Doğum kontrolu
Aile planlaması fertilite kontroludemek bireylerin istediği sayıda istediği kadar çocuk yapmasıdır. Aile planlanması ancak istenmiyen gebeliklerden korunmak için bireylerin sağlıklarına zarar vermeden kendine uygun metodıu deneyimli doktorlar veya eğitilmiş sağlık personeli tarafından kullanılımını anlatımasıdır.
KORUNMA METODLARI
1-istemli sterilizasyon
a- tüp ligasyonu geri dönüşüm yoktur yüksek oranda etkilidir
b-vazoktomi Erkekte vaz deferensin okule edildiği cerrahi işlemdir işlemin etkil olabilmesi için en az 20 ejekulatıon gerekir.
2- hormonal kontroseptıon
a- kombine oral kontroseptıvler. Ovulatıonu engelliyerek cervikal mukusu kalınlaştırarak ve endometrıumu değiştirerek gebelik oluşumunu önleyen sentetik ostrojen progesteron preperatlarıdır. Kombine oral kontroseptivler menometroraji dysmenoredede kullanılır. Emziren annede en az 6 ay kullanılmamalıdır emzirmeyen kadınlarda 3 haftadan sonra verilrbilir. Eğer bir cyclusta 1 hap unutulmuşsa diğer hapın zamanı geldiğinde birlikte alınabilir eğer fazla gün unutulursa haplar aşlmaya devam edilir fakat ek koruma gerekir.
b- Yalnız progesteron içeren kontroseptivler ovulatıonu süprese eder cervikal mukusu kalınlaştırır, tubal motıliteyi değiştirirve endometrıum yapısını etkiler kombinelere karşı avantajı emziren annelerde kullanabilir terotojenik değildir. Karaciğer hastalığı ile ilgisi yoktur,kanama yapabilir, dikkatle takip etmesi gerekir.
c- yalnız progesteron içeren enjektabl kontroseptivler DEPO PROVERA 150MG 3 ayda bir yapılır bazen atrofi ile uzun süre amenoreye bazende uzun süren kanamalara sebep olabşlir saç dökülmesi yapabilir fertiliteye dönüş 6-7 aydır birde ayda bir yapılan mesıgna var
d- Yalnız progesteron içeren implantlar ön kola cilt altına yerleştirilir levogesterol içeren ince bükülebilir kapsülklerden oluşturulmuştur. Ovulatıonu engelleyerek cervikal mukusu kalınlaştırarak endometrial atrofi yaparak tubal motilitiyeyi bozarak gebeliği engeller NORPLANT yerleştirildikten 48 saat sonra etkilidir süresi 3 yıldır
BARİYER METODLAR
1-KONDOM
2-SPERMESİDLER
3-RAHİM İÇİ ARAÇLAR
4-DİAFRAM ve CERVİKAL KEP
RAHİM İÇİ ARAÇLAR
flexible medikasyon içeren rahim içine konan araçlardır bizde 2 çeşidi vardır;
1- bakırlı 380 çeşitleri var firmalara göre değişir
2- progesteron salan sistem mirena
Bakırlı sistemler kişiye göre değişken 10 yıla kadar koruyabilir progesteron salanlar cervikal mukusu kalınlaştırır ve endemetrıumu inceltir. Gebelik şüphesinde pelvik enfektıon varsa kullanılmaz vaginal kanama maliğnite şüphesinde kullanılmaz kontebdikasyonu enfektıon menorajı dış gebelik olabilir.
ACIL KONTRASEPTION KORUNMASIZ BİR İKİŞKİDEN SONRA İLK 72 SAAT İÇİNDE YÜKSEK DOZ OSTROJEN ve PROGESTERON VERİLİR OVULATIONU ENGELLER DEZZAVANTAJI YÜZDE YÜZ DEĞİLDİR KORUNMA İLACI DEĞİLDİR. YÜKSEK ORANDA BULANTI ve KANAMA YAPAR.
Op.Dr.Meral TÜZÜN
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı