da oradadır, bakkal da, sadece selamlaştığınız iş arkadaşınız da. Bu kişilerle her zaman etkileşime girmezsiniz, ama onlar hayatınızın öyle ya da böyle bir parçası olduğu için çemberinizdedirler.
Sevgi değil hoşlanma, kızgınlık değil sinir, öfke asla, hayal kırıklığı asla. Komşunuz tatlıdır, hoş bir insandır. Alt kattaki dükkân sahibi gergin birisidir. Pek hoş duygular hissetmezsiniz, en fazla sinirlenirsiniz, ama asla öfkelenmemelisiniz. Bu çemberdeki duygular yüzeysel olmalıdır. Size en uzak çemberdir burası ve buradaki insanlar sizin hayatınızın değişmez, önemli parçası değillerdir.
6. Yabancılar
Tüm çemberlerin dışında kalan alan ise Yabancılar Alanı’dır. Ne kapısı vardır ne de herhangi bir sınırı. Bindiğiniz taksinin sürücüsü, büyük marketteki kasiyer, alışveriş merkezindeki güvenlik görevlisi işte bu alandadır.
Bu sınırsız alanda kalıcı hiçbir duygu yoktur. Yüzeysel ve geçici duygular vardır. Kasadaki kişiye, “Ne tatlı biri” der geçeriz ya da bindiğiniz taksinin sürücüsüne sinir olursunuz. “Sabah solundan kalkmış herhalde” der ve geçersiniz.
Bir çembere ait olması gereken kişileri başka bir çembere koyuyorsanız ya da bir çembere ait duyguları başka bir çemberde konumlandırdıklarınıza hissediyorsanız, sıkıntı var demektir.
Bir bakın bakalım, diyagramdaki çemberlere kimleri koymuşsunuz, duygularınız ait olması gereken çemberde ve orada olması gereken kişilere mi yöneliyor. Yoksa arkadaş çemberinde bulunan birisine kişisel çemberdeki duyguları mı hissetmeyi seçiyorsunuz. Diyelim ki, sizin çocuğunuz yok ve iş arkadaşınız çocuğunun doğum gününe sizi çağırmadı. Bu durumda siz iş arkadaşınıza kırılırsanız, yanlış kişiye yanlış duygu hissediyorsunuz demektir. Ya da önünüzden geçen taksi durup sizi almazsa sürücü ile ilgili hayal kırıklığı yaşıyorsanız, yine yanlış çember ile yanlış duyguyu eşleştirmişsiniz demektir.
Kimin hangi çemberde yer alacağına siz karar verirsiniz elbette, ama karar verirken, çemberde olması gereken kişiler arasından seçmelisiniz o çembere kimin gireceğine.
Kişisel çembere biyolojik bağınız olan aile fertlerini ve eşinizi alabilirsiniz. Tanıdıklar çemberinde olması gereken komşunuzu kişisel çembere almaya kalkarsanız, olmaz. Herkesin girebileceği ve giremeyeceği çemberler vardır. Komşunuzu kişisel çemberinize alamazsınız, ama zamanla ilişkileriniz gelişir ve arkadaş çemberinize dahil olur komşunuz ve öncesinde tanıdıklar çemberine ait duygular ile bağ kurduğunuz komşunuzla arkadaş çemberinin duyguları ile bağ kurarsınız artık.
İlişki Çember’ini iyi tanımak, kendinizi ve diğerlerini doğru konumlandırmayı öğrenmek yaşamın her alanında ilişkilerinizi kolaylaştıracak, kendiniz ve diğerleri ile sağlıklı iletişmenizi sağlayacaktır.
Haydi İlişkiler Çemberi Diyagramı’nı alın önünüze ve doğru çemberlere yerleştirin hayatınızdakileri. Bakın ne kadar kolaylaşacak iletişiminiz.
Dr.phil. R. Meltem KAVCAR SIRMALI
