Yüzyıllardır sürdürülen psikolojik çalışmaların temelinde bireysel farklılıkların önemi vurgulanmıştır. Örneğin zihinsel yetenekler üzerinde yapılan araştırmalar aynı yaşta olmalarına karşın, bireylerin birbirinden farklı zeka seviyesinde oldukları gözlenmiştir. Aynı yaş grubundaki çocukların bedensel gelişimlerinin de birbirinden farklı olduğu gözlemlenebilmektedir.

Öz-ikizler (tek yumurta ikizleri) hariç aynı anne ve babadan olan kardeşlerin bile aralarında fark vardır.Bireysel farklılıkları çocukların büyüyüp gelişmesinde de izleyebiliriz. Her birey kendine özgüdür. Toplumsal yaşamın gerekliliklerinden biri de bu farklılıklardır.Toplumun dinamik olarak çalışabilme, üretebilme, uygarlık ortaya çıkarma ve devamlılığını sağlayabilme özelliğini bireysel farklılıklar aracılığıyla gerçekleştirir.Bütün öğrencilerin birbirine benzediğini varsayarsak öğrencinin öznel doğasını yani özgünlüğünü ortaya çıkarma açısından büyük sorunlar yaşaması çok olasıdır. Bu yönden problemleri, üstün yönleri, zayıflıkları, başarı ve başarısızlıklarıyla her öğrencinin ayrı bir dünya olduğunu bilmek ve bunları keşfetmeye çalışmak gerekir.

Eğitim, bireyler arasındaki farklılıklara duyarlı olabildiği ölçüde başarılı olur ve ancak insan doğasının zenginliklerine bu yolla erişilebilir , toplumda çeşitlilik bu yolla sağlanabilir.Her öğrenci ; farklı yeteneğe, zekaya, ilgiye, öğrenme biçimine, ön bilgilere ve farklı motivasyonlara sahiptir . Bütün öğrencilerin aynı özelliklere sahip olduğunu varsaymak, öğrencinin öznel doğasını yani özgünlüğünü ortaya çıkarma açısından büyük sorunları beraberinde getirir. Bu yönden problemleri, üstün yönleri, zayıflıkları, başarı ve başarısızlıklarıyla her öğrencinin ayrı bir dünya olduğunu bilmek ve bunları keşfetmeye çalışmak gerekir.Okul çocuğun psikososyal gelişimini sağlama ve olumlu yönde geliştirme adına iki yönde öğrenciye gelişim imkanı sunar. Bunlardan birincisi çocuğun toplumsal bir birey olarak yaşamasını sağlayıcı sosyal davranışları, normları ve ortak değerleri çocuğa öğretmektir. İkincisi ise her bireyin kendine özgü, farklılığını keşfetmesini sağlayıcı çalışmalar yapmaktır.

EĞİTİMDE DİKKATE ALINMASI GEREKLİ HUSUSLAR:

Bireydeki nitelik farklılıkları:

Hiçbir çocuğun kişiliğini oluşturan nitelikleri aynı derecede değildir. Örneğin bir çocuğun kelime anlama ve muhakeme gücü bakımından niteliği vasatken, mekan ilişkileri, analitik düşünme niteliği ortalamanın çok üzerinde sayılabilir.

Bireydeki cinsiyet farkları:

Kızlar fizyolojik bakımdan erkeklerden bir yaş ilerdedirler.Gerek bedensel, gerek sosyal yönden erkeklerden çok daha çabuk olgunlaşırlar. İlkokul çağlarında yapılan değerlendirmelerde kızlar her ne kadar başarılı olsalar da ergenlikte bu durum ortadan kalkar ve erkekler daha başarılı olmaya başlarlar. Ergenlik sonrası yapılan çalışmalarda ise kızlar dil konusunda başarı sağlarken erkekler daha çok sayı ve mekanik konularında başarı gösterirler.

