Skolyoz Nedir? Skolyoz Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Skolyoz Nedir?

Skolyoz, omurganın anormal bir şekilde yana doğru eğrilmesiyle karakterize edilen bir iskelet bozukluğudur. Normalde omurga, önden bakıldığında düz bir hat şeklinde görünmelidir. Ancak skolyoz hastalarında omurga, "C" veya "S" şeklinde eğrilebilir. Bu durum, vücutta dengesizlik yaratarak hareket kısıtlılığına, ağrıya ve ilerleyen dönemlerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Skolyoz genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde teşhis edilse de, yetişkinlerde de görülebilir. Eğriliğin derecesine, ilerleyiş hızına ve hastanın yaşına bağlı olarak tedavi planı belirlenir. Skolyozun hafif vakalarında düzenli takip yeterli olabilirken, ileri seviyedeki eğriliklerde cerrahi müdahale gerekebilir.

Skolyoz Belirtileri Nelerdir?

Skolyozun belirtileri eğriliğin derecesine göre değişiklik gösterebilir. Hafif vakalarda hiçbir belirti görülmezken, ilerleyen durumlarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir.

• Omuz seviyelerinde asimetri (bir omuzun diğerinden daha yüksek olması)
• Bel ve kalçada dengesizlik
• Bir kürek kemiğinin diğerinden daha çıkıntılı olması
• Sırtta veya belde belirgin bir eğrilik
• Duruş bozukluğu
• Sırt, bel veya omuz ağrıları
• Nefes darlığı (ileri derece skolyoz vakalarında)
• Giysilerin vücuda oturmaması
• Bacak uzunluklarında fark oluşması
• Başın tam ortalanmaması
• Yorgunluk ve hareket kısıtlılığı

Bu belirtilerden bir veya birkaçını fark eden bireylerin bir fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman hekimine başvurmaları gerekmektedir. Erken teşhis edilmesi, skolyozun ilerlemesini önlemede kritik bir rol oynar.

Skolyozun Nedenleri Nelerdir?

Skolyozun kesin nedeni her zaman bilinmemekle birlikte, farklı türleri ve nedenleri bulunmaktadır. Skolyozun en yaygın nedenleri şunlardır.

• İdiyopatik Skolyoz: Bu tür skolyoz, en sık görülen formdur ve nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde ortaya çıkar ve ailede skolyoz öyküsü olan bireylerde görülme olasılığı daha yüksektir. Omurga gelişimi sırasında anormal bir büyüme paternine bağlı olarak meydana geldiği düşünülmektedir.
• Konjenital (Doğuştan) Skolyoz: Bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında omurganın anormal şekilde oluşmasından kaynaklanır. Omurların yanlış kaynaması, eksik veya fazla omur oluşumu veya omurların yanlış birleşmesi gibi doğumsal faktörler bu tür skolyoza yol açabilir.
• Nöromüsküler Skolyoz: Kas veya sinir hastalıklarına bağlı olarak gelişen skolyoz türüdür. Serebral palsi, kas distrofisi, spinal müsküler atrofi veya omurilik hastalıkları gibi durumlar nöromüsküler skolyoza neden olabilir. Bu tür skolyoz genellikle daha hızlı ilerler ve erken müdahale gerektirir.
• Dejeneratif Skolyoz: Genellikle yetişkinlerde görülen bu skolyoz türü, yaşlanmaya bağlı omurga aşınmaları, disk kayıpları, kemik erimesi ve eklem hastalıkları nedeniyle ortaya çıkar. Yaş ilerledikçe omurganın yapısında bozulmalar meydana gelir ve bu durum eğriliğe neden olabilir. Dejeneratif skolyoz, ağrı ve hareket kısıtlılığı ile kendini gösterir.
• Travmatik Skolyoz: Omurga kırıkları veya cerrahi müdahaleler sonrasında gelişebilir. Kaza, düşme veya spor yaralanmaları gibi travmalar skolyoza yol açabilir. Bu tür skolyoz, genellikle düzensiz bir eğrilik ile karakterizedir.

Skolyoz Tanısı Nasıl Konulur?

Skolyoz tanısı genellikle fiziksel muayene ve görüntüleme testleri ile konur. Doktor, hastanın duruşunu inceleyerek herhangi bir asimetri olup olmadığını değerlendirir. Şu yöntemler tanı koymada kullanılır:

• Fiziksel Muayene: Omurga eğriliğinin varlığını belirlemek için doktor hastayı öne eğerek omurga hattını inceler.
• Radyografi (Röntgen): Omurganın genel durumu ve eğriliğin derecesini belirlemek için kullanılır.
• MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Omuriliğin detaylı incelenmesi için gerekebilir.
• BT (Bilgisayarlı Tomografi): Kemik yapılarının detaylı görüntülenmesi için tercih edilir.

Skolyoz Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Skolyozun tedavi yöntemi, eğriliğin derecesine, hastanın yaşına ve eğriliğin ilerleyip ilerlemediğine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır.

• Gözlem ve Takip: Hafif skolyoz vakalarında (10-20 derece eğrilik), eğriliğin ilerleyip ilerlemediğini takip etmek için düzenli kontroller yapılır. Çocukluk döneminde hızlı büyüme dönemlerinde skolyoz ilerleyebilir, bu nedenle doktor kontrolleri önemlidir.
• Korse Kullanımı: Eğrilik 20-40 derece arasında ise ve hastanın büyümesi devam ediyorsa, omurganın daha fazla eğilmesini önlemek için korse önerilebilir. Korse skolyozu tamamen düzeltemese de ilerlemesini yavaşlatabilir.
• Fizik Tedavi ve Egzersizler: Özel olarak geliştirilmiş egzersiz programları, skolyoz hastalarında duruş bozukluklarını düzeltmeye ve kas dengesizliklerini gidermeye yardımcı olabilir.
• Schroth Terapisi: Skolyoz hastaları için geliştirilmiş bir egzersiz yöntemidir. Solunum teknikleri ve omurga düzeltme hareketleri içerir.
• Pilates ve Yoga: Kas dengesini sağlamak ve esnekliği artırmak için önerilen egzersizler arasındadır.
• Cerrahi Müdahale: Eğrilik 40-50 dereceyi geçtiğinde ve hızla ilerliyorsa, cerrahi tedavi gerekli olabilir. Skolyoz ameliyatı genellikle omurganın düzeltilmesi ve sabitlenmesi için yapılır.

Skolyozdan Korunma Yolları Nelerdir?

Skolyoz tamamen önlenebilir bir hastalık olmasa da, sağlıklı bir omurga yapısını koruyarak skolyozun ilerlemesini önlemek mümkündür. Bunun için şu adımlara dikkat edilmelidir.

• Doğru duruş alışkanlıkları geliştirin
• Ağır çantalar taşımaktan kaçının
• Düzenli egzersiz yapın
• Dengeli beslenin ve D vitamini alımına dikkat edin

Skolyoz, erken teşhis edildiğinde kontrol altına alınabilen bir omurga hastalığıdır. Cerrahi prosedürler dışında mutlaka fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman hekimine başvurulmalıdır. Sağlıklı bir omurga için doğru duruş, düzenli egzersiz ve bilinçli hareket etmek en etkili korunma yöntemleridir.