Anal fistül; (Perianal Fistül olarak da bilinmektedir.) bağırsağın son kısmı ile anüs çevresindeki deri arasında gelişen küçük tünel şeklindeki anormal yapılardır. Genellikle anüs yakınındaki bir enfeksiyonun sonucu olarak gelişen apse nedeniyle ortaya çıkar. Apse boşaldığında geriye küçük bir kanal kalabilir. Anal fistül, rahatsızlık hissi ve cilt tahrişi gibi hoş olmayan belirtilere neden olabilir ve genellikle kendi başına iyileşmez. Çoğu durumda cerrahi yolla kapatılması gerekir. Anal fistülün en önemli nedeni gibi anüs çevresinde gelişen apselerdir. Anal apseli her iki ila dört kişiden birinde fistül geliştiği tahmin edilmektedir.

20 Kasım 2023

Anal fistüllerin kapanma şansları genellikle olmadığı için tek tedavi şansları cerrahidir.

Perianal fistüllerin tedavisinde ana amaç:

1. İltihabı ve fistül traktını ortadan kaldırmak

2. Fistülün tekrarlamasını önlemek

3. Ameliyat sonrası gaz ve gaita kontrolünde bozulmaya neden olmamak

4. En kısa sürede iyileşmeyi sağlamak

Perianal fistüllerde uygulanabilen teknikler:

1. Fistülotomi ve fistülektomi tekniği: Fistül iç ve dış ağızları bulunarak fistül traktının (yolunun) açılıp içerisindeki iltihaplı dokunun temizlenmesi veya bu yolun tamamen çıkarılması esasına dayanır. Nüks oranı %2-10 civarındadır. Sfinkteri içine alan fistüllerde uygun bir yöntem değildir. Geçici ya da kalıcı gaz ve büyük abdest kaçırma riski %2 civarındadır. Ancak sfinkteri içine alan fistüllerde uygulanırsa bu risk %20’lere çıkabilir.Kalıcı olması durumunda sfinkteroplasti denilen onarım işlemi uygulanmalıdır.

2. Seton Uygulaması: Sfinkterlerden birini veya birkaçını içine alan fistüllerde uygulanan bir tekniktir. İç ve dış fistül ağızları bulunarak kas ortaya konduktan sonra kas bir ip veya lastik ile bağlanarak o şekilde iyileşmesi beklenir. Başarı oranı %80-100, tekrarlama riski %2-30 civarındadır. Gaz ve büyük abdest kaçırma riski %5-10 arasındadır.

3. Kaydırma Teknikler: Fistüle yakın bölgedeki mukoza (kalın barsağın çini örten tabaka) veya derinin kaydırılarak fistül traktının kapatılması işlemidir. Gaz veya büyük abdest tutamama riski %20, tekrarlama olasılığı %20 civarındadır.

4. Doku Tıkaçları: Fistül traktı özel bir doku ile doldurularak tıkanır. En çok insan dokularına en iyi uyum sağlayan domuzlardan elde edilen materyallerdir. Başarı oranı %30-50’dir.

5. Lazer Tekniği: Fistül kanalının içine lazer uygulanır. Başarı oranı % 50-60 arasındadır. Tekrarlayan işlemlerle başarı şansı daha da arttırılabilir.

Litaratürde sfinkter hasarı oranları ortalama %10 civarlarında verilse de bu operasyonlar şayet komplike fistüller ise bu konuda daha deneyimli olan proktolojik cerrahların başarı şansı daha yüksek ve komplikasyon oranları daha düşük bulunmuştur. Bu konudan çekinip fistülle yaşamayı tercih eden hastalarda tekrarlayan abselerin yanı sıra uzun dönemde çok düşük oranlarda da olsa malignite (kanser) riskleri vardır. Bu yüzden perianal fistülü olan hastaların hastalığını daha komplike hale getirmeden bu konuda deneyimli cerrahlara muayene ettirmesi ve hangi tekniğin onarıma uygun olacağına cerrahı ile karar vermesi en uygun olanıdır.

DR. EYÜP MURAT YILMAZ