Halk arasında “Çocuklar uykuda büyür.” “Uyusun da büyüsün” gibi deyişler vardır. Büyüme hormonu uykuda salgılandığından çocukların büyüme ve gelişmesinde düzenli ve yeterli uykunun önemi büyüktür. Gün içinde sürekli hareket halinde olan çocuklar dinlenemediği zaman dikkat eksikliği, huzursuzluk ve aşırı hareketlilik ve sosyal gelişme geriliği göstermektedirler. Yeterli miktarda gece uykusu uyumayan çocuklar için fiziksel ve zihinsel gelişme geriliği kaçınılmazdır. Bu yüzden çocukların gündüz ve geceleri yeterince uyumaları ve dinlenmeleri sağlanmalıdır. Çocukların büyüme ve gelişme sürecinde yeni beceriler kazanması, bağımsız biçimde kendi başlarına bir şeyleri başarması, onların ruhsal ve duygusal anlamdaki gelişimleri için oldukça önemli. Sağlıklı ruhsal gelişimi olan çocuklar kendileri ile ilgili olumlu algılara sahip, başkalarını anlayabilen ve sağlıklı iletişim kurabilen, duygularının farkında olan ve onları yönetebilen, sorun çözme ve sorunlarla baş etme becerileri olan iyi bireyler olur.
Bebekler İçin Doğru Yatırma Pozisyonu Nasıl Olmalıdır?
Öncelikle bebeği yatağa yatırmak için yatağa iyice yaklaşılmalı, bir el bebeğin başını desteklerken diğer el kalçasını destekleyecek şekilde bebek tutularak yavaşça sırtüstü pozisyonda yatırılmalıdır. Önce kalçasının, sonra kafasının altındaki el yavaşça çekilirken bebek ile göz teması kurmaya ve sakince konuşmaya devam etmek gerekir. Bebekler bir yaşa kadar gözlem altında olmadıkları anlarda sırt üstü veya yan pozisyonda yatırılmalıdır. Aslında bebekler yüz üstü pozisyonda daha rahat eder fakat bu bebek uyanıkken olmalıdır. Bebekleri gece yüzüstü yatırmak ani bebek ölümü riskini artırdığı için sakıncalıdır.
Ani Bebek Ölümü Sendromu Nedir?
Ani Bebek Ölümü Sendromu, özellikle 2-4 ay arası bebeklerde sıklıkla görülen, önceden sağlıklı olan bir bebeğin nedeni bilinemeyen şekilde aniden ölmesi durumudur.
Bu sendromun yaşanma riskini artıran faktörler:
Bebeğin yüz üstü yatırılması
Annenin sigara kullanması
Bebeğin aşırı ısıtılması
Bebeğin yumuşak yatakta yatırılması
İdeal Yatış Pozisyonu
Bebeklerin yatırılmasında dikkat edilecek birtakım temel unsurlar şu şekilde sıralanabilir:
Yatak sert, çarşaf gergin olmalıdır.
Yatak içinde oyuncak, battaniye, giysi vb. bulundurulmamalıdır
Yastık kullanılmamalı, çarşafın altına özel yükselticiler veya ince bir şilte
konularak yatak hafif eğimli hale getirilmelidir. Yatağın eğimli olması bebeğin kusması durumunda kusmuğun akciğerlerine kaçmasını önleyecektir.
Bebeğin giysileri rahat ve tek parça halinde olmalıdır.
Battaniye vb. yerine uyku tulumu üzeri açılmayacağı için daha idealdir.
Bebeklerin uykuda dönme tehlikesine karşı önlem alınmalıdır.
Özellikle besleme sonrasında bebekler yan yatırılmalıdır. Böylece baş ve boyun kontrolünü sağlayamayan bebeğin kustuğunu yutarak boğulma riski azaltılmış olur.
Bir yaşına kadar kafa kemikleri çok yumuşak olduğu için bebekleri yan pozisyonda sağ ve sol sırayla yatırmak kafa şeklinin düzgün gelişmesi sağlanır.
Yatak odasında en uygun sıcaklık 16 ila 18 derece olarak düşünülmelidir.
Büyüme hormonu olan STH gibi birçok hormon, neredeyse sadece uyku sırasında salınır. Optimum fiziksel savunma ve zihinsel işlevler için yeterli uyku da önkoşuldur.
