TÜKENMİŞLİK SENDROMU
Bu sendrom iş hayatında aşırı yoğunlaşma, kronik zorlanma, monotonluk, yeteri kadar istirahat etmeme ve kişinin gösterdiği efora karşı verim alamayışı sonrası ortaya çıkar. Halsizlik, yorgunluk, motivasyon kaybı, isteksizlik, çaresizlik duygusu, sinirlilik, uyku ve iştah bozukluğu, vücut ağrıları görülebilir. Tükenme, iş yaşamı ve ruh sağlığı kadar sosyal yaşam ve aile hayatı üzerine de olumsuz etki eder. Belli bir meslek grubunun hastalığı değildir, her meslek grubunda görülebilir.
Kişi yoğun motivasyon ve enerjiyle başladığı bir işte emeğinin karşılığını alamadığında tükenme başlar. Harcayacağı enerjiyle çok büyük değişimler sağlayacağını düşünmesi üzerindeki baskıyı artırır. Özel yaşamında ve sosyal hayatında kendini rahatlatacak etkinliklerin azalması, zorlukların çıkması ve bu zorluklarla mücadele gücünün azalmasıyla kişinin ruhsal enerjisi gittikçe azalır ve tükenmişlik süreci derinleşir. Tahammülü azalır, ümitsizlik başlar.
Her şeye yetişmeye, iyi yapmaya çalışmak, zamanla yarışmak, yüksek beklentileri karşılayamayacağını düşünmek, hayır diyemeyerek gerek işte gerekse özel yaşamında birçok yükü üstlenmek de tükenmeye neden olur. Bu kişilerde mükemmeliyetçilik, aşırı özveri gösterme, idealistlik ve yaşadığı zorlukları derinleşmeden çözme mekanizmalarının yetersizliği de önemli bireysel faktörlerdendir.
Kişinin durumdaki payını değerlendirirken objektif olması, yaşadığı tükenmişlik sürecini aşmada gerçekçi değerlendirme ve kabulü sağlar. Bazı yöneticilerin yüksek ve gerçekçi olmayan hedefler koyması, aşırı rekabetçi ortam, çalışanlar arasında adaletsizlik yapıldığı düşünceleri, paylaşım ve güvenin az olması da tükenmişlik oluşturabilmektedir. Bu ve benzeri durumların gözden geçirilmesi de tükenmişliğin aşılmasında önemli yer tutar.
Kişinin kendisiyle ilgili faktörlerin farkına varıp bunların uygun bir şekilde değiştirilmesi, kendine daha çok zaman ayırması, destek faktörlerinin devreye sokulması gerekir. Yaşadığı zorlukları sisteme bağlamak ya da sorumlu bireyler aramak sık rastlanan ve tükenmişlik oluşturan durumlardır. Kişinin bu düşünce biçiminin işe yaramadığını görmesi gerekir. Yaşanan tükenmişlik sürecinin düzelebilmesinin ilk basamağı yine tükenmişlik yaşayan kişidir. Kişinin genel bir motivasyon kaybı olduğundan yardım almak için adım atmak dahi istemeyebilir. Böyle durumlar için yakınlara önemli görevler düşmektedir.
Hayatta iş ve özel yaşam arasında bir denge kurulması, işin gereğinden fazla zaman almamasına dikkat edilmesi gerekir. İş ortamında iletişimin geliştirilmesi, paylaşımların artması, sorumluluğun bölüşülmesi, eskiden keyif alınan etkinliklerin yeniden yapılmaya başlanması ve yeni etkinlikler keşfedilmesi diğer önemli faktörlerdir.
