Çocukluk çağı korkuları

Korkular doğduğumuz andan beri gözlenebilir ve mantıklı değildir. Akıl yürütme ve mantıklı açıklamalar korkuları ortadan kaldırmaz. Mikser sesi gibi oldukça zararsız bir şey karşısında dehşete kapılan bir çocuğun trafik ya da zararlı böcekler gibi güvenlik tehditlerinden hiç korkmadığına  sık rastlanabilir. Erken çocukluk dönemi korkularının olası bir çok nedeni vardır. Bu nedenlerden bazıları; bilgi eksikliği, bebeklikte yaşanan sıkıntı verici deneyimler, başkalarından görerek öğrenme ve ölümlülüğü kavramaya başlamadır. Erken çocukluk dönemi korkuları mantıksız gibi gelse de gelişimin normal bir parçasıdır.

HANGİ TEPKİLER KORKUYU HAFİFLETMEZ?

Çocuklar korkularını dile getirdiğinde yetişkinler çoğunlukla çocuğun korkularıyla alay eder. Alay korkuların yok olmasına yardımcı olmaz, tam tersine çocuğun uğraşması gereken daha acı verici ve karmaşık duygular yaratır. Ayrıca çocuğun karşısındakine duyduğu güveni zedeler ve kendini tümüyle güvende hissetmesine engel olur. Alay etmek korkuları azaltmaya yardımcı olmayacağı gibi çocuğun korkularını paylaşmamasına ve kendisine saklamasına sebep olur.

Ebeveynlerin sık yaptıkları bir başka hata da çocuğun korktuğu nesne ve olaydan korumaktır. Aileler, çocukları toplu taşıma araçlarından korkuyorsa otobüse binmekten, hayvanlardan korkuyorsa hayvanat bahçesine yada evinde köpeği olan arkadaşlarına gitmekten kaçınabilirler. Bu yaklaşım çocuğun korkularını yenmesine yardımcı olmaz. Çocuklar çok hızlı akan trafikte karşıdan karşıya geçerken elinden tutmak gibi, fiziksel güvenliklerine karşı gerçekten potansiyel tehdit oluşturan şeylerden korunmalılardır. Ama hayal ürünü tehlikelerden korunmalarına gerek yoktur, böyle davranmak kafalarını karıştırmaktan başka bir işe yaramaz, çocuk bu tehlikelerden uzak tutulduğu için gerçekten tehlikeli olduğunu düşünür.  Bazı anne babalarsa, bunun tam tersini yapmaya yönelir. Kendilerinin gönlünden geçen eylemleri yapmalarını istedikleri çocukların duygularını fark etmez ve dikkate almazlar tüm korkularına rağmen denize atılan bir çocuk düşünün. Bu çocuğun deniz korkusunu yenmesine yardımcı olmayacağı gibi bu korkunun daha ciddi bir tramvaya dönüşmesine sebep olur.

Korkmuş bir çocuğa ‘‘bunda korkacak bir şey yok’’ ya da ‘‘korkma’’ diyerek güven vermeye çalışma çocuğun korkularının anne babası tarafından yok sayılması ve kabul edilmemesi anlamına gelir ve çocuk bu korkuyu yenmek için anne babasından yardım alamayacağına inanır. Bunun sonucunda; çocuğun korkusu eskisi gibi sürmektedir, üstelik buna utanç, yalnızlık ve umutsuzluk duyguları da eklenmiştir.

KORKULARIM GERÇEKTEN GÜLÜNÇ MÜ?

Her yaştan insanın korkularını yenmesinde önemli rol oynayan bir gerilim boşaltma mekanizması daha vardır. Bu mekanizma gülmektir. İnsanlar genelde korktuklarında, ürktüklerinde ya da utandıklarında gülerler. Gülmenin gerilimi azaltıcı etkisi bilimsel çalışmalarla da kanıtlanmıştır. Örneğin; çocuğunuz tuvaletten korkuyorsa tuvalet ortamını onun için gülünç ve komik bir hale getirip gülmesini sağlayabilirsiniz. Çocuğun gülmesine yardımcı olacak en güzel oyuncu yaklaşım onun korktuğu hayvanı, canavarı ya da nesneyi taklit etmesi ve ebeveynin ondan korkuyormuş gibi davranmasıdır. Burada çocuk kendi yaşadığı duygunun bir yansımasını görür. Aynı şekilde çocuğun korktuğu nesneyi hayvanın ya da canavarı resmetmesi sonra o resmin komikleştirilmesi oldukça faydalıdır.

ÇOCUĞUMUN KORKULARINI YENMESİNE NASIL YARDIMCI OLABİLİRİM?

Çocuğunuzun korkusunu yenmesine nasıl yardım edeceğinizi bilmeseniz bile atacağınız ilk adım  korkusunu kabul etmek, empati göstermek ve umut vermek olmalıdır. Örneğin; ‘‘Doktordan çok korkmanı anlıyorum, korkmak hiç keyifli değil, değil mi? Belki birlikte korkunu yenmenin bir yolunu bulur, sağlığımıza kavuşmak için doktordan ve hastaneden korkmadan nasıl yardım alabileceğimizi bulmaya çalışırız.’’ diyebilirsiniz. Bunu söyleyerek çocuğunuza nasıl hissettiğini anladığınızı ve korkusunu yenmesine yardımcı olmak istediğinizi iletmiş olursunuz.

Çoğu korku eksik ya da yanlış bilgiden kaynaklanır, küçük çocuklara dünya ciddi derecede gizemli ve kafa karıştırıcı geliyor olabilir. Dünyanın işleyişine ilişkin daha doğru fikirler edindikçe korkularının çoğu  yok olacaktır. Dolayısıyla çocuklara korktukları şeyle alakalı net ve açıklayıcı bilgiler vermek önemlidir.

Aynı zamanda çocuğun bedeninde korku ve endişeden dolayı oluşan duyguların boşalmasını teşvik etmek gerekir. Üzücü bir deneyim sırasında çocuk olaya ilişkin duygularını boşaltamadıysa bu kalıcı bir korkuya neden olabilir. Çocuğa ilgi göstererek ağlama fırsatı tanımak bu korkuların gelişmesini engeller.

Çocuklar duygularını yetişkinler gibi sözlerle ifade edemez, çocukların duygularını en iyi ifade ettikleri yer oyunlardır. Çocuğun yaşadığı korkuyu oyuna aktarması kaçınılmazdır. Çocukla yaşadığı korkuyla ilgili oyunlar oynamak korkunun yarattığı gerilimi azaltacaktır.

BU KONUDA BİR UZMAN DESTEĞİ ALMALI MIYIM?

Bazen çocukların belirli korkuları yenebilmesi için beyinlerinin gelişmesini ve yeterli bilişsel düzeye ulaşmalarını beklemek gerekir. Çocukların korkularının çoğu herhangi bir tedavi gerektirmeden, kendi temposunda yok olur. Ancak, günlük hayatı önemli derecede etkilediği gözlenen korkularda, korkunun daha ciddi travmalara sebep olmaması açısından bir uzman desteği almak faydalıdır.