Bebeğiniz size yakın olmak ve beraber uyumak istiyor olabilir fakat yatak odasında kendi yatağının olması, anne-baba arasında ezilmemesi ve yeterli hava akışı sağladığından ve uyku problemlerini erken fark edeceğiniz için idealdir.
Her bebek için ideal uyku pozisyonu farklıdır. Bebek nasıl yatırılmalı, boynu nasıl olmalı endişesini bebeğinizle zaman geçirip onu tanıdıkça daha iyi anlayacaksınız.
Uyku Süreleri:
Yenidoğan, en fazla uyku ihtiyacı olan dönemdir 18-20 saate kadar ulaşabilir. Büyüme hormonu saat 22.00 civarında, derin uykuda iken en yüksek düzeylere ulaşır. Bu nedenle çocuk hangi yaşta olursa olsun, bu saatlerde derin uykuda olmalıdır. Yaş büyüdükçe uyku süreleri azalmaktadır.
Uyku öncesi beslenme:
Uykuya 1 saat kala beslenme kesilmeli. Özellikle mama ile beslenen bebeklerde yaklaşık onuncu aydan sonra gece beslenmesi önerilmemektedir anne sütü ile beslenen bebekler geceler aşırı olmamak şartıyla beslenebilir. Aksi halde gece beslenmeleri çocuklarda sık uyanmanın ötesinde reflü üst solunum yolları veya orta kulak enfeksiyonları gibi sorunlara neden olmakta ve kahvaltılarında iştahı azaltmaktadır bir yaşını geçen çocuklarda uyku saatini 1 saat kala beslenme kesilmelidir verilecek bu son öğün için ise tahıllı mamaların tercih edilmesi çocuğun gece boyu tok kalmasını sağlayacak sindirim sisteminin çalışmasını kolaylaştıracak rahat bir uyku için metabolizmasına yardımcı olacaktır. Bebekler, altı aydan sonra, gece boyu beslenmeye ihtiyaç duymaksızın kesintisiz onbir saat uyuyabilirler.
Uyku öncesi ritüeller:
Çocuk ilk aylardan itibaren kendisini uykuyu anımsatacak belli ritüellerin uygulanmasına alıştırılmalıdır. sıcak bir banyo, rahatlatıcı yağ masajı, pijamalarının giydirilmesi, 2 yaşından sonra diş fırçalanması, sıcak yatakta duran bir oyuncağının kucağına verilmesi, los ışıkta ninni söylenmesi, masal okunması, Bebeğiniz 3 veya 4 aydan küçükse, hem gündüz hem de gece uykusundan önce rutinin bir parçası olarak bebeğinizi kundaklamak önerilir. Küçük bebeklerin kol ve bacakları istemsiz şekilde hareket eder ve bu kontrolsüz hareketler bebeğinizi uyandırabilir.
Her akşam bu ritüelin tekrarlanması çocuğun vücuduna uyku saatinin geldiğini anlatır.
Not: Uyku rutinlerinizin korkutucu veya üzücü unsurlar içermemesine dikkat edin. Masallarınızda korkunç hayvanlar, canavarlar olmasın. Ya da masal kahramanınız annesinden ayrı düşmesin. Kelimeleri tam olarak anlamasalar bile, bebeklerin her şeyi hissettiklerini ve aslında tahmin ettiğinizden daha çok şeyi anladıklarını hiç unutmayın.
Uyku-Güven Nesnesi, Uyku Arkadaşı (Oyuncak):
Çocukların kendi yataklarında rahat yatabilmeleri için uyku arkadaşı edindirmeleri oldukça önemlidir. Uyku arkadaşı bebeğinizin daha güvenle uyumasını sağlar. Bir nevi güven simgesidir.
ay itibariyle edindirmeye başlayabilirsiniz. Uyku arkadaşı sesi, ışığı olmayan basit bir oyuncaktır. Bu oyuncağı bebeklerin ağızlarına sokma ihtimali yüksek olduğu için organik tercih edilmelidir. Bir tavşan, ayıcık, yada bebek olabilir. Çok büyük yada küçük olmamalıdır. Bazı çocukların uyku arkadaşı; emzik, battaniye, mendil, yastık olabilir. Eğer bunlardan biriyle rahatlıkla uyuyorsa illa da bir oyuncak edindirilmede ısrarcı olmaya gerek yoktur. Unutmayalım ki önemli olan bebeğin rahatlatan bir nesneyle uykuya dalmasıdır. Bebekler uyku arkadaşına hemen alışmazlar zaman alır. Başka yerlerde uyurken de (araba, puset, başka bir ev) sizin için kurtarıcıdır. Uyku mesajını hızlı bir şekilde vermiş olursunuz ve evden bir oyuncağını görmek bebeğin uyuyacağı ortamda daha güven duymasını sağlayacaktır. Bebeğinizin büyümesiyle beraber uyku arkadaşı tercihini bazen ona bırakmakta fayda vardır. Önemli olan bebekler için yatakta tehlike yaratmamasıdır.
