Agorafobi: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Agorafobi, bireyin kaçmanın zor veya utanç verici olabileceğini düşündüğü kamusal ya da açık alanlardan korkmasıyla karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. Agorafobi yaşayan kişiler, kalabalıklar, büyük sosyal buluşmalar, pazar yerleri, alışveriş merkezleri, trenler, uçaklar gibi ortamlardan genellikle uzak durur. Temel olarak, agorafobiye sahip bir kişi kendini güvende hissettiği yeri – çoğunlukla evini – terk etmemeye çalışır ve kendisi için tehlikeli ya da kaçması zor olan yerlerden kaçınır. Yoğun ve kalabalık ortamlar agorafobi hastaları için korkutucu olabilir; ancak bu durumun gürültülü ya da çok hareketli olması gerekmez. Agorafobisi olan kişiler sıklıkla panik atak da yaşar. Daha önce panik atak geçirdikleri yerlerden uzak durmaya çalışırlar, çünkü aynı yerde tekrar panik atak yaşamaktan korkarlar.
Agorafobi Belirtileri
- Güvenli algılanan yerlerden uzaklaşıldığında kaygının artması
- Düşük özsaygı ve özgüven
- Güvenli ortamdan çıkma beklentisiyle artan kaygı
- Nefes darlığı, baş dönmesi, terleme, mide bulantısı, kalp çarpıntısı (anksiyetenin yaygın fiziksel belirtileri)
- Tanıdık çevrelerden ayrılmada isteksizlik
- Utanma veya küçük düşme korkusu
Agorafobi, kişinin normal yaşamını ciddi şekilde kısıtlayabilir. Kişinin halka açık yerlere gitmesini, işine devam etmesini engelleyebilir. İleri düzeyde, kişi kendini evine hapsolmuş hissedebilir ve evi tek güvenli alan olarak görebilir.
Agorafobi Tedavisi
Agorafobi tedavisi genellikle uzun vadeli olup terapistin hassas yaklaşımını gerektirir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) yaygın olarak kullanılır ve kişiye zorlayıcı durumlarla ya da toplumsal olaylarla nasıl başa çıkacağını öğretmeyi amaçlar.
BDT’nin agorafobi tedavisinde iki temel yönü vardır:
- Bilişsel Terapi: Kişinin düşünce kalıplarını ve olaylara karşı tutumlarını değiştirmesine yardımcı olur.
- Davranışçı Terapi: Korkulan durumla sistematik ve güvenli bir şekilde yüzleşmeyi sağlayarak kişinin yeni başa çıkma stratejileri öğrenmesine destek olur.
BDT’ye ek olarak maruz bırakma terapisi ve Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) de kullanılabilir. Tüm bu tedavi yaklaşımları, sistematik duyarsızlaştırma tekniğini ortak bir unsur olarak içerir.
Sistematik Duyarsızlaştırma
Bu yöntem, kişiye kaygı uyandıran durumla aşamalı olarak yüzleşirken rahatlama teknikleri (derin nefes, güvenli bir yeri hayal etme, kas gevşetme vb.) öğretir. İlk adımda, kişiye kaygısını tetikleyen durumları belirlemesi öğretilir. Daha sonra kişi, kaygı verici bir durumu hayal ederken aynı anda gevşeme tekniklerini uygular. Zamanla bu durumlara karşı duyarsızlaşır. Bu alıştırma, farklı tetikleyicilerle (farklı yoğunluk seviyelerinde) tekrarlanır. Süreç ilerledikçe kişi, kaygı uyandıran durumlara daha kolay uyum sağlar ve zamanla eskiden kaygı yaratan ortamlara özgüven ve kontrol duygusuyla girebilir.
Kaynakça: https://strategicpsychology.com.au/resources/articles/agoraphobia/
Türkçeye Çeviren – Düzenleyen: Fatih Özmez
