Osteoporoz kemik mineral yoğunluğunun azalması nedeni ile,travmalarla kolayca tanı konulabilen , tedavisi pahalı olan metabolik bir kemik hastalığıdır.
Osteoporoz uzun yılladır bilinen bir hastalıktır. Günümüzde insanların yaşam sürelerinin uzaması,gelişen teknoloji ile insanların daha hareketsiz bir yaşam sürüyor olmaları ,hastalıkların yeni cihazlar ile daha erken tanılarının konulabiliyor olması ve tedavilerindeki yeni gelişmeler ile osteoporoz (kemik erimesi ) önemi artmıştır.
-Osteoporoz'un önemi nedir? Osteoporoz sinsi bir hastalıktır. Osteoporoz meydana getirdiği kırıklar nedeni ile tedavi maliyetinin ve ölüm oranın yüksek olmasından dolayı çalışanlarda iş gücünde kayıplara neden olmaktadır.
Toplumumuzda osteoporoz denilince sadece kadınlarda rastlanır diye bilinir. Günümüzde hemen her kadın Menapoz sonrası osteoporoz kontrolünü yaptırmaktadır. Her iki cinsiyette de görülebilen
ikincil osteoporoz özellikle erkeklerde karşımıza çıktığında nedenlerini oluşturan profilde bir takım farklılıklar içermektedir.
Erkeklerde en sık ikincil osteoporoz nedenleri
*Endokrin ve metabolik hastalıklar (en sıklıkta rastlanan Diyabet hastalığı, Guatr)
*Hipogonadal durumlar (özellikle antiandrojen ilaç kullanımı ve hiperprolaktinemi)
*Hematolojik hastalıkla
*Genetik hastalıklar
*Kortizonlu ilaçlar başta olmak üzere bazı ilaçların kullanımı
*İnmobilizasyon dediğimiz uzun süre hareketsiz yaşam şekli
*Alkol
*Böbrek ve Karaciğer hastalıklarında
*KOAH (Asthım özellikle)
*Mide barsak operasyonları sonrası
*Ailesel geçiş
*Kötü beslenme alışkanlıkları sayılır
Osteoporoz tanısı nasıl konulur?
Eğer sizde risk bir faktörü- taşıyorsanız ya da bir kırık hikayeniz var ise osteoporoz kontrolunu mutlaka yaptırmalısınız.
Her olguda yapılması gerekenler:
1-Öykü(risk raktörleri) , dikkatli fizik muayene
2-Tam kan sayımı ,sedimantasyon
3-Kanda Kalsiyum Fosfor alkalen fosfataz , karaciğer enzimleri, albumin
4-Tiroid hormonları, açlık kan şekeri ve gerekirse şeker yükleme testi
5-Kemik Dansitometrisi ölçümü ki Osteoporoz tanısı koymada altın standart değerinde olan bir tetkik yöntemidir.
Alkol ve Sigaranın osteoporoza etkisi nedir?
Aşırı alkol alımının kemik yoğunluğunu azalttığı ve kırıklara zemin hazırladığı konusunda yeterli kanıt mevcuttur. Özellikle alkoliklerde kemik kaybı çok sıktır. Alkol Vitamin D nin karaciğerde yıkımını artırır. Kalsiyum dengesini sağlayan hormonları etkiler ve kemik yapımını azaltır.
Sigara içen hastalarda kemik kaybı hızlı olup kalça ve vertebra kırık riski yüksektir. Sigarada bulunan tütün, nikotin ve diğer kimyasal maddeler kemiğe direk toksik etki yapmakta, kalsiyum ve kemik için gerekli diğer besinlerin emilimini engellemektedir.
Osteoporozdan nasıl korunabiliriz?
Çocukluktan itibaren kemik kütlesi artırılmaya çalışılmalı; bu amaçla kalsiyum ve D vitamini alımı yanında fiziksel aktiviteye önem verilmeli. Yeterli kalsiyum alımı 55-60 yaş sonrasında Vitamin D desteği , yaşam boyu düzenli egzersiz, alkol alımının azaltılması,sigara tüketiminin önlenmesi dikkat edilmesi gereken temel hususlardır.
Egzersizin önemi ; egzersiz kemik kaybını yavaşlatabilmektedir. Kemiklere yük taşıyan kasları güçlendiren egzersizlerin yapılması önemlidir.
Kemik Dansitometrisi Ölçümü nedir?
Kemik dansitometrisi kemik mineral yoğunluğunu değerlendirmede standart bir yöntemdir. Çok minimal X ışını kullanılarak yapılan (Radyasyon dozu 1-3 mrem ‘dir ) duyarlılık oranı oldukça yüksek ve osteoporozda kesin sonuç veren bir tetkik yöntemidir. Çekim süresi 15 dak.dır.
Kemik Dansitometrisi ölçümü kimlere yapılır ?
Menopoz öncesi dönemde osteoporoz açısından yüksek risk taşıyan kadınlara
Cerrahi olarak menapoza giren (her iki yumurtalığı alınan) kadınlara
Menopoz sonrası risk faktörleri taşıyan kadınlara
Zayıf ve uzun boylu menopoz sonrası kadınlara
Ailede osteoporoz öyküsü bulunanlara, omurga kırığı olanlara
160 cm den kısa boy ve 50 kg. dan düşük ağırlık
Yılda 2.5 cm. den fazla boy kısalması olanlara
65 yaştan büyük olanlara
Kalsiyumdan fakir beslenenlere
Erişkin yaşta küçük darbe veya travmalarla kırık oluşması durumlarında
Röntgen filminde kemik yoğunluğunda azalma (osteopeniye) saptananlara
Aşırı Alkol, sigara, kahve tüketenlere
Östrojen tedavisine kontrendikasyon varsa
Testeron seviyesi düşük olanlara
1 aydan uzun süren hareketsiz (immobilizasyon) kalmak zorunda olanlara
5 yıldan uzun romatoid artrit ve ankilozan spondilit öyküsü olanlara Kortizon veya metotreksat tedavisine başlarken ve tedavi sırasında yılda bir kez
Heparin, Antiasit Kortikosteroidler (Prednisone), Dilantin ve Barbituratlar , Tiroid Hormonu gibi ilaçları uzun süreli kullananlar
Nefropatiler, Osteomalazi, Hiperparatiroidi , Hipertiroidizm gibi hastalığı olanlara İnsüline bağlı diabet hastalarına Osteoporoz tedavisinin takibinde kemik yoğunluğu ölçümü yapılır.
