Anne Baba Tutumları; Demokratik Anne Baba Tutumu
Baumrind (1971), bu anne baba tutumunu ılımlı-otoriter tutum olarak adlandırmıştır. Baumrind' e göre, çocukla fikir alış verişinde bulunan ve fikir alış verişini öğreten, kuralcı fakat aynı zamanda çocuğu anlayabilen, sevgisini gösteren, çocuk büyüdükçe gelişim basamaklarının özelliklerine göre daha fazla sorumluluk veren aynı zamanda çocuğun kişiliğine katkıda bulunan tutumdur. Ayrıca çocuğa saygı gösteren anne baba tutumudur. (Hale, 2008)
Anne-baba-çocuk arasında en sağlıklı tutumdur. Keza çocuğa kendisini bağımsız bir birey olduğunu hissettiren tutumdur. Davranışın temelinde sevgi ve saygı yatar. Sevgi ile çocuğa önemli olduğu duygusu; saygı ile çocuğa karar alma cesareti aşılanır.
Demokratik anne-baba tutumunda, çocuğun uyması gereken kurallar öğretilir ve bu kurallara uyması için destek olunur. Öğretilen kurallarla sorumluluk bilinci geliştirilir bu da çocuğun bağımsız bir kişiliğe sahip olmasını destekler. Ebeveyn ve çocuk arasında fikir alışverişi vardır. Anne-baba çocuğun düşüncesine, çocuk anne babanın düşüncesine önem verir. Aile ortamında sahip olunan haklar anne-baba-çocuk arasındaki ilişkiye dayanır.
Demokratik tutumu sergileyen anne ve babalar çocuklarına karşı sevgi, anlayış ve güven verici tutum içinde olurlar. Sınırları kesin olarak çizilmiş kurallar yerine, çocuğunda söz sahibi olacağı daha esnek sınırlar çizilir. Yani sonuç olarak çocuğun da karar vermesine, düşüncelerini söylemesine izin verilir. (Özgüven, 2001)
Demokratik davranış tutumunda ebeveyn bilinçli hareket etmektedir. Keza ebeveynin amacı sindirilmiş bir kişilik değil; sorumluluk sahibi karar alma yetisi gelişmiş bir birey yetiştirmektir. (Kaya, 1997)
Bu tutumu sergileyen ebeveynler çocuk için iyi bir yol gösterici ve destekleyici bir rehberdir. Anne baba çocuğun aile ortamında ve aile dışında uyması gereken kuralların sınırlarını belirleyen faktördür. Çocuğa farklı seçenekler sunarak tercih hakkı çocuklara bırakılır. Keza bu serbest bırakılışa da sınırlı özgürlük denilebilir. Demokratik anne baba tutumuyla yetişen çocuklar kendi yaptıklarına güvenen, ailesinin koyduğu kural ve sınırları bilen, saygılı, girdiği ortamda insanlarla iletişimi güçlü, atılgan, sorumluluklarını bilen, kendi fikirlerini sonuna kadar savunabilen, kendisini seven, insanlara karşı empati sahibi olan, farklı fikirler ortaya koyabilen ve ayrıca başka insanların fikirlerine de saygı gösterebilen kişilik özelliklerine sahip olurlar. (Yavuzer, 2001)
Demokratik aile ortamında büyüyen çocuk kendisini seven kendisine saygı duyan, kendisine güvenen, kendisi ile ilgili konularda tek başına karar alabilen, iç kontrol sahibi, dışa dönük, aktif, girişimci ve kişiler arası etkin iletişime sahip olur. (Kaya, 1997)
Sevgi ve saygıya dayanan bu tutumda ne çok geniş ne de çok kısıtlayıcı sınırlar vardır. Keza çok otoriter ve aşırı koruyucu tutumdan ayıran şey de bu sınırlardır. Şöyle ki öngörülebilir sınırlar içerisinde çocuklara kendi başına seçme hakkı ve özgürlük tanımaktadır. (Mackenzie, 2013)
Sağlıklı çocuk yetiştirmede en uygun davranış tutumu demokratik tutumdur. Bu tutumu benimseyen anne ve babalar, çocuklarına karşı koydukları kurallarda da tutarlıdırlar ayrıca kurallarının mantıklı açıklamaları vardır. Çocuklar, bu kurallara uyduğunda özgürdür. Çocuk ayrı bir birey olarak kabul edilip, ona değer verilmekte ve bağımsız bir kişilik geliştirmesi için teşvik edilmektedir. (Şendil, 2003) Yani ebeveynlerin davranışlarının tutarlı olması ebeveynin kişiliği ile yakından alakalıdır.
Bilimsel araştırmalarda da ebeveynlerin öğrenim düzeyleri ile demokratik tutum arasında paralel bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur.
Sak ve diğ. (2015) yaptığı çalışmada demokratik anne baba tutumunu benimseyen anne babaları şu şekilde açıklamıştır;
Aile ortamında anne-baba-çocukla birlikte kararlar almaktadır. Baskıcı bir ortam olamadan yapılması gerekenlere birlikte karar verilmektedir. Anne babalardan biri şu ifadeyi kullanmıştır; ‘‘elimizden geldiğince çocukları sıkmamaya çalıştıklarını, ev ortamında bir karar alınacaksa çocukların da fikrini sorduklarını ve çocuklarına zorla kendi fikirlerini kabul ettirmeye çalışmadıklarına’’ vurgu yapmıştır. Ayrıca neden demokratik tutumu sergilediklerini de şu şekilde açıklamıştır; ‘‘çocuklarının fikir ve görüşlerine saygı duyduklarını, çocuklarının yapamadığı şeyleri onlardan beklemediklerini ve kendi düşünce ve fikirlerini çocuğa kabul ettirmek yerine fark ettirmeye çalıştırdıklarını’’ belirtmiştir.
Bu tutumu sergileyen anne ve babaların çocuklarına kazandırdığı avantajlar; çocuğun özgüvenini geliştirir, iletişimini güçlendirir, diğer insanlara saygı duymayı ve değer vermeyi öğretir. Dezavantajı ise demokratik bir tutumun sergilenmediği ortamda karar almakta zorlanırlar. Örneğin evin dışındaki ortamlarda herkesin demokratik tutumun sergilenmemesi bu ailede yetişen çocuklar için zordur.