Çocukların mutlu, başarılı, özgüveni yüksek, üretken bireyler olarak yetişmesinde okul yaşantılarının çok büyük bir rolü olduğu şüphe götürmez bir gerçek. Konuyla ilgili yapılan araştırmalar, okula gitmeye ve öğrenmeye istekli çocukların daha başarılı, uyumlu ve mutlu olduğunu göstermektedir. Peki, bir çocuğun okula istekli gitmesi için yaş olgunluğu yeterli midir? Bu konuda da Amerikan Pediatri Akademisi bir çocuğun okula istekli gitmesi için beş farklı alanda yeterli gelişimi göstermesi gerektiğini açıklamıştır.
Bir çocuğun okula gitmeye hazır olması demek, okulda kendisinden beklenilenleri başarılı bir şekilde yerine getirebilmesi demektir. Aynı zamanda zihinsel, fiziksel, duygusal ve sosyal açıdan hazır olma hali demektir. Yani bir çocuğun okula gitmeye ve öğrenmeye istekli olması için sadece yaşının olgunlaşması yetmez.
Üç yaşından sonra çocuklar okul, kreş gibi yeni sosyal ortamlarla tanışmaya hazır olmaya başlarlar. Bebeklikten çıkan çocuk artık daha meraklıdır ve öğrenmek için çalışmaya hazırdır. Bu sebeple ilk çocukluk dönemi (3-6 yaş) çocukların öğrenme becerilerinin geliştirilmesi için önemlidir. Bu, okul öncesi eğitim kurumlarına giden her çocuğun aynı zamanda okula gitmeye hazır olacağı anlamına gelmez. Aynı yaş grubunda olsalar dahi gelişim özellikleri birbirinden farklı olduğundan yedi yaşındaki bir çocuk okula gitmeye hazır olmazken; altı yaşındaki bir çocuk okula gitmeye hazır olabilir. Peki, çocuğunuzun okula hazır olup olmadığını nasıl anlayacaksınız?
Çocukların okul eğitimine uyum sağlayabilmesi ve başarı gösterebilmesi için sosyal, duygusal, bilişsel, dil ve motor becerilerinin gelişimlerinin tamamlanması gerekir.
Fiziksel ve ince ve kaba motor becerilerinin gelişimi çocuğun genel sağlık durumu ile ilgilidir. Çocuğun genel sağlık durumunun iyi olması akademik, sosyal ve duygusal gelişimi olumlu yönde destekler. Sağlık durumu ile ilgili bir probleme sahip olan çocuklar okula ve arkadaşlarına uyum sağlayamaz bu da onun okula gitme ve öğrenmeye olan isteğini köreltir. Sağlık durumunun yanında çocuğunuzun öz bakım becerilerini (bağımsız giyinme ve soyunma, temizliğini yapabilme, dökmeden yiyebilme, eşyalarına sahip çıkabilme vb.) yerine getirebiliyor olması okul olgunluğu için önemli bir faktördür. Çocuğunuz dengeli bir biçimde yön değiştirerek koşabiliyor, beş kez üst üste sıçrayabiliyor, kendisine atılan bir topu elleriyle tutabiliyorsa kaba motor gelişimi; insan resmini eksiksiz çizebiliyor, makasla bir şekil kesip çıkarabiliyor ve ismini yazabiliyorsa ince motor gelişimi okula başlaması için uygun demektir.
Çocuğunuz kurallara uyabiliyor, bir arkadaşlık başlatıp sürdürebiliyor, belirli ölçüde bir stresle baş edebiliyor, sırasını bekleyebiliyor ve soysal kuralların nedenlerini anlayabiliyorsa çocuğunuz sosyal ve duygusal gelişim açısından okula hazırdır.
Dil gelişimi her alanda başarıyı getiren bir faktördür. Çocuğa hem akademik başarıyı hem de sosyal ilişkilerde aktifliği kazandırır. Çocuğunuz duygu ve düşüncelerini anlaşılır ve seri bir şekilde anlatabiliyor, karşılıklı sohbet edebiliyor ve soru sorabiliyorsa dil gelişimi okul eğitimi için yeterli düzeye ulaşmış demektir.
Bilişsel gelişim ve dikkat becerileri gelişmiş çocuk daha meraklı, öğrenmeye daha açık ve daha uyumludur. Çocuğunuz basit toplama ve çıkarma işlemlerini yapabiliyor, bir modele bakarak üçgen, kare, daire çizebiliyor, istenen sayıda nesneyi size verebiliyorsa bilişsel gelişimi okula gitmek için hazır demektir.
Çocuğunuzun bu tip davranışlarını gözlemleyerek veya bir uzman desteği ile gelişim testlerini yaptırarak onun okula hazır olup olmadığına karar verebilirsiniz.
Gerekli gelişimini tamamlamadan okula başlayan çocuklarda ayrılık kaygısı, dürtü kontrol bozukluğu, okul fobisi, uyum bozukluğu gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Ayrıca gelişimini tamamlamadığı için kendisinden beklenenleri yerine getiremeyen çocuk gereksiz olarak “öğrenme güçlüğü” veya “dikkat eksikliği” tanısı alacaktır. Bu durum ileride karşısına çıkabilecek bir engel olmasının yanı sıra normal gelişimini de yavaşlatacaktır.
Çocuğunuzun geç yaşta okula gitmesi herhangi bir problem yaratmaz, önemli olan duygusal, fiziksel, sosyal, bilişsel ve psikolojik olarak gerekli olgunluğa eriştikten sonra okula başlamasıdır. Başarı ancak bu şekilde gerçekleşir.