Uykuyu Bozan Değişiklikler
Hastalık, tatiller, diş çıkartma, yeni bir eve taşınmak, ayrılık ve boşanmalar, yeni bir kardeş, annenin işe başlaması, ölüm, yeni bir bakıcı, kreşe başlamak
Sizin için Notlar:
Bebeğinizin gündüz uykuları sırasında siz de dinlenmeye çalışın. Bu haftalarda ne kadar çok dinlenirseniz, dayanma gücünüz ve sabrınız o kadar fazla olur. Bebeğinizin dünyaya alışmaya çalıştığı bu dönemde gece uyanmalarının çok normal olduğunu kabul ederek, bir daha geri gelmeyecek olan bu günlerin tadını çıkartmaya çalışın. Bebeğinizi kundaklayın. Annesin karnındaki küçücük ve sıcak ortamından sonra karşılaştıkları bu dünya, bebekler için fazlasıyla büyüktür. Bu büyüklük onları ürkütür. O yüzden çıplak olmayı sevmezler. Uyurken kundaklanması hem bebeğinizin kendini daha güvende hissetmesini sağlar, hem de uyurken yaptığı kontrolsüz kol-bacak hareketleri yüzünden kendi kendini uyandırmasını engeller. Bebekler bilinçli hareket kabiliyeti edinene kadar (yaklaşık 3.-4. aylar) kundaklanabilirler. İlk ayın sonlarına doğru bebeğinize rahatlaması için uyku zamanlarında emzik verebilirsiniz. Böylece bebeğiniz emme refleksi ihtiyacını emzik ile karşılar, sizinle değil. Bebeğiniz emzik sevmiyorsa kesinlikle zorlamayın. Uyku saati öncesinde televizyon seyretmek bebeğinizin uykusunu olumsuz etkileyebilir. Günün bu son saatlerinde daha sakin aktiviteler tercih etmek, bebeğinizin daha iyi uyumasını sağlayacaktır. Bebeğiniz ayrılık kaygısı yaşıyorsa ve yatağına koyduğunuzda ağlamaya başlıyorsa, gündüzler ce-e gibi oyunlarla bir yere gitseniz bile her zaman geri döneceğinize dair O’na güven verebilirsiniz. Çocuğunuz bebek yatağından çocuk yatağına geçmek istemeyebilir ve bu yüzden uyku vakti geldiğinde uyumamak için direnebilir. Bu sorunu, çocuğunuzun yeni yatağını sevmesini sağlayarak çözebilirsiniz. Yatağını, yastığını, resimli çarşaflarını onun seçmesine izin verip, yatağına sevdiği oyuncak arkadaşlarını davet etmesini söyleyebilirsiniz. Yatağı O’nun için ne kadar pozitif bir yer yaparsanız, alışması o kadar kolay olacaktır. Yatağı değişse de, uyku öncesi rutininizi aynen uygulamaya devam etmelisiniz. Yatak odasını cezalandırmak için kullanmayın. Televizyonu odada tutmayın. Çocuğunuzu yatırmaya çalışırken uyumamak için sürekli bir bahane üretiyor olabilir: bir bardak su daha, bir masal daha, sana sarılmak istiyorum, babam gelmeden uyumam vs…Bu tür isteklere birkaç kez boyun eğdiğinizde, artık geri dönüşünüzün çok daha zor olacağını bilmeli ve işi baştan sıkı tutmalısınız. Çocuğunuzu her gün aynı saatlerde yatırmalı, uyku öncesi rutininize yeterli zamanı ayırmalı ve bu sürede çocuğunuzun sevdiği şeylere yer vermelisiniz. Rutinin bitmesiyle uyku zamanının geldiğini ve bu konuda tartışmanın faydasız olacağını bilmeli. Bu konuda sizin tutarlılığınız çocuğunuzun da önünü görmesini ve kendini daha güvende hissetmesini sağlayacaktır.
