Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?

Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?

Özgül Öğrenme Güçlüğü (İng: Specific Learning Disorder); nörogelişimsel bir bozukluktur. Çocuğun yeterli zekaya, eğitime ve motivasyona sahip olmasına rağmen belirli akademik alanlarda yaşıtlarına göre beklenen başarı düzeyine ulaşamaması ile tanımlanır.
DSM-5’e göre, ÖÖG şu üç temel alanda görülebilir.

1. Disleksi → Okuma bozukluğu
2. Disgrafi → Yazma ve yazı organizasyonu bozukluğu
3. Diskalkuli → Matematiksel işlem ve sayı kavramı bozukluğu

Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedenleri Nelerdir?

ÖÖG'nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, aşağıdaki faktörler etkili olabilir.

• Genetik yatkınlık: Ailede disleksi öyküsü olanlarda daha sık görülür.
• Beyin yapısal farklılıkları: Özellikle sol hemisferde dil işleme merkezleri farklı çalışır.
• Nörolojik faktörler: İşitsel işlemleme, görsel algı, hafıza gibi bilişsel alanlarda farklılıklar.
• Prenatal ve perinatal riskler: Düşük doğum ağırlığı, erken doğum, oksijensiz kalma.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Belirtileri Nelerdir?

ÖÖG belirtileri, çocuğun yaşına ve güçlük yaşadığı alana göre değişiklik gösterir. Genel olarak şu işaretler dikkat çeker.

Disleksi (Okuma Bozukluğu)

• Harf, hece ve kelime karıştırma (b–d, p–q, 6–9 gibi)
• Okurken yavaşlık, sesli okuma yapmaktan kaçınma
• Satır atlama, kelime ekleme veya çıkarma
• Okuduğunu anlamada zorluk
• Aile bireylerinin isimlerini karıştırma

Disgrafi (Yazma Bozukluğu)

• Yazısı okunaksız, düzensizdir
• Harfleri ters yazma, yanlış sırayla yazma
• Yazarken kelime atlama, tekrarlama
• Yazı yazarken çabuk yorulma, kalem tutma becerilerinde zayıflık
• Noktalama işaretlerini yanlış kullanma veya hiç kullanmama

Diskalkuli (Matematik Bozukluğu)

• Temel dört işlemde hata yapma
• Sayı kavramını anlamakta güçlük
• Sıralama, zaman, para kavramlarında karışıklık
• Çarpım tablosunu ezberleyememe
• Problem çözme stratejileri geliştirememe

Özgül Öğrenme Güçlüğü Nasıl Tanımlanır?

Tanı koyma süreci multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Aşağıdaki adımlar izlenir.

• Akademik değerlendirme (öğretmen ve okul gözlemleri)
• Zekâ testi (örn: WISC-R / WISC-IV)
• Psikoeğitsel testler (okuma-yazma-matematik değerlendirmeleri)
• Nöropsikolojik testler (işitsel, görsel, motor, dikkat testleri)
• Aile ve gelişim öyküsü değerlendirmesi
• Tıbbi değerlendirme: Görme, işitme ve nörolojik muayene

Tanıyı çocuk psikiyatristi veya çocuk psikoloğu koyar. Çocuk gelişim uzmanı, çocuğun gelişimsel düzeyini izler ve destek planı oluşturur.

Özgül Öğrenme Güçlüğünde Tedavi ve Müdahale Yöntemleri Nelerdir?

ÖÖG’nin kesin bir “tedavisi” yoktur; ancak uygun eğitim ve destekle akademik ve duygusal başarı önemli ölçüde artırılabilir.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP)

• Okulda, çocuğun öğrenme profiline özel hazırlanan eğitim planıdır.
• Sınıf öğretmeni, özel eğitim uzmanı ve okul rehberlik birimi birlikte yürütür.

Özel Eğitim ve Destek Eğitimi

• Disleksi için: Ses-harf eşleşmesi, yapılandırılmış okuma terapileri
• Disgrafi için: İnce motor beceri destekleri, yazı çalışmaları
• Diskalkuli için: Görsel materyallerle matematik öğretimi, somutlaştırma

Psikolojik Destek

• Özgüven kaybı, okul fobisi veya anksiyete gibi ikincil sorunlar gelişebilir
• Psikolojik danışmanlık, duygusal destek sağlar
• Sosyal beceri geliştirme oyunları, grup terapileri

Aile Eğitimi

• Aileye, çocuğun durumunu kabul etmesi ve destekleyici yaklaşım geliştirmesi öğretilir
• Ödev takibi, motivasyon artırıcı yaklaşımlar anlatılır

Teknolojik Yardımlar

• Sesli kitaplar, ekran okuyucular, yazım denetimi uygulamaları
• Disleksi dostu yazı tipleri ve eğitim platformları

Özgül Öğrenme Güçlüğünde Ne Zaman Destek Alınmalı?

Aşağıdaki durumlar gözleniyorsa, çocuğun bir uzman tarafından değerlendirilmesi önerilir.

• 1. sınıfın sonuna gelinmesine rağmen harfleri ayırt edemiyorsa
• Yazı yazarken harfler ters veya düzensizse
• Okuma ve yazma görevlerinden kaçınıyorsa
• Matematikte dört işlemde bariz hata yapıyorsa
• Ders başarısı, zekâsı ile orantısız derecede düşükse

Özgül Öğrenme Güçlüğü, zekâ geriliği değildir!

Zekası normal olan bir çocuğun sadece belirli alanlarda öğrenme zorluğu yaşamasıdır. Erken tanı ve doğru müdahale ile çocukların okul başarıları, özgüvenleri ve sosyal becerileri büyük ölçüde gelişir.