Allerjik Rinit ve Allerji testleri
Allerjik rinit (Allerjik nezle) nedir?
Toplumda en sık görülen allerjik hastalıklardan biridir.
Allerjik rinit her yaşta ortaya çıkabilir.
Allerjik rinitli hastaların yaklaşık 1/3’ünde astım gelişir.
Allerjik rinit hayatı tehdit etme özelliği olmayan ancak hastanın yaşam kalitesini belirgin şekilde bozan bir hastalıktır.
Özellikle allerjik olan anne ve/veya babaların çocuklarında görülme sıklığı daha fazla olan bu hastalık; endüstriyel gelişmiş ülkelerde, çevre kirliliği gibi faktörlerin artması ile giderek artmaktadır.
Belirli bir alerjenle karşılaşıldığı zaman şikayetler ortaya çıkar. Hastanın şikayetlerinin ortaya çıkabilmesi için hastanın sorumlu allerjenle daha önceden en azından bir kez karşılaşmış ve ona duyarlı hale gelmiş olması gereklidir.
Allerjik rinit mevsimsel yada yıl boyu da sürebilir.
Mevsimsel şikayeti olanlarda ise polen alerjisine çok sık karşılaşılmaktadır, bazı küf mantarı alerjileri de mevsimsel özellik gösterebilir.
Yıl boyu şikayetleri olanlarda genelilkle
ev tozu akarı (mite) ve/veya küf mantarları ve/veya hayvan (kedi, köpek,
kuş , hamamböceği vb) alerjisi tespit edilir.
Allerjik rinit belirtileri nelerdir?
Hapşırma
Burunda kaşınma
Burun akıntısı
Burun tıkanıklığı
Geniz akıntısı
Allerjik rinitli hastalarda genelde allerjik konjonktivit (göz nezlesi) eşlik ettiği için gözlerde yanma, batma, kaşınma, sulanma gibi bulgular da görülebilir.
Eğer allerjik sinüzit varsa, geniz akması, baş ağrısı, gece gelen öksürük nöbetleri olabilir.
Astımın da birlikte görüldüğü hastalarda, nefes darlığı, hırıltlı solunum, göğüste sıkışma hissi, öksürük gibi bulgular olabilir.
Allerjiyi artıran faktörler.
Burun kemik eğriliği
Stres
yorgunluk
gibi nedenler allerjiyi ortaya çıkarabilir.
Allerjik rinit tanısı nasıl konur?
Hastalarda allerjik rinit düşündükten sonra, allerji sistemik bir hastalık olduğu için tam bir fizik muayene yapılmalıdır.
Tanıyı desteklemek ve sorumlu allerjeni saptamak için alerji deri testleri uygulanır. İlk basamak deri testi olarak prick (delme) testi uygulanır. Bu testte genellikle ön kol iç yüzüne, bazen sırta her bir alerjen için birer damla allerjen ekstresi damlatılır ve deri üzeri bu damlanın içinden çok minik uçlu, çoğunlukla plastikten yapılmış özel deri testi iğneleri ile delinir. Testin güvenilirliği için alerjenlerin yanı sıra mutlaka pozitif ve negatif kontrol testleri de uygulanmalıdır. 15 dakika sonra ciltte oluşan kızarıklık ve kabarıklık ölçülür ve kayıt edilir.
Şikayetleri allerjik rinit ile uyumlu, ancak deri prick testleri negatif çıkan hastalara intradermal test olarak adlandırılan ikinci basmak deri testleri uygulanır. Ancak intradermal deri testlerinin prick teste göre sistemik reaksiyon geliştirme özelliği olduğu için sadece bu uygulama konusunda deneyimli alerji uzmanları tarafından müdahale şartlarının yeterli olduğu ortamlarda uygulanması gereklidir. İntradermal testlerde de prick test gibi 15-20 dakika içinde sonuç alınmaktadır.
Allerji araştırmak amaçlı kan testleri ilk basamakta istenen testler değildir. Allerji tanısında her zaman deri testleri önceliklidir. Ancak yaygın deri lezyonu olanlarda, şiddetli belirtiler nedeni ile alerji ilacını bırakamayanlarda, gebelerde ya da deri testlerini etkileyen ilaç kullananlarda (örneğin trisiklik antidepresanlar) kan testleri yapılabilir. Bu hastaların kan testlerinde total IgE yüksektir. Ayrıca kanlarındaki eozinofil sayısı artmıştır. Ancak ne total IgE düzeyi ne de kan eozinofil sayısının direk olarak allerji tanısını koydurucu bir özelliği yoktur. Phadiatop IgE veya spesifik IgE ölçümü gereklidir. Ancak oldukça pahalı olan bu testlerden hangilerinin yapılacağına hastanın şikayetlerine göre allerji uzmanı tarafından karar verilmelidir.
Allerjik rinit nasıl tedavi edilir?
Tüm alerjik hastalaıklrın tedavisinde geçerli olan prensipler alerjik rinit tedavisi için de geçerlidir.
Bu prensipler 3 maddede toplanır:
Korunma: Hastanın hangi allerjene karşı duyarlı olduğunun tespiti ve bu maddelerden uzak durması sağlanır.
İlaç tedavisi
Aşı tedavisi.