Tiroid bezi, boynun ön kısmında yerleşmiş olan endokrin bir bezdir. Bunun anlamı, bezin bazı hormonlar salgılaması ve bu hormonların kan dolaşımına girerek vücudun değişik organ ve dokularında etki göstermesidir. Salgıladığı hormonlarla vücut metabolizmamızı düzenler.
Tiroid bezi hastalıkları, ilaçla tedavi edilebilecek bozukluklardan, tiroid kanserine kadar değişir. En sık karşılaşdığımız durumlar tiroid hormonları üretimindeki düzensizliklerdir. T4 ve T3 hormonları vücudumuzun metabolizmasını düzenler ve ayrıca metabolizmanın hızını kontrol ederler. Eğer çok hormon salgılanırsa metabolizma hızlanır ve hipertiroidi hastalığı gelişir. Eğer tiroid hormonu çok az salgılanırsa bu duruma hipotiroidi denir.
Tiroid bezinin iltihaplanmasına tiroidit adı verilir. Tiroid bezinin normalden büyük olmasına ise guatr adı verilir. Guatr tek bir hastalık değildir. Belirtileri ve tedavileri birbirinden farklı hastalıklar grubudur. Bu sebeble guatr hastasıyım demek, tek başına yetersiz bir tanımlamadır. Guatr hastalıklarını üç ana gruba ayırabiliriz. Bu gruplar da kendi içinde alt gruplara ayrılır.
1. Tiroid bezinin az hormon salgıladığı durumlar; hipotiroidi hastalığı. Bezin salgıladığı hormon yetersiz olduğu için vücudun hızı yavaşlar, hareketler ağırlaşır, duygular küntleşir. Bu hastalara gereken hormon ilaç şeklinde verilerek tedavi edilir.
2 . Hormon dengesizliği olmayan guatr hastaları. Bu grupta üç çeşit guatr bulunur. Birincisi tiroid bezinin dengeli şekilde tamamının büyüdüğü (diffüz guatr); ikincisi, tiroid bezinde tek bir yumrunun (nodül) olduğu (soliter tiroid nodülü) ve üçüncüsü tiroidde çok sayıda yumrunun olduğu (multinodüler guatr) hastalıklar.
3 . Tiroidin fazla hormon salgıladığı hastalıklar. Bu gruba zehirli guatr da denilir. Vücutta fazla tiroid hormonu bulunması sebebiyle metabolizma hızı artmıştır. Ellerde titreme, kalp çarpıntısı görülür. Hipertiroidide ( zehirli guatr) göz bulguları mevcuttur. Uygun ilaç tedavisi veya gerekirse uygun bir ameliyatla bu bulguların ilerlemesi engellenmiş olur. Bu göz bulguları tedavide geç kalındığında geri dönüşümsüz olmaktadır
Yukarıda saydığımız hastalık çeşitlerine göre guatr hastasının şikayetleri de değişir.
Hipertiroidizm:
İştah artışına rağmen kilo kaybı
Sinirlilik, acelecilik, çabuk yorulma
Terleme, sıcağa tahammülsüzlük
Çarpıntı, yüksek kan basıncı
İshal veya sık dışkılama
Ağız kuruluğu, çok su içme, sık idrara çıkma, gece idrara çıkma
Kas güçsüzlüğü, ellerde titreme
Bakışlarda şaşkınlık veya korku ifadesi. Göz kapağının yukarıya doğru gerilmesi ve göz kapağında şişme. Göz kürelerinin öne doğru belirmesi. Gözü oynatan kasların tutulmasına bağlı olarak yukarı ve dış üst yana bakışta zorluk.
Guatr
Hipotiroidizm:
Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlama
Kalp atışlarının yavaşlaması
Uyku eğiliminin artması
Soğuğa dayanıksızlık
Ses kalınlaşması, yavaş ve kısık sesle konuşma
Deride kalınlaşma, kuruluk, saç dökülmesi, kaşların kenarlardan dökülmesi
Kabızlık
Terleme azlığı
Yüzde ve gözkapaklarında şişkinlik
Guatr
TEŞHİS YÖNTEMLERİ
Kanda dolaşan tiroid hormonlarının ölçülmesi:
T4 ve total T3 ölçülmesi
Serumda TSH tayini
TRH testi
Tiroid supresyon testleri
Diğer teşhis yöntemleri:
Tiroid sintigrafisi
Tiroid ultrasonografisi
Antikorların araştırılması
Serumda tiroglobulin tayini
Serumda kalsitonin tayini
İnce iğne aspirasyon biyopsisi
Guatr Hastalıkları Teşhis Edildikten Sonra Nasıl Tedavi Ediliyor?
Tedavide üç durum söz konusudur.
1.Hormon yetersizliği olan guatr hastalarına bu hormon ilaç şeklinde verilir.
2.Hormon fazlalığı olan hastalara hormon yapımını engelleyecek ilaçlar verilir. Hormon seviyesi normale gelince ameliyat veya radyoaktif iyot ile tedavi yapılır.
3.Hormon dengesizliği olmadığı ama tiroid bezinde nodüllerin olduğu durumda da genellikle ameliyat gerekir.
Her Guatr Hastalığı Ameliyat Gerektiriyor Mu?
Tiroid bezinin tamamen büyüdüğü ya da içinde nodüllerin olduğu durumda ameliyat bir tedavi seçeneğidir. Her guatr hastalığı ameliyat gerektirmez.
Bir guatr hastasını ameliyat etmek için dört sebeb vardır:
1.Boynunda büyümüş guatrın oluşturduğu estetik problem
2. Büyümüş guatrın ya da nodüllerin yemek borusunu ve soluk borusunu sıkıştırmalarından kaynaklanan şikayetler olması
3. Büyümüş guatrın hormon dengesizliği yapması
4. Guatrda kanser tesbit edilmesi veya kanser şüphesi olması
Guatr Hastalığında Kanser Olur Mu?
Guatr, tiroid bezinin kanser harici büyümeleridir. Ama bu büyümelerin kanser olup olmadığı ancak bazı incelemelerden, hatta ameliyattan sonra belli olur. Dolayısıyla bütün guatrlı hastalar düşünüldüğünde %15 oranında kanser gelişme ihtimali vardır.
Ameliyat veya İlaç Tedavisi Sonrası Guatr Tekrar Eder Mi?
Hormon eksikliği ilaçlarla giderildikten sonra hastalık tekrar edebilir. Bazen nodüller ilaçlarla geriledikten sonra tekrar büyüyebilirler. Bu durumda hasta tekrar değerlendirmeye ve tedaviye alınır.
Ameliyat edildikten sonra da guatr tekrar edebilir. Özellikle çok sayıda nodülü olan guatr hastalığında, geride bırakılan tiroid dokusunda da nodül kalmışsa zamanla bu nodüller büyüyüp guatrın tekrar etmesine yol açabilir. Bu sebeble ilk başta ameliyatı, hastalığa uygun planlamak önemlidir.
Ameliyat olan hastaların kontrolleri var mı?
Hastalığının çeşidine göre ameliyat sonrası hiç ilaç kullanmadan ömür boyu yaşayabileceği gibi, ömrünün geri kalanında ilaç kullanmak zorunda olan hastalar da vardır. Ancak bütün guatr hastaları hastalıklarına bağlı olmak üzere belirli aralıklarla kontrol edilmelidirler ki hem hastalığın tekrarından korunsunlar hem de oluşabilecek istenmeyen durumlar erkenden tedavi edilebilsin.
