İnsanların yaşamlarındaki temel gereksinimlerden biri ilişki kurmadır. İlişkileri etkileyen en önemli etken ise iletişimdir. Gelin ilişkilerimiz üzerinde en çok etkiye sahip olan iletişime ve İletişim engelleri konusuna göz atalım.
İletişim ile ilgili birçok tanım bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir;
İletişim düşüncenin karşılıklı olarak değiş tokuşudur.
İletişim, sayesinde dünyayı anlamlı kıldığımız ve bu anlamı başkaları ile paylaştığımız insani bir süreçtir.
İletişim, insanların toplu halde yaşamaya başlamalarından itibaren, toplumsal etkileşimlerde rol oynayan, sembolik mesajların karşılıklı ulaştırılmasıyla bazı anlamları aralarında paylaşması sürecidir.
İletişim, iki kişiyi ilişki içine sokan psiko-sosyal bir süreçtir.
Tüm bu tanımlar incelendiğinde iletişimde en az iki insanın olduğu; iletişimin karşılıklı olduğu; iletişimin bir süreç olduğu ve iletişimin bilginin, duygunun, düşüncenin ve yaşantının bir paylaşımı olduğu söylenebilir.
Bu yazıda günlük yaşamda sıkça yaptığımız veya karşılaştığımız iletişim engellerinden öğüt vermek, yargılamak, soru sormak, tanı koymak, teselli etmek, kendine odaklanmak ve alay etmeye yer verilecektir.
- Öğüt vermek, çözüm getirmek, yönlendirmek: Dinleyicinin iletişim sürecinde “şöyle yap, böyle yap”, “bu şekilde hareket etmelisin”, “buna üzüleceğine artık harekete geçsen iyi edersin” gibi öğüt vermeye, çözüm üretmeye dayalı verdiği tepkilerden oluşur.
- Yargılamak, eleştirmek, ad takmak: Dinleyicinin iletişim sürecinde “sen zaten hep kolaya kaçarsın”, “bebek gibi davranıyorsun” gibi verdiği yargılayıcı tepkilerdir.
- Soru sormak, araştırmak, incelemek: Dinleyicinin iletişim sürecinde “neden?”, “sen ona ne yaptın?”, “o sana ne dedi?”, “hanginiz önce söyledi?” gibi sorgulayıcı tepkiler vermesidir.
- Teşhis, tanı koymak, tahlil etmek: Dinleyicinin iletişim sürecinde “aslında sen öyle demek istemiyorsun…”, “ben senin aslında neden öyle yaptığını biliyorum”, “aslında senin derdin başka” gibi durumu teşhis etmeye yönelik verdiği tepkiler vermesidir.
- Teskin, teselli etmek, konuyu değiştirmek: Dinleyicinin iletişim sürecinde “aldırma, boş ver”, “düzelir canım, bunu dert etme”, “geçer aldırma”, “üzülme”, “başka şeyden konuşalım” gibi kişiyi teselli etmeye yönelik verdiği tepkilerdir.
- Kendine odaklanma: Dinleyicinin iletişim sürecinde karşısındaki kişiye ve onun yaşadıklarına değil, kendi yaşantılarına odaklanarak bu çerçevede tepkiler vermesidir. Aşağıdaki örnekteki gibidir.
A: Anne, artık yorulduğumu hissediyorum. Okul ile dershaneyi birlikte yürütmek çok zor gelmeye başladı.
B: Sorma yavrum benim de akşama kadar canım çıktı. Neler ile uğraştığımı söylesem aklın almaz.
- Şaka yapma, alay etme: Dinleyicinin iletişim sürecinde karşısındaki kişiyle ve onun yaşadıkları ile alay etmesi ve şakalar yapmasıdır. Aşağıdaki örnekteki gibidir.
A: Anne, artık yorulduğumu hissediyorum. Okul ile dershaneyi birlikte yürütmek çok zor gelmeye başladı.
B: Yürütmek çok zor geliyorsa koş sen de o halde çocuğum.
İşte bu hatalar iletişim sürecinin kalitesini düşürmektedir. Tabi ki verilen bu yanıtların iletişimin bağlamına göre değişmekte olduğunu da göz ardı etmemek gerekir. Karşılıklı etkileşen bu süreçte bireyin karşısındakini etkisiz dinlemesi, karşısındakine odaklanmaması ve onu anlama çabası içerisine girmemesi iletişim engeli olarak tanımlanabilir.
Asıl önemli olan da bu hataların farkına varabilmek ve zaman içinde sayısını azaltmaktır.
