Safra kesesi nedir?
Safra kesesi sindirime yardımcı olan bir organdır. Karaciğerde üretilen safra burada depolanır ve gerekli zamanda (yemek sonrası gibi) barsağa salgılanır.
Safra taşı nasıl oluşur?
Safra taşı oluşumunda ki temel mekanizma safra yoğunluğunun artıp akımın azalması ile olur. Dolayısıyla bu tip durumların gözlendiği, kan yıkımına sebep olan hastalıklar, gebelik, hızlı kilo kaybı ve yüksek kan kolesterol seviyeleri gibi durumlar taş oluşumunu artırır. Ayrıca kırk yaşın üstünde, çok doğum yapmış, kadın ve ailede bu tip hastalıkları olanlarda safra taşı oluşma riski daha yüksektir.
Bütün safra taşları aynı değildir. Örneğin kolesterol taşları daha sık görülen daha yumuşak taşlardır. Diyetle daha yakından ilişkili olduğu düşünülür. Pigment taşları ise özellikle bazı kan hastalıklarında daha sık görülür ve sert taşlardır. Fakat bunların hastada meydana getirdiği rahatsızlıklar açısından farkları yoktur.
Safra taşı ne gibi şikayetler yapar ?
Bazı hastalarda hiçbir şikayet olmayabilir. Bu tip tastalarda tanı başka nedenlerden dolayı yapılan karın ultrasonografisinde tesatüfen bulunur. Belirti verenlerde ise en önemli şikayet ağrıdır. Ağrı karnın sağ üst tarafında, genellikle şiddetli bir şekilde birkaç saat sürer. Bazen sırta, sağ omuza vurur. Bu ağrılar genelde özellile yağlı bir yemeğin ardından ve çoğu zaman gece vakti olur. Diğer semptomlar abdominal şişme, yağlı yemekleri kaldıramamak, geğirmek, gaz ve hazımsızlıktır . Taşlar safra kanalını tıkadığında safra kesesinde iltihap oluşmasına (kolesistit) ve sarılığa neden olabilir. Bu durumda karın ağrısına ilaveten şiddetli bulantı, ateş şikayetleri de oluşur. Bu tip durumlarda daha fazla gecikmeden hekiminize başvurmalısınız.
Safra kesesinde oluşan bu enfeksiyonun şiddeti değişkendir. Bazen hastanede yatarak tedaviyi gerektirebilir. Ayrıca pankreatit denen çok daha ciddi bir durum olan pankreas enfeksiyonuna da yol açabilir.
Kanser konusu ise tartışmalıdır. Uzun zamandır var olan taşların safra kesesi kanserini tetikleyebileceği söylenmekle beraber bu henüz kesin kabul görmüş değildir.
Tedavi yöntemleri nelerdir?
Her safra kesesi taşı ameliyat edilmek zorunda değildir. Sessiz safra kesesi taşları, yani hiç şikayete neden olmayanlar eğer hastanın da tercihi oysa ve riski göze alıyorsa ameliyat edilmeyebilir. İzlenebilir ve bir sorun çıktığında ameliyat edilebilir. Safra kesesi taşının tek tedavi yöntemi taşın olduğu safra kesesinin ameliyatla çıkarılmasıdır. Geçmişte ilaçla eritilmesi, böbrek taşlarına benzer bir takım aletlerle taşların kırılması gibi yöntemlerle tedavi edilmesi denenmiş fakat tatmin edici sonuç alınamamıştır.
Ameliyat kapalı ya da açık yöntemle yapılabilir. Günümüzde kapalı yöntem (laparoskopik kolesistektomi) ideal yöntem olarak kabul edilmektedir. Kapalı yöntemin açık ameliyata göre belirgin üstünlükleri vardır. Bunlar:
a. Daha az ağrıya neden olur
b. Estetik olarak daha az iz bırakır
c. Daha hızlı iyileşme ve günlük hayata dönüş sağlar
d. Hastanede kalış süresi daha azdır
e. Ameliyat sonrası fıtık ihtimali daha azdır
f. Ameliyat sonrası enfeksiyon ihtimali daha azdır.
Ameliyat sonrası genellikle bir akşam hastanede kalmak gerekmektedir.
