Obsesif kompulsif bozukluk (takıntı hastalığı)

Ocağı açık unutmuş olabilir miyim?
Ütüyü prizden çıkarmış mıydım?
Ya sevdiklerimin başına kötü bir şey gelirse!
Ya insanlara zarar verirsem ya da kötü bir söz söylersem...


 
Efsanelere ve birçok edebi esere konu olmuş olan takıntı hastalığının en çarpıcı ve meşhur örneği Shakespeare’in Macbeth adlı eserinde yerini bulmuştur. Lady Macbeth’in etkisiyle kocası Macbeth, Kral Duncan’ı öldürür ve L. Macbeth’de bir el yıkama hastalığı başlar. “Arabistan’ın bütün parfümleri getirilse bu elin kirleri temizlenemez” der ve ellerini yıkamaya devam eder.


Obsesif-Kompulsif bozukluk tekrarlayıcı ve kontrol edilemeyen düşüncelerle ve tekrarlayıcı ritüellerle karakterize bir bozukluktur.


Neden davranış tekrarlanır?


Takıntılı davranışların ana nedeni, huzursuzluğu önlemek veya azaltmak ya da korkulan bir olayı / durumu engellemeye çalışmaktır.
Obsesyonu olan hastalar bu tekrarlayıcı nitelikteki, takıntı haline gelen düşünceleri anlamlı bulmazlar. Obsesif kompulsif bozukluğu olan hastalar engel olamadıkları düşünceleri ve davranışlarından dolayı bezginlik, tahammülsüzlük ve umutsuzluk yaşayabilirler.


Hastalar bu düşüncelerden kurtulmanın mümkün olmadığını ve kimsenin kendilerine yardım edemeyeceğini düşünürler.
Klinik olarak en sık görülen obsesyonlar; tekrar edici davranışlar (örn. el yıkama, düzenlilik, kontrolcülük gibi) veya zihinsel aktiviteler (örn. sayı sayma, sessizce bir şeyler tekrarlama…)’dır. Kirlenme, mikrop kapma, simetri, düzen, sayı sayma, plaka-tabela okuma, din, cinsellik, kontrol ile ilgilidir.


        Hasta kendinin veya sahip olduğu bazı eşyaların veya giysilerin temizlenemediğine, kirli olduğuna, kendisinin veya yakınlarının mikrop kapabileceğine dair bir düşünceye kapılabilir. Bu düşüncelerle örneğin elini defalarca yıkayabilir. Durdurulamaz bir şekilde evin temizliği ile uğraşabilir. Yolda yürürken tüm araçların plakalarını okumak zorunda hissetmek ve bir aracın plakasını okuyamadığında bunun vermiş olduğu sıkıntı, elektrikli bir ev aletinin prizde takılı kalıp kalmadığını kontrol etmekten dolayı evinden çıkamaz hale gelmek ya da kapıdan defalarca dönmek, bir eşyanın tam olması gereken yerde olup olmadığının durdurulamaz kontrolü, kapıdan sağ (veya sol) ayağı ile çıkıp çıkmadığına ilişkin şüphesinden dolayı defalarca geri dönmek, yerdeki çizgilere basınca kendisinin veya yakınlarının başına kötü bir şey geleceği düşüncesi ve çizgilere basmadan yürümeye çalışmak, namazı doğru kılıp kılmadığından emin olamadığından tekrar tekrar namaz kılmak gibi davranışlar bu hastalıkta sık rastlanan belirti örneklerini oluşturur.


Takıntı hastalığı kimlerde görülmektedir?
Genellikle aşırı titiz, düzenli, mükemmeliyetçi, kontrolcü, kuralcı, gergin, içe kapanık ve sorumluluk duygusu fazla olan kişilerde daha fazla görüldüğü düşünülmektedir.


Takıntı hastalığı ile karşılaşma ihtimali nedir?
           Hastalığın toplumda % 2-3 oranında görüldüğü saptanmıştır. Hafif şekilleri de dâhil olmak üzere hayat boyu rastlanma oranı % 6 olarak bulunmuştur.

Takıntı hastalığının başlangıç yaşı nedir?

         Genellikle ergenliğin başlangıç yaşlarında görülürken çocukluk yaşlarında da hastalık başlayabilmektedir. Hastaların üçte ikisinde belirtiler 25 yaşından önce başlamaktadır.


Takıntı hastalığının nedenleri nelerdir?
Takıntı hastalığınınbilinen tek nedeni yoktur. Çeşitli etkenlerin bir araya gelmesi ile bu hastalığın ortaya çıktığı belirtilmektedir.
Beyin yapısındaki bazı anormallikler, ailesel geçiş ve öğrenme davranışı hastalığın oluş nedenlerinden bazılarıdır.
Ailesel Geçiş, yapılan araştırmalar ailede takıntı hastalığı olan kişilerde hastalığın görülme oranının yüksek olduğunu göstermektedir.
Öğrenme Davranışı, kişiyi rahatsız eden düşünce, yaptığı davranışla ortadan kalktığında ya da azaldığında kişi bu rahatlayıcı davranışı tekrarlamaya başlar ve bu sayede tekrarlayıcı davranışlar pekişir.


Takıntı hastalığına eşlik eden diğer durumlar neler olabilir?
Takıntı hastalığına depresyon eşlik edebilmekte ya da depresyonun bazı belirtileri hastalarda görülmektedir. Bu belirtiler; yorgunluk hissi, suçluluk duyma, kendine güvende eksiklik, kararsızlık ve kaygılanma gibi belirtilerdir.


 
Takıntı Hastalığının tedavisi var mıdır?

             İlaç tedavisi ve bilişsel - davranışçı terapi ile takıntı hastalığının üstesinden gelinebilir. Sadece ilaç tedavisi uygulamasından sonra ilacın bırakılması ile birlikte şikâyetlerin tekrar ortaya çıktığı vakalar görülmektedir. Bu nedenle ilaç ve psikoterapinin bir arada yürütülmesinin daha etkili olduğu düşünülmektedir.


 
Titiz olmak, düzenli olmak, yaptığımız işte en iyi olmak ve yukarıda bahsettiğimiz birçok davranış, hayatımızı kolaylaştıran uygun oranda olmazsa olmaz davranışlardır.
Ancak bahsettiğimