Omuz Ağrısı
Omuz bölgesi pek çok kas, tendon ve eklemin bulunduğu karışık bir yapıdır. Omuz hareketleri bu sayede oldukça gelişmiştir. Bununla birlikte çok fazla yapıyı içeren bölge olması ve hareket kabiliyetinin genişliği nedeni ile yaralanmaya oldukça açık bir bölgedir. Sebepler çok farklı olsa da hastayı bize getiren sebep çoğu zaman omuz ağrısıdır.
Omuz ağrısı her yaş grubunda oldukça yaygın bir şikayettir. Farklı yaş gruplarında farklı problemler ortaya çıkarak omuz ağrısına neden olabilir. Yaşlandıkça dokularımız değişir. Çocuk yaşlarda genellikle darbe, yaralanma, zedelenme benzeri nedenlerden dolayı omuz ağrıları görülür. Omuz ağrısı, omuzdaki küçük bir noktada hissedilebileceği gibi daha geniş bir alanı da etkileyebilir.
Omuz Ağrısı Nedenleri
Sıkışma (impingement) sendromu, bursitler, donuk omuz, fibromiyalji, osteoartrit (kireçlenme), travmatik ve atletik zedelenmeler, sinir yaralanmaları, enfeksiyonlar, tümörler, boyundan yayılan ağrılar, iltihabi romatizmal hastalıklar (romatoid artrit, ankilozan spondilit), kompleks rejional ağrı sendromu (Sudeck atrofisi), metabolik ve endokrin hastalıklar (gut, şeker hastalığı gibi), polimiyaljia romatika, torasik çıkış sendromları, miyopatiler, iç organ hastalıkları (kalp hastalıkları, akciğer tepe tümörleri, safra kesesi hastalıkları, aort anevrizması).
En yaygın omuz ağrısı nedenlerini aşağıda kısaca inceliyelim:
Bursit: Omuz bölge sinde, hareketli parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltmaya yardım eden, çok sayıda bursa (içi sıvı dolu kese) vardır. Bazı durumlarda omuzun aşırı kullanımı nedeniyle bu keseciklerde iltihap ve ödem meydana gelir. Bursit adı verilen bu rahatsızlık genellikle rotator manşet iltihabı (tendinit) ile birlikte görülür . Bursaları tutabilen sistemik hastalıklar dışında, çoğu zaman zorlanmalar ve tendinit sonucunda gelişir. Omuz eklemi ve kol dış tarafında ağrı, kolların baş üstünde olduğu pozisyonlarda ağrı, gece yatarken omuzda ağrı gibi şikayetler görülür. Omuzun ön yüzünden aşağıya yayılan ağrı ve hassasiyet de bulunabilir. Kolu yandan yukarıya doğru kaldırmak ağrıdan dolayı zor, bazen imkansızdır. Tanı koymak için ultrasonografi ve MR’ dan yararlanılabilirse de çoğu zaman sadece muayene yeterlidir. Tedavi için ağrı çok şiddetli ise kısa süreli istirahat verilir. Şişliği azaltmak için soğuk uygulama yapılır. Ağrı kesici ve iltihap dindirici romatizma ilaçları verilir. Bu yöntemlerle kontrol edilemeyen olgularda lokal enjeksiyon ve fizik tedaviden yararlanılır.
Tendinit: Rotator manşon tendonlarının iltihabına omuz tendiniti denir. En sık yüklenme ile başlanılan sportif aktivitelerde veya ani ve aşırı hareketlerle başlar. Buradaki sebep adalelerin henüz bu aktiviteye hazır olmamasıdır. Tendonlardaki aşınma ve yırtıklar sonrası kireç depolanmasına kalsifik tendinit denir. Tendinitte bazı pozisyonlarda keskin bir ağrı olur. Tekrarlayıcı tendinit atakları tendon yırtığına sebep olabilir. Genellikle başlangıçta küçük bir ağrı ve adalelerde hafif bir güç kaybı vardır. Omuz hareket kısıtlılığı ve baş üzeri hareketlerde ağrı daha sonra başlar. Tanı koymak için ultrasonografi ve MR’ dan yararlanılabilirse de çoğu zaman sadece muayene yeterlidir.
Tedavi için ağrı çok şiddetli ise kısa süreli istirahat verilir. Şişliği azaltmak için soğuk uygulama yapılır. Ağrı kesici ve iltihap dindirici romatizma ilaçları verilir. Bu yöntemlerle kontrol edilemeyen olgularda lokal enjeksiyon ve fizik tedavi uygulanır.
Omuz sıkışması (impingement): Ayakta dik durma ve günlük aktiviteler kasların kemiğe yapışmasını sağlayan kirişler (tendonlar) üzerinde yıpratıcı etki yapar. Omuzların zaman içinde çökmesi, omuz çevresi ve kürek kemiği çevresi kasların zayıflaması, köprücük kemiğinin çıkıntısının gaga gibi olması, köprücük kemiği ile kürek kemiği ekleminin kabalaşması gibi sebepler omuz kirişinin geçtiği mesafenin daralmasına ve kirişin bu mesafede sıkışarak incinmesine yada kopmasına neden olabilir. Yani kolumuzu yukarı kaldırmamızı sağlayan kasın kirişinin omuz kemikleri arasında sıkışıp zedelenmesi durumudur. Bu zedelenme ciddi boyutlarda olursa kirişin kopmasına bile yol açabilir. Özellikle kolunu omuz seviyesinde ve onun üzerinde tutarak çalışmak zorunda olanlarda tendonlar omuz kemikleri arasında sıkıştıkları için daha kolay yıpranırlar. Omuz ağrısının en sık görülen nedenlerindendir. Genellikle hafif bir zorlanmayla omuz ağrısı başlar. Geceleri ağrı artarak uykuya mani olacak şiddetlere ulaşabilir. Aktif hareketler kısıtlı ve ağrılıdır. Özellikle kolu geriye götürme, palto giyme hareketi veya yukarı uzanma sırasında omuz ağrısından yakınabilir. Gece ağrıyan omuz üzerine yatamaz ve giderek omuz hareketleri kısıtlanabilir. “Donuk omuz” dediğimiz oldukça ciddi omuz eklemi hareket kısıtlanmasıyla sonuçlanabilir. Teşhis genellikle muayene ile konsada ultrasonografi ve MR tanıya yardımcı olabilir. Ağrının şiddetli olduğu dönemlerde kısa süreli istirahat gereklidir. Ağrı kesici romatizma ilaçları verilir. Bunlardan yararlanmayan hastalara lokal enjeksiyon ve fizik tedavi uygulanır. Omuz çevresindeki sertleşmiş kasları gevşetmek, hareketi azalmış eklemleri mobilize etmek, zayıf omuz çevresi kasları güçlendirmek tedavinin önemli kısımlarıdır. Uygun egzersiz programı ile omuz çevresi kasların güçlendirilmesi sağlanmalıdır.
Artrit: Omuz bölgesindeki kol kemiği ile kürek kemiği arasındaki (glenohumeral) ve köprücük kemiği ile akromion arasındaki (akromioklavikular) eklemlerde artirit sık görülür. Omuzda ağrı olduğu zaman bunun hangi eklemden kaynaklandığının bilinmesi gerekir ki tedavi mümkün olsun. Osteoartrit (kireçlenme), en sık artrit nedenidir. Eklem yüzlerini kaplayan kıkırdağın aşınması ile karakterizedir. Daha çok 50 yaşın üzerindeki kimselerde oluşur. Kireçlenme yavaş ilerleyen ve zaman içerisinde ağrısı kötüleşen bir rahatsızlıktır. Spor veya iş sakatlanmaları ya da yıpranmalar ve yırtılmalar kireçlenmeye zemin oluşturabilir. Sedanter yaşam, spor yapmama nedeni ile omuzu çevreleyen kasların ve sırt kaslarının zayıflığı buna bağlı postür bozukluğu artrit oluşumunu hızlandırabilir. Diğer artrit çeşitleri ise kas yırtılmaları, enfeksiyon ya da eklemde iltihaplanma (romotoid artrit gibi) ile ilgili olabilir. Artrit nedeniyle oluşan ağrıyı engellemek için kişiler çoğu kez omuzu hareket ettirmemeye çalışırlar. Ancak bu davranış tam tersi, eklemdeki yumuşak dokuları sertleştirir ve zaman içerisinde omuz hareketleri kısıtlanırken ağrı da artmış olur. Başlangıç döneminde konservatif tedavi düşünülür. Antiinflamatuvar ilaçlar, fizik tedavi ve egzersizler faydalı olabilir. İlerlemiş vakalarda cerrahi yöntemler (artrodez veya total eklem artroplastisi) uygulanabilir.
Omuz Kırıkları: Özellikle yaşlılarda düşmeye bağlı olarak omuz kırıklarına sık rastlanır. Gençlerde ise omuz kırıkları daha çok spor sakatlanmaları ya da trafik kazaları ile ilgili olarak görülmektedir. Omuz kırıkları ciddi bir ağrıya, şişliğe ve morarmaya neden olabilir.
Omuz Çıkıkları: Üst kol kemiğinin başı, omuzdaki yuvasından dışarıya doğru zorlandığında omuz çıkığı meydana gelir. Ani bir sakatlanma ya da omuzun aşırı kullanılması çıkığa sebebiyet verebilir. Omuz çıkığı kısmi olabileceği gibi kemik başının tamamen yuvasından çıkması da söz konusu olabilir. Omuz çevresindeki bağlar, kaslar ve tendonlar bir kez gevşediğinde veya koptuğunda omuz sık sık çıkmaya başlayabilir. Sık omuz çıkmaları eklemde artrit oluşması riskini yükseltir. Omuz çıkığı ağrıya neden olur, çıkan omuzun görünüşü diğerine göre farklılaşır. Omuzu çıkan kişi kolunu vücuduna yakın tutar, dışa doğru hareket ettirmekten kaçınır. Fizik tedavi ve egzersiz yöntemleri ile omuz çevresi güçlendirilip tekrar çıkma önlenebilir. Gerekli vakalarda cerrahi planlanır.
Polimiyaljia romatika: Polimiyaljia romatika yaşlılarda bir aydan uzun süren boyun, omuz kuşağı ve/veya kalça kuşağındaki ağrı ve tutuklukla seyreden bir hastalıktır. Hastalar 50 yaşın üzerindedir. Erkeklere göre kadınlarda iki kat fazladır. Gece ağrısı ve sabah tutukluğu yaygındır. Yorgunluk, hafif ateş, kilo kaybı, iştahsızlık olabilir. Diz ve el bileklerinde geçici şişlik ve ağrı olur. Polimiyaljia romatika doğru ve zamanında teşhis edilirse kortizona cevabı dramatiktir.
Sudeck atrofisi: Refleks sempatetik distrofi sendromu (RSDS), kompleks rejional ağrı sendromu adı da verilir. Sudeck atrofisinde omuz, el tutuluşu sıktır. Omuz-el sendromu adı da verilir. Üst ekstremitede görülen kırık, çıkık veya atel ile tespit gibi bir olayın arkasından görülür çoğu zaman. Hasta bölgede ağrı ve şişlik, deri değişiklikleri, terleme bu sendromda görülen belirti ve bulgulardır. Tanıda radyografi, bilgisayarlı tomografi ve kemik sintigrafisinden yararlanılır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa alınan sonuç o derece iyi olur. Geç dönemde tedavi oldukça güçtür. Kemik erimesi önleyici ilaçlar ve ağrı kesiciler kullanılabilir. Eklem hareketlerini artırmak ve ödem gidermek için yapılan fizik tedavi yöntemleri çok değerlidir. Egzersize zaman geçirmeden başlanılmalıdır. Dirençli olgularda boyundaki stellar gangliyona blokaj yapılabilir.
