Performans Kaygısı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Performans Kaygısı Nedir?

Genellikle sahneye çıkma, sınava girme, sunum yapma ya da topluluk önünde konuşma gibi durumlarda ortaya çıkar.

Bu kaygı, bireyin performansını düşürebilir, özgüvenini zedeleyebilir ve sosyal işlevselliğini olumsuz etkileyebilir.

Performans Kaygısının Nedenleri Nedir?

• Mükemmeliyetçilik: Kendisinden kusursuz bir performans bekleyen bireyler, hata yapmaktan aşırı korkarlar. Bu da baskıyı artırır.
• Geçmiş Başarısız Deneyimler: Daha önce yaşanmış bir olumsuz sunum, sınav ya da sahne deneyimi, gelecekteki benzer durumlarda kaygıyı tetikler.
• Olumsuz İç Konuşmalar: “Kötü yapacağım”, “Herkes bana gülecek” gibi düşünceler, öz güveni zayıflatır ve kaygıyı artırır.
• Değerlendirilme ve Yargılanma Korkusu: Özellikle otorite figürleri veya kalabalık önünde performans sergileme durumu, bireyin kaygısını yükseltebilir.
• Yetersiz Hazırlık: Kendini yeterince hazır hissetmemek de performans kaygısını doğrudan etkiler.

Performans Kaygısının Belirtileri Nelerdir?

Performans kaygısı hem zihinsel hem fiziksel belirtilerle kendini gösterir.

• Zihinsel belirtiler: Konsantrasyon bozukluğu, unutkanlık, olumsuz düşünceler, karar vermekte zorlanma.
• Fiziksel belirtiler: Kalp çarpıntısı, titreme, terleme, mide bulantısı, ağız kuruluğu, nefes darlığı.
• Davranışsal belirtiler: Kaçınma, konuşmaktan vazgeçme, sosyal ortamlardan uzaklaşma, performansı erteleme ya da iptal etme.

Performans Kaygısı ile Başa Çıkma Yolları Nelerdir?

• Hazırlık ve Pratik: Ne kadar iyi hazırlanılırsa, kaygı o kadar azalır. Provalar yapmak, olası aksiliklere karşı zihinsel hazırlık sağlar.
• Nefes ve Gevşeme Egzersizleri: Derin nefes almak ve gevşeme teknikleri, bedensel kaygı belirtilerini yatıştırmaya yardımcı olur.
• Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Olumsuz düşünceleri fark edip, bunları daha gerçekçi ve destekleyici düşüncelerle değiştirmek (“Elimden gelenin en iyisini yapacağım.” gibi).
• Küçük Adımlarla Maruz Kalma: Kaygı yaratan durumlara doğrudan değil, küçük adımlarla yaklaşmak (önce bir kişiye konuşmak, sonra küçük bir gruba vb.)
• Destek Almak: Bir uzmandan (psikolog, psikiyatrist) destek almak, performans kaygısının altında yatan duygusal kökenlerin çözülmesine yardımcı olabilir. Gerekirse kısa süreli terapi veya bilişsel davranışçı terapi (BDT) çok etkili olur.

Performans Kaygısı ve Sıklıkla Görüldüğü Alanlar

• Öğrenciler: Sınav anksiyetesi, sınıf içi sunumlar.
• Müzisyenler ve Sanatçılar: Sahne korkusu.
• Profesyoneller: Sunum yapma, iş görüşmeleri, mülakatlar.
• Sporcular: Yarışma öncesi stres, hata yapma korkusu.

Performans kaygısı, toplumun büyük bir kesimini etkileyen ancak doğru yöntemlerle yönetilebilen bir durumdur. Kaygıyı bastırmak yerine, onu tanımak ve sağlıklı yollarla yönetmek hem performansı artırır hem de bireyin yaşam kalitesini yükseltir. Eğer kaygı günlük işlevleri etkiliyorsa, uzman yardımı almak en sağlıklı adım olacaktır.