TİROİD HASTALIKLARI
Tiroid, boynun ön tarafında, nefes borusunun her iki yanına doğru uzanım gösteren, beyne giden ana damarlara komşu, kelebek şeklinde iki parçalı bir bezdir. T3 ve T4 adlı iki hormon salgılar ve bu iki hormon, hipofiz bezinden salgılanan TSH adlı diğer bir hormonun etkisi altında, metabolizma ve organ fonksiyonlarını düzenler.
Tiroid hormonlarının kandaki düzeylerine bakılarak tiroid bezinin çalışma durumu hakkında bilgi edinilir. Az çalıştığı duruma hipotiroidi, fazla çalıştığı duruma hipertiroidi (Halk arasında zehirli guatr olarakta tanımlanır), denir. Hipotiroidi en sık rastlanan tiroid hastalığıdır.
Hipotiroidi belirtileri: Adet düzensizliği, yorgunluk, zihinsel aktivitelerde yavaşlama, hareketsizlik, kilo alma, ciltte kuruma, kabızlık, saçlarda cansızlık ve dökülme.
Nedenleri ve tedavisi:
Hipotiroidinin en sık sebebi ‘Hashimoto tiroiditidir’. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi tiroid bezine karşı savunmaya geçer ve beze zarar verir, bir süre sonra yeterli hormon üretimi engellenir. Hipotiroidi, başka tiroid hastalıklarının tedavisinde de kulllanılan radyoaktif iyot tedavisi ve tiroid cerrahisi sonucunda da gelişebilir. Hipotiroidi tiroid ekstresi olan levotiroksinle tedavi edilir. Bu madde tiroid bezinin doğal olarak ürettiği hormon grubunun sentetik eşdeğeridir. Hekiminiz tarafından önerilen düzenli aralıklarda, tiroid hormon düzeylerine bakılarak, kullanılan Levotiroksin dozunda,ayarlama yapmak gerekir.
Hipertiroidi belirtileri: Hastalığın şiddetine göre şikayetler değişebilir. Ellerde titreme, kaslarda zayıflık, çarpıntı, sürekli yorgunluk hissi, büyük abdest yapma sıklığında artma, normal yemeye rağmen kilo kaybı, sinirlilik, adet düzensizliği, sıcağa tahammülsüzlük, gözlerde belirginleşme vb.
Hipertiroidi, nedenleri ve tedavisi:
Hipertiroidinin en sık sebebi Graves hastalığıdır. Bu hastalık bağışıklık sisteminde tiroid bezinde hormon salgı bölümüne karşı antikor gelişimiyle birlikte, bu uyaran durumuna bağlı olarak normalden fazla miktarda hormon üretilmesine neden olur. Graves hastalığı olan bazı hastalarda, dikkati çeken belirtilerden biri gözlerin dışarı çıkmış gibi görünmesidir. Diğer nedenler arasında, bazı tiroid nodülleri, çok fazla tiroid hormon preparatı alınması, subakut tiroidit (tiroid bezinin iltihabı), lenfositik tiroidit, veya doğum sonrasında görülen tiroidittir (postpartum tiroidit). Tiroiditler, tiroid bezinin iltihaplı bir hastalığıdır ve hastalığın erken döneminde bezin gereğinden fazla tiroid hormonu üretmesine neden olur.
Teşhis ve Tedavi
Tiroid bezinin muaynesinin ardından, yapısındaki değişiklikleri değerlendirmek için ultrasonografi ve nodül tespitine göre sintigrafi yapılabilir. Tiroid ameliyatları kanser yada iyi huylu tiroid nodülleri, büyük, aşırı çalışan, çok hormon salgılayan tiroid bezi olan hastalarda önerilir. Hastalar Cerraha tiroid bezinde saptanan nodül nedeniyle yönlendirilir ve sıklıkla nodülden yapılan ince iğne aspirasyon biopsisi sonucuna göre ameliyat kararı verilir. İğne biopsisinden sonra cerrahi girişim genellikle şu sonuçları için önerilir; kanser tespiti , kanser ihtimali, iyi huylu büyük, baskı bulgularıyla çevre organ fonksiyonlarını etkileyen, nefes alma ve yutkunmayı engelleyen nodüllerin varlığı.
Tiroid operasyonlarının ana riskleri, ameliyat sırasında tiroid bezine yakın olan önemli organların yaralanmasıdır. Bunlar özellikle kan kalsiyum seviyesini düzenleyen paratiroid bezleri ve ses tellerinin çalışmasını düzenleyen sinirlerin yaralanması olarak sayılabilir. Ayrıca ameliyat sonrasında nadirde olsa kanama görülebilir.
Diğer bir tedavi şekli, seçilmiş vakalarda, Radyoaktif iyot tedavisidir. Benzer tedavi, patoloji sonucu kötü huylu gelen hastalarada çeşitli doz ve teknikte uygulanır. Bu tedavi Cerrahiye net bir alternatif olmamakla birlikte, belirli hasta gurubu için tercih edilebilir.
Ameliyatın ardından, nekahat dönemi sonrası, ameliyat öncesi günlük hayata aynı şekilde devam edillir. Ameliyat sonrası hekiminizin önerdiği aralıklarda, tiroid fonksiyon testleri ( Free T3, Free T4, TSH ), yapılarak, kan hormon düzeylerine göre tiroid ekstresi kullanım dozunun ayarlanması önemlidir.
Op. Dr. Halis Müşfik TEMEL
