Akciğer kanseri nedir?
Akciğer kanseri, akciğerlerdeki normal hücrelerin çeşitli sebeplerle anormal hücrelere dönüşüp kontrolden çıkmasıyla ortaya çıkar. Akciğer kanserinin birbirinden oldukça farklı davranış gösteren farklı tipleri vardır. Yaklaşık %85-90’ı tütün mamullerini kullanmaya bağlı gelişir. Ailesel yatkınlık kolon ve meme kanserinde olduğundan çok daha az görülür. Hava kirliliği, radyasyona maruz kalma, madencilik sektöründe çalışma diğer sebepler arasında sayılabilir.
Ülkemizde ve birçok gelişmiş ülkede akciğer kanseri, kadın ve erkeklerde kansere bağlı ölümlerin en büyük nedenidir.
Akciğer kanserinin belirtileri nelerdir?
Akciğer kanserinin kendine has, özgün bir belirtisi maalesef yoktur. Aşağıdaki sayılan belirtiler, başka birçok hastalıkta da görülebilmektedir. Ancak bu belirtilerden özellikle yeni başlayan veya tabiatı değişenler önem arz etmektedir.
●Öksürük, özellikle öksürüğün şeklinde, sayısında, sıklığında değişme
●Nefes darlığı
●Kan tükürme/ balgamda kan
●Batıcı veya keskin olabilen göğüs ağrısı
●Yeni başlayan ses kısıklığı
●Yüz, kol veya boyunda şişme
●Kol, omuz veya boyunda ağrı
●Düşük göz kapağı
●El kaslarının zayıflığı
●İştahta azalma, anlamsız kilo kaybı, halsizlik veya yeni başlayan baş ağrısı gibi birkaç haftadan uzun süren ve başka bir şeye dayandırılmayan rahatsızlıklar
●Parmak uçlarında tırnaklarda yeni başlayan yuvarlaklaşmalar.
Bu belirtilerin hepsinin de akciğer kanseri haricindeki durumlarda da ortaya çıkabileceği asla unutulmamalıdır. Yukarda sayılan belirtiler özellikle yeni başlamışsa ve düzelme göstermiyorsa, orta yaşın üzerinde ve bilhassa sigara içicisi ise mutlaka hekime başvurulmalıdır.
Akciğer kanseri için bir kan testi var mı?
HAYIR. Birçok kanserde olduğu gibi akciğer kanserinin de kendine özgü, belirleyici, tanı koydurucu bir kan tahlili YOKTUR. Zaten prostatta kullanılan PSA hariç kan tahlili ile bakılan tüm tümör belirteçleri tanı koymak için değil, tedaviyi takip için kullanılırlar.
Akciğer kanserini başka yollarla ortaya koyabilir miyiz?
EVET. Akciğer kanseri olduğundan şüphe duyulursa, detaylı bir hikâye ve muayene yapılır ve ilk adımda akciğer röntgeni çekilir. Burada bir şüphe görülüyorsa teşhisi koymak veya benzer şikâyet veren diğer hastalıklardan ayırmak için ilave testler yapılacaktır:
●Rutin kan testleri
●Akciğer tomografisi: Akciğer kanserinin en önemli tanı aracı, ilaçlı çekilen ince kesitli tomografidir. Böbrek hastalığı veya şeker hastalığı durumunda ilaçların potansiyel yan etkileri göz önüne alınarak kaliteli bir tomografi cihazıyla ilaçsız olarak çekilen tomografi de bizlere bilgi verebilmektedir.
●PET BT: Tomografide raporlanan bazı durumlarda görüntünün fonksiyonlarını da gösteren özel bir çekimdir.
●Biyopsi – Bazı durumlarda tomografi veya PET’te görülen kitlelerin ortaya konması için doku tanısı gerekli olabilir. Bu durumda şüpheli kitleden doku parçası alınır. Kitlenin yerine göre havayollarından bir tür endoskopi ile (bronkoskopi)ile, bazen ucuna ultrason yerleştirilen özel bir bronkoskop (EBUS) ile veyahut da tomografi kılavuzluğunda iğne ile biyopsi doku alınabilir. Bazen de ameliyat sırasında önce küçük bir numune alınarak patolojik inceleme yapılarak tanı konulabilir (frozen section).
Akciğer kanseri evrelemesi nedir?
Kanserin yaygınlığının belirlenmesi tedavisinin planlaması için elzemdir. Evreleme, PET BT ve MR gibi görüntüleme yöntemleri ile bazen de ek biyopsilerle yapılabilir.
Akciğer kanseri nasıl tedavi edilir?
Akciğer kanseri tedavisi, hücre tipine, hastalığın evresine ve hastanın ek hastalıkları ve kondisyonuna göre ilgili hekimler, hasta ve yakınları ile beraberce değerlendirilerek şekillendirilmelidir.
Genellikle tedavi seçeneklerinden birden fazlası beraberce veya art ardına kullanılmaktadır.
●Cerrahi: Akciğer kanseri hücre tipi ve evresine göre uygun hastalarda etkili bir tedavi şeklidir.
●Radyasyon tedavisi: Bazı tip kanserlerde ve bazı durumlarda tedavi edici veya tedaviye ek olarak kullanılabilir.
●Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren veya büyümelerini durduran ilaçların damar yolu veya ağızdan uygulanması demektir. Hücre tipine göre hatta genlerin incelenmesi sonucunda bazen cerrahi tedaviden önce (neoadjuvan), cerrahi tedaviden sonra (adjuvan) veya bazen de tek seçenek olarak kullanılabilir.
●Hedefe yönelik tedavi: Bazı ilaçlar yalnızca belirli genetik özelliklere sahip kanserlerde yalnızca tümörlü dokuya has etki gösterir.
●İmmünoterapi: Tümörlü hücrelerin büyümesini durdurmak için vücudun kendi bağışıklık sistemini aktive eden ve onunla birlikte çalışan ilaçların kullanıldığı bir tedavi şeklidir.
●Destek tedavisi: Akciğer kanseri olan kişiler, onlara rahatsızlık veren semptomlar için de tedavi görebilirler. Örneğin akciğerlerin etrafında sıvı toplandığı için nefes darlığı durumunda sıvı boşaltma tedavisi gibi.
Tedaviden sonra ne olur?
Tedavilerden sonra önce 3-6 ay gibi sık aralıkla daha sonra da yıllık kontroller yapılması gereklidir. Çünkü bir defa kanser geçiren bir kişinin daha başka organlarda da kanser gelişme sıklığı veya eski kanserin geriye gelme ihtimali her zaman vardır. Takip testleri genellikle muayeneleri, basit kan tahlilleri, akciğer röntgeni veya tomografi taramalarını içerir. Ancak hastalarda yukarıda listelenen semptomları da izlemesi ve kontrol zamanı gelmeden dahi bu semptomlar görülüyorsa kontrole gelmeleri gereklidir.
Akciğer kanseri geri gelirse veya büyümeye başlarsa ne olur?
Akciğer kanseri geri gelirse veya büyümeye başlarsa, yukarıdaki tedavi seçeneklerinden uygun olanları kullanılmaktadır.
Akciğer kanseri önlenebilir mi?
Büyük oranda EVET. Akciğer kanserine yakalanmamanın en iyi yolu sigara içmemektir. Sigara içenlerin sigara içmeyenlere göre akciğer kanserine yakalanma şansı otuz kat artmıştır. Kendisi içmeyip etrafında sigara içilende ise iki buçuk kat daha fazla akciğer kanseri görülür. İlaçlar veya vitaminlerle kanserden korunma çalışmaları sonuçsuz kalmıştır.
