Bulimia Nervoza, kişinin tıkınırcasına çok yemek yedikten sonra bu yiyeceklerin şişmanlatıcı etkisinden kurtulmak için gösterdiği zaman zaman aşırı ve yanlış çabalardır. BN hastası olağan dışı miktarlarda yiyecek tüketimini takip eden bilinçli dışa atım yöntemlerini kullanır. Kilo almayı engellemek için Bulimia Nervoza hastası kusma, oruç tutma, aşırı spor yapma, idrar söktürücü ya da laksatif kullanmayı seçer.
Aşırı ölçüde, adeta patlayıncaya dek, tıkınırcasına kriz halinde yenen yemeklerden sonra Blumikler suçluluk ve utanç duygusu yaşarlar.
Yeme bozukluklarına genel olarak bakacak olursak; vücut ağırlığı takıntısı, vücudun şekli ile ilgili olumsuz düşünceler ve beraberinde getirdiği duygulanım bozukluklarının olduğu bir durumdur. Bu bozukluk kişinin genel vücut sağlığını etkileyen, hatta tedavi edilmezse, ölümle sonuçlanabilen bir bozukluktur. Yeme Bozuklukları; Anoreksiya Nervoza, Bulimia Nervoza ve Başka Türlü Adlandırılamayan Yeme Bozuklukları olarak üç ana gruba ayrılır. Anoreksiya Nervoza yemek yemeyi tamamen durdurma, Bulimia Nervoza aşırı yeme ve kusma, Başka Türlü Adlandırılamayan Yeme Bozuklukları ise kusma olmadan aşırı yeme, yemeği çiğneyip yutmadan çıkartma ve diğer normal dışı yeme alışkanlıkları ile betimlenir. Yeme Bozuklukları, sonuçları hayati tehlike içeren ciddi bir bozukluktur.
Yeme Bozuklukları Beslenme Bozukluklarından farklıdır. Beslenme Bozuklukları daha çok bebek ve küçük çocuklarda görülür ve büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkileyebilecek çeşitli organik ve nonorganik nedenlerden kaynaklanabilir.
Bulimikler Anoreksiklerin aksine yanlış yeme davranışlarının farkındadırlar, farkında olmadıkları bu Yeme Bozukluğunun bedenlerine ve psişelerine ne kadar zarar verdiğidir. Bedensel olarak kullanılan ilaçlara bağlı olarak şişkinlik, ödem; kusmaya bağlı olarak da sıvı ve elektrolit kayıpları, halsizlik, gastrointestinal şikâyetler, yemek borusunda aşırı kusmaya bağlı zararlar ve aşırı daireye bağlı rektumda incelme sıklıkla rastlanan neticelerdir.
Bir süre sonra Bulimikler isteselerde aldıkları gıdayı içeride tutamamaya başlarlar. Mide bulantısı ve kusma istemdışı oluşur.
Bulimikler yakınlarından ya da bir uzmandan yardım almadan önce 5-7 sene gibi bir zaman sürecinde bu yanlış davranışlarını gizlice sürdürürler. Genellikle bedensel bir komplikasyon oluşunca, ailelerine ya da bir uzmana başvururlar.
Bulimikler başlangıçta büyük bir haz aldıkları yeme süreçlerini gizlilik içinde gerçekleştirirler. Bu hazza dayalı aşırı yeme davranışı, tüketilen yemeğin miktarı üzerindeki kontrollerini kaybetme ve sonrasında gelen aşırı tokluk durumu ile sonlanır. Sonrasındaki suçluluk ve utanç duygusunu da genellikle boşaltım biçimleri takip eder.
Stressorlar yalnızlık, kabul görmeme, sevgi eksikliği gibi ve olumsuz duygulanımları harekete geçirerek bu aşırı yemek yemeyi tetikler.
Bulimikler için diğer Yeme Bozuklukları’nda olduğu gibi kilo alımı kaygısı yüksektir. Bulimiklerde de tıpkı Anoreksiklerde olduğu gibi beden algısı bozulur ve kişi normal ağırlıkta olsa bile, kilolu olduğuna inanır.
DSM-IV-TR’a göre Bulimia Nervoza:
Yinelenen tıkınırcasına yeme epizodlarının olması. Bir tıkınırcasına yeme epizodu aşağıdakilerden her ikisi ile belirlidir:
Aynı zaman diliminde ve benzer koşullarda çoğu insanın yiyebileceğinden hiç tartışmasız çok daha fazla miktarda olan yiyeceği belirli bir zaman diliminde (örn. Herhangi bir 2 saatlik süre içinde) yeme
Bu epizod sırasında yeme kontrolünün kalktığı duyumunun olması (örn. Yemeyi durduramayacağı ya da ne yediğini ya da ne kadar yediğini kontrol edememe duygusu)
Kilo almaktan sakınmak için, kendisinin yol açtığı kusma, laksatiflerin, diüretiklerin, lavmanların ya da diğer ilaçların yanlış yere kullanımı, hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz yapma gibi uygunsuz dengeleyici davranışlarda tekrar tekrar bulunma.
Tıkınırcasına yeme ve uygunsuz dengeleyici davranışların her ikisi de 3 ay süreyle ortalama olarak en az haftada iki kez ortaya çıkmaktadır.
Kendini değerlendirirken anlamsız bir biçimde vücudunun biçimi ve ağırlığından etkilenir.
Bu bozukluk sadece Anoreksiya Nervosa epizodları sırasında ortaya çıkmamaktadır.
İki Tipi Vardır:
Çıkartma Olan Tip: Bulimia Nervoza’nın o sıradaki epizodu sırasında kişi düzenli olarak kendi kendine kusmuş ya da laksatifler, diüretikler ya da lavmanları yanlış yere kullanmıştır.
Çıkartma Olmayan Tip: Bulimia Nervoza’nın o sıradaki epizodu sırasında kişi, hiç yemek yememe ya da aşırı egzersiz yapma gibi diğer uygunsuz dengeleyici davranışlarda bulunmuş, ancak kendi kendine kusmamış ya da laksatifler, diüretikler ya da lavmanları yanlış yere kullanmamıştır.
Bulimikler dışa dönüktürler. Kızgın ve dürtüseldirler. Dürtü kontrollerindeki bu zorluk Bulimiklerde zaman zaman madde kötüye kullanımı, duygudurum dengesizliği ve intihar girişimlerine rastlanmasına neden olur.
Düşük özgüven, büyürken yeterince kabul, onay ve sevgi görmeme, kozmetik ve tekstil sektörünün medya aracılığı ile oluşturduğu ideal beden imgeleri ile desteklendiğinde Bulimia Nervoza’ya nedene olabilmektedir. Zayıflığın benlik değerini arttıracağına olan inanç tüm Yeme Bozukluğu hastalarında kuvvetlidir.
Depresyon sıklıkla görülen eşleşendir.
Bulimia Nervoza genellikle 15 yaş ve üzerinde görülen bir Yeme Bozukluğu’dur. Kadınlarda görülme oranı %90’dır. Bulimiklerin öykülerinde sıklıkla önceleri şişman oldukları ve sonrasında sıkı bir diyet dönemi ile başladığı görülür hastalığın. Ergenlik döneminde erkeklerde testosteron hormonu artar ve gelişim sürerek kaslanma oluşur, ancak kızlarda yağ oranı artar, göğüsler belirginleşir ve kalçalar genişler. Bu dönemde birçok genç kız kilo alır. Bu durum medyanın desteği ile yaratılan idealden uzaklaşan birçok gencin Yeme Bozukluğu geliştirmesi ile sonuçlanabilir.
Bulimia hastaları Anoreksiya’da olduğu gibi yardımı reddetmezler. Aşırı yeme ve kusma epizodlarından sonra suçluluk duymalarına ve bu davranışları gizleme çabası içinde olmalarına rağmen istekle yardım ararlar. Uzun dönem takipler Bulimia teşhisi ile tedavi edilen hastaların yarısından fazlasının beş yıl içinde sağlıklarına kavuştuklarını göstermektedir. Ancak hastalığın seyri, kusma sonucu ortaya çıkan belirtilerin şiddetine de bağlanmaktadır. Uzun süren vakalarda ilişkilerde bozulma, iş yaşamında sorunlar ve özdeğerlerinde azalma görülür.
Bulimia Nervoza tanısı konmuş hastalarının pek çoğunun aile öyküleri incelendiğinde, sorunlu aile ilişkileri göze çarpar. Hastalar anne-babalarını “uzak ve reddedici” olarak tanımlarlar. Yeme nöbetlerinin anne ile bütünleşmeyi temsil ettiği, ancak sonrasında anneden ayrışma ve bireyselleşme çabasının dışa atım, kusma davranışları olarak kendini gösterdiği düşünülmektedir.
Bulimia Nervoza tedavisi bir ekip işidir. Vücudun bozulan fizyolojik dengesini mutlak bir dâhiliye uzmanı takip etmeli. Hormonlarla ilgili sıkıntılar oluşmuşsa, bir endokrinolog; adet düzensizlikleri oluşmuşsa, bir jinekolog devreye girmelidir. Bulimia Nervoza’nın psikolojik tedavisinde ise çift ayaklı yaklaşım çok önemlidir. Dürtü kontrol zorluğunu ve depresyonu tedavi edici farmakoterapi ile beraber ilerleyen, tetikleyicileri bulup baş etme teknikleri ile devam eden uzun soluklu psikoterapi zaman içinde cevap alınacak tek doğru yöntemdir.
Dr.phil. R. Meltem KAVCAR SIRMALI
