Çocuğum çok dikkatsiz ve hiperaktif : dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ( dehb )

Bu çocuklar zaman zaman erişkinlerin sabır sınırlarını zorlayan yapılarıyla başa çıkması zor olabilir.Ancak doğru bir yaklaşımla onların aktif yapılarının altındaki sevimli kişiliklerine ulaşmak mümkündür.

Dikkat eksikliği olan çocukların anne-babalarının, çocuklarına nasıl davranmaları gerektiğinden emin olamadıklarını, ne yapmaları gerektiğini bilmediklerini görüyoruz.

Bu arada dikkat eksikliği olan çocuğunuzun gereksinimleri ve böyle bir durumda sizin ne şekilde karşılamanız gerektiği hakkında bilgiler vereceğiz.

DEHB olan çocuklar;

-Uzun dönemli hedeflere odaklanamazlar.Dürtü kontrol sorunları vardır.

(Bu ebeveyn ile çocuk arasında istenmeyen bir gerginliğe neden olur.)

Ancak burada ebeveyn kendini suçlamamalıdır.Söz konusu kötü ebeveynlik değildir.Sorun çocuğun uzun dönemli hedeflere odaklanmasını beklemektedir.

-DEHB olan çocuklar genellikle tartışmalarda oldukça başarılıdırlar. DEHB olan çocuğu ile mantıklı bir konuşma gerçekleştirmeye çalışan pek çok anne-baba başarısızlığa uğrayabilir.

Örneğin:Yedi yaşınızdaki kızınızı odasına gönderip ondan kıyafetlerini alıp salona gelmesini, gelmeden de odasını toplamasını isteyebilirsiniz , fakat On yaşındaki DEHB olan oğlunuzdan aynı işleri yapmasını istediğinizde bir tanesinin ancak yapıldığını görebilirsiniz.

DEHB olan çocuklar bilerek ve isteyerek yaramazlık yapmaz.Sadece yönergeleri hatırlamakta zorlanır ve dikkatini dağıtan uyaranlardan kendini uzak tutmayı başaramaz.

Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta,

Çocuklara, yönergeler tek tek verilmelidir.

Yukarıda verilen örnekte;DEHB olan çocuk ,odasına kadar gidebilir ancak yolun yarısında ya odaya ne için gittiğini unutur,ya da odasında gördüğü bir oyuncak dikkatini dağıtır.Çocuğunuz oyuncağıyla oynamaya başlayıp, siz bunu on beş dakika sonra fark ettiğinizde sinirlenip ona bağırmaya başlayabilirsiniz.

Gerçekte bu durum çocuğunuzun elinde değildir.

Ebeveyn Sabırlı Olmalıdır!

Yetersiz Bir Ebeveyn misiniz? Yoksa farklı bir çocuğunuz mu var?

DEHB olan çocukların zaman zaman bu durumların kabul edilmediğini görürüz.Ancak bu bozukluğun varlığı gerçektir.Çocuğunuz,uyumsuz davranışları yaramaz olduğu ya da sizin ebeveynlik becerileriniz yetersiz olduğu için değil dikkat eksikliği/ hiperaktivite bozukluğu olduğu içindir.

DURUMUN KARDEŞLERE AÇIKLANMASI:  DEHB olan bir kardeşe sahip olan çocuğun hayatı çok da rahat olmayabilir.Pek çok durumda kardeşlerin de bilgilendirilmesi gerekir.Onlarında bu durumla ilgili pek çok soruları olabilir.

DURUMUN AKRABALARA VE ARKADAŞLARINIZA AÇIKLANMASI: Akrabalarınıza ve aile dışındaki bireylere ,diğer bir deyişle büyükannelere,dedelere yakın akrabalara, komşulara ve arkadaşlarınıza ne kadar anlatacağınız onların anlayış ve kabul düzeyi ile ilişkilidir.Akrabalarınız destekleyici ise o zaman onlara da açıklamalarda bulunabilirsiniz.Akrabalarınız bu konuda destekleyici ve anlayışlı değillerse bu durumu muhakkak onlara da anlatmak kabul ettirmek için çok fazla enerji harcamayın.Henüz bunu öğrenmeye ve kabul etmeye hazır değillerdir demektir.

OKULU BİLGİLENDİRMEK : Son yıllarda okullarda DEHB’ nin ne olduğu hakkında öğretmenlerinde bilgilenmesiyle bu konuyu okula ve öğretmenlere aktarmak kolaylaşmıştır.İş birliği yapan ve tutarlı bir ev-okul ve uzmanlardan oluşan bir takım başarılı olacaktır.

DEHB olan çocukların davranış denetimine gereksinimleri vardır.Bu nedenle ailelerin davranış değiştirme yöntemleri konusunda tam bilgi sahibi olmaları gerekir.

ÖNEMLİ NOKTALAR:

1-KISA VE ÖZ KONUŞUN

DEHB olan çocuğunuz sizi pes ettirene değin saatler süren bir tartışmaya sürükleyebilir.Çok fazla konuştuğunuzu ve hatta konuşmaktan yorulduğunuzu hissettiğiniz zamanlarda durun

2-BAĞIRMAYIN

Bağırmak sorunu çözmez.DEHB olan çocuğunuzun dikkatini olumsuz biçimde dağıtacağı için sizi ve onu bir kez daha konudan uzaklaştırır.Ona bağırdığınızda belki bir süre onu şaşırttığınız için durabilir ancak bir-iki dakika içerisinde aynı davranışlara devam edecektir.Çünkü çocuğunuzun dürtüleri kontrol etmekle ilgili sorunu vardır.Aşırı hareketli olması elinde değildir.Bağırmak yerine,açık net ve sakin bir ses tonu ile ona kuralları hatırlatın.

3-ANLATMAK İSTEDİKLERİNİZİ BASİT VE AÇIK BİR ŞEKİLDE İFADE EDİN

DEHB olan çocuğunuza anlatmak istediğiniz konuyu uzun uzun ifade ederseniz bir süre sonra çocuğunuzun dikkati dağılacak ,sağa sola bakınmaya başlayacak ve sizde büyük ihtimalle sizi dinlemediğini düşünerek sinirleneceksiniz.Bunun yerine basit ve açık bir şekilde kısa ifade edilen bilgiler çocuğunuz tarafından daha iyi anlaşılacaktır.

4-HIZLI HAREKET EDİN ,GÖRMEZDEN GELMEYE ÇALIŞMAK İŞE YARAMAYABİLİR

DEHB olan çocukların dikkat çekme davranışlarını görmezden gelmek oldukça zordur.Bu yöntem DEHB olan çocuklar da sınırları zorlayacaktır.Biraz huzursuzlanırken onunla ilgilenmezseniz dikkatinizi çekmek için sürekli yaptığı uyumsuz davranışların dozunu arttırabilir.

5-‘NEDEN’ SORUSUNU SORMAYIN

Neden zıplıyorsun? Neden arkadaşına vurdun? Neden babanı dinlemiyorsun? Sorularının yanıtları hiçbir şekilde sizi tatmin etmeyecektir.Hatta çocuğunuzun üstüne giderseniz size ayrıntılı yalanlar uydurabilir.Bu çocuklar dürtüsel olduklarından o anda içlerinden öyle geldiği için öyle yapabilirler, bellekleri güçlü olmadığından bir şeyi yaptıktan sonra neden yaptıklarını unutabilirler.

6-KARARLI VE TUTARLI BİR YAPI VE SINIRLAR OLUŞTURUN

Tutarlılığın oluşturulması ebeveynleri en zorlayan alanlardan bir tanesidir.Tutarlılık bir anda oluşturulamayabilir ancak bunu zaman içerisinde oluşturmak mümkündür.Kurallar ve sınırlar her gün aynı olmalıdır.Bir gün yatakta yemek yeme yasak ertesi gün değilse, o artık bir kural olmaktan çıkar ve çocuğunuz bunu kendine bir hak olarak alır.

7-ÇOCUĞUNUZA DAVRANIŞININ KENDİ SEÇİMİ OLDUĞUNU BELİRTİN

DEHB olan çocuklar kendi davranışlarının sorumluluğunu almakta diğer çocuklara göre biraz daha gecikirler.

Bu nedenle de sıklıkla kendi davranışları ile ilgili olarak başkalarını (kardeşini ,arkadaşını,sizi) suçlama eğilimindedirler.

8-ÇOCUĞUNUZUN OLUMLU DAVRANIŞLARINI DAHA FAZLA GÖRMEYE ÇALIŞIN

DEHB olan çocuğunuz davranış biçimi ile olumsuz anlamda dikkatinizi çekmeyi başarıyor olabilir.Ancak her çocuğun olduğu gibi DEHB olan çocuğunuzun da pek çok olumlu özelliği olabilir.Bu özelliklere odaklanarak bu davranışların artmasına yardımcı olabilirsiniz.

9-ÖDÜLLER VE CEZALAR

PRENSİPLER

Davranış biçimleri oluşturmak/güçlendirmek

OLUMLU PEKİŞTİREÇ

İstenilen davranışın ortaya çıkmasından sonra bir ödül sunun.

PEKİŞTİREÇLER

1-Somut Pekiştireçler

Ayrıcalıklar verilmesi , para, oyuncak ,çikolata alınması vb.

2-Soyut Pekiştireçler

Öpmek , sarılmak

Burada dikkat edilmesi gereken nokta: Tam olarak neyi ödüllendirdiğinizi çocuğunuza her zaman açık ve net biçimde söylemelisiniz.

ÖRN: ‘Aferin sen çok iyi bir çocuksun’ demek olumlu görünebilir, ancak çocuk tam olarak hangi davranışı nedeniyle bu övgüyü aldığını anlamayabilir. Bunun yerine ‘Bugün misafirlerin çocuğu ile oyuncaklarını paylaşman çok hoştu. Teşekkür ederim’ demek aynı davranışın çocuğunuz tarafından tekrarlanma olasılığını arttırır.