CİNSEL YOLLA GEÇEN HASTALIKLAR
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların erken dönemde tespit edilmesi; hastada oluşabilecek komplikasyonların durdurulması ve hastalığın diğer bireylere bulaşmasının engellenmesi açısından büyük önem taşımaktadırÖzellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkların teşhisinde klinik bulgular çoğu zaman yetersiz kalabildiği için, hastalıkların doğrulanması amacıyla ELIZA, PCR, kültür ve mikroskopi gibi laboratuvar metotlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Dünya saglık örgütünün araştırmalarına göre ,Türkiye de günde 5000 kişi cinsel yolla bulaşan hastalıklara maruz kalmaktadır.Erken teşhis ve tedaviye erken başlanması çok büyük önem taşımaktadır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın en kesin yolu olarak; şüpheli ilişkiden kaçınılması ve uzun dönemli, tek eşli cinsel ilişkilerin tercih edilmesi önerilmektedir. Erkeklerde ve kadınlarda kondom kullanımı, bakterinin bulaşma riskini düşürmektedir. Kadınlarda beklenmeyen ağrı, koku, idrar atımı esnasında yanma veya menstrüel döngüler (adet) arasında kanama gibi genital semptomlar gözlendiğinde, uzman bir hekime danışılması ve cinsel ilişkinin bırakılması önerilmektedir.
GONORE (BEL SOĞUKLUĞU); Neiseria Gonore adlı bir bakteri tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur. Klinik belirti olarak erkek de sarı-yeşil renkli bir üretral akıntı, idrar yaparken yanma, homoseksuellerde makatta benzer şikayetler görülür. Hastalığın kuluçka süresi 3-10 gün olmakla birlikte 12 saate indiği-3 aya kadar geciktiği de bildirilmiştir. Tanısı klinik olarak veya akıntıda yayma ve kültür yapılarak da konur. Hastalık tedavi edilmezse üretra darlığı, apse oluşumu, epididimit gibi komplikasyonlara (nadiren artrit, menenjite) neden olabilir.
Tedavi; Penisilin ve türevleri ile enjektabl ve oral antibiyotiklerle tedavi edilir. Nadiren rezistan olgularda kültüre göre antibiyotik verilebilir.
Korunma; Hasta olduğu bilinen kişilerle ilişki kurulmaması veya mutlaka prezarvatif (kondom)kullanılması gereklidir.
DİĞER ÜRETRİTLER: Genellikle Uroplazma Klamidia adı verilen ajanlarla oluşturulan, cinsel yolla geçen diğer bir enfeksiyondur. Sık partner değiştiren kişilerde daha sık görülmektedir. Hastalığın kuluçka süresi 7-21 gün arasında değişir. İlk belirti, idrar yaparken hafif yanma ve bir miktar üretral akıntı olabilir. Tanı üretral akıntıda yapılan yaymanın boyanıp mikroskopik incelenmesi ile konur. Tedavide genellikle tetrasiklin kullanılır. Komplikasyonları arasında epididimit, artrit ve konjuktivitinde eklendiği olgularda Reiter sendromu düşünülmelidir.
TRİKOMONİAZİS: Tricomonas Vaginalis adlı etkinin yarattığı bir enfeksiyondur. Tanı üretral akıntıdan alınan yaymanınmikroskopik imcelenmesi ile konur. Tedavisinde metronidazol 2 gram ağızdan alınan tek dozla yapılır.
FRENGİ: Troponema Pollidum adlı ajan tarafından oluşturulur. Hastalık cinsel temastan 2-4 hafta sonra ağrısız sert bir lezyonla başlar ve buna <şankr> denir.Bu penis veya genital bölgenin herhangi bir yerinde oluşur. Bu oluşum kendiliğinden iyileşebilir ve bu arada lenf bezleri şişer. Tanı şanki denen olşumdan alınan yayma ile konulabileceği gibi VDRL testi ilede konur. Ancak bu test şankr oluşmasından 1-3 hafta sonra pozitifleşir. Hastalık tedavi olmazsa ,komplikasyonlar ortaya çıkar. Bunlar damar ve sinir harabiyetleridir.
Tedavide; Penisilin- G 2,4 mü kullanılır. Penisilin alerjisi varsa Tetrasiklin veya Eritromisin verilebilir.
YUMUŞAK ŞANKR; Cinsel temas sonrası birkaç gün genital bölgede ağrılı ,eritematöz bir ülserle kendini gösterir. Genellikle kirli bir akıntı da vardır. Bazı hastalarda ateş,düşkünlük,başağrısı da bulunur.
Tanı; H Ducrey için uygun besiyerinde üretme ile veya biopsi ile konur.
Tedavi: Eritromycin 4x500mg ağızdan verilir. Tek doz seftriakson da yararlıdır. Yara yerinin antiseptik sabunlarla dezenfeksiyonuda yararlıdır.
LENFAGRANULOMA VENERUM: Chlamydia tricomatis in L1-L2 ve L3 tipleri tarafından oluşturulur. Genital lezyon lenf bezleri şişliği ve makatta darlığı şeklinde ortaya çıkar.
Klinik bulgu olarak sexuel temasdan 5-21 gün sonra bir sivilce şeklinde ortaya çıkar.Lenf bezleri ağrılı olarak şişer.(tek taraflı).Deride kızarıklık,ateş,titremelerde olur.Lenf bezleri şişince kanda beyaz küre sayısı 20.000 i bulabilir.Lenf bezleri sonra apseleşebilir.
Tanı;yayma preparat,kompleman fixasyon testi veya Frei cilt testi ile konur.Komplikasyonlarından makatta darlık ciddi bir sorun oluşturur.
Tedavi,tetrasiklin kullanılır.4x500 mg ağızdan tedavi yapılır.Apse oluşumu ve makatta darlık olursa cerrahi tedavi gerekebilir.
GRANULOMA İNGUİNALE: Cinsel yolla gecen kronik bir enfeksiyondur. Temastan 2-3 ay sonra ortaya çıkar. Enfeksiyon ajanı calymatobakterium garanulomatis dir. Hastalık kendini bir sivilce şeklinde kendini gösterir. Eritemli bir sekresyonda bulunabilir. Lenf bezlerinde kronik bir iltihabi reaksiyon da vardır.
Tanı: Yayma preparatta monositler içersinde Donavan cisimciklerinin görülmesiyle konur.
Tedavi; Tetrasiklin 4x500 mg veya Trimetoprim Sulfametaksasol 2x2 tablet oral verilebilir.
Komplikasyonlar; Derin ülserasyon ve sinüs oluşumu ,ayrıca makatta darlıklar görülebilir.
GENİTAL HERPES: Genellikle tip2 virüs tarafından oluşturulur. Hastalık belirtisiz olsa bile cinsel partner risk altındadır. Belirtileri,cinsel temasdan 2-10 gün sonra genital bölgede içi sıvı kabarcıklar şeklinde görülür. Ciddi olgularda sinir tutulması sonucu idrar yapamama durumu ortaya çıkabilir. Lenf bezleri şişebilir. Ve bunlar ağrılı olabilir.
Tanı;Virüs kültürü,veya serumda antikor titresi ile konabilir.
Tedavide;Asiklovir veya benzeri ilaçlar oral yolla 5x1 200 mg 5-10 gün süre ile verilir.
HEPATİTLER: Hepatit B ve C Seropozitif partnerden cinsel yolla geçebilmektedir. Bulaşma kan testleriyle ortaya çıkartılır. Hastalık asomptomatik seyredebileceği gibi ciddi karaciğer enfeksiyonunada neden olabilir. Hastalık karaciğer fonksiyon testleri olan AST,ALT,GGT,Billuribin düzeyleri ile gasroenteroloji kliniklerinde izlenmelidir.
HİV (AİDS): Hastalık enfekte hastadan seksuel temas,kan ve kan ürünleri yolu ile veya kirli enjektörler yolu ile bulaşabilir. Condom kullanılması bulaşmayı önleyebilir.
Tanı; ELİSA testi ile konur. Klinik belirtiler:ateş ,kilo kaybı,gece terlemeleri,lenf bezlerinde şişlikler ,ağızda pamukçuk enfeksiyonu,ciltte Kaposi sarkomu şeklinde olabilir.
Tedavi; AZT ve uygun antiviral ajanlarla yapılır.
GENİTAL SİĞİLLER: Papilloma virüsleri tarafından oluşturulur. Enfekde erkek ile ilişkide bulunan kadınlarda serviks kanseri riski vardır. Bu siğillerin bir kısmı açıkda görünürken bir kısmı subklinikdir. Siğiller kryoterapi ,kotarizasyon,veya lazerle tedavi edilebilir. Erkek de üretra içinde yer alan siğillerde vardır. Bunlar için sistoskopik tanı gereklidir.