Bireysel Farklılıkların Rehberlik Açısından Önemi:

Bireysel farklılıklar sadece zeka ile sınırlı bir konu değildir. Tüm özelliklerinin bireysel farklılıklar çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Burada konu daha özel eğitime gereksinim duyma durumu açısından ele alınmaktadır. Özel eğitim gereksinimi olan öğrencileri maddeler halinde sıralayabiliriz.

-Zihinsel engellik

-Üstün yeteneklilik

-Öğrenme bozuklukları -Duyusal bozukluklar ( görme, işitme)

-Psikolojik ve sosyal problemler

-Duygusal problemler

-Fiziksel bozukluklar

-Genel sağlık problemleri

olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlara ilişkin eğitimin yapısı ve niteliği farklılık göstermektedir.

NEDEN BİREYSEL FARKLILIKLARI BİLMELİYİZ?

On yaşındaki Ezgi arkadaşları arasında çok popüler birisi değil,Özellikle resim derslerinde çok başarılı. O çizmekten hoşlanan dikkat çekici bir sanatçı. Ahmet matematik derslerinde biraz zorlanan sekiz yaşında neşeli bir çocuk. Çok geniş bir yüreği var. Çok nazik ve saygılı birisi. Büyüdüğünde doktor olmak istiyor.. Elifcan dördüncü sınıfta ve sınıf arkadaşlarından ileride bir bir gelişimi var. Aynı zamanda voleybol takımının yıldızı. Ancak annesi arkadaşları ile oynarken öfkesini kontrol etmekte güçlük çektiğini fark etmiş. Özgür hareketli bir beşinci sınıf öğrencisi, sosyal etkinliklerde çok başarılı. Onun idare edebileceğinden daha fazla arkadaşı var. Okul başarısı ise ortanın biraz üstündedir.

Daha bir çok çocuk özelliği sıralayabiliriz. Hepsinin yetiştirilebilecek,cesaretlendirilebilecek kendilerine has ilgi alanları, üstünlükleri, becerileri ve yetenekleri var. Onların bu farklılıklarını bilmek bizlerin önemli görevlerinden biridir. Çünkü ancak fark edebildiğimiz ve ortamını, programını hazırladığımız özellikleri geliştirebiliriz. Daha önce de söz ettiğimiz gibi; hayata etkin katılmak için fark yaratmak gerekmektedir. Bu da ancak farklılıklarımızı bilmek ve geliştirmekle mümkün olmaktadır.. Bunun erken yaşlarda başlaması, gelişimi olumlu yönde etkilerken,Çocuğun farklılıklarının; fark edilip, kabul edilip geliştirilmesi onun ruhsal gelişimini, benlik algısını da önemli ölçüde değiştirmektedir. Kendisi ile ilgili olumlu duygulara sahip bir çocuğun yaşamını zenginleştirmesi ve düzenlemesi kuşkusuz daha kolay olabilmektedir.Ayrıca farklılıklara saygı duyma hem sosyal ortama hemde kişisel zenginliğine olumlu katkılar sağlamaktadır. Kendisinden farklı yeteneği, kültürü, dili, dini, ırkı olan bireylerle bir arada yaşama becerisi çağımız insanlarının kazanması gereken önemli becerilerden birisidir. Okullarında öğrenci velisi ile öğretmeninin sık sık görüşmesi, çocuk hakkında bilgi alış verişinde bulunulması, çocuğun tanınması, ilgi ve isteklerinin bilinmesi, arkadaş grubu hakkında görüşülmesi, evdeki tavır ve davranışlarının konuşulması, okuldaki durumu hakkında bilgi verilmesi, başarı ve başarısızlığının nedenlerinin bilinmesi gibi konuların görüşülerek çocuğa yardım noktasında en uygun yöntemin seçilmesi gerekmektedir.

KAYNAKÇA:

Akyüz, Y., 1989, Türk Eğitim Tarihi. Ankara Üniversitesi Basımevi, 3. baskı, Ankara.

Başar, H., 2001, Sınıf Yönetimi, Pegem Yayıncılık, Ankara. Başaran, İ. E., 1993, Eğitim Yönetimi. Gül Yayınevi, Ankara.

Kuzgun,Y Eğitimde bireysel farklılıklar Makale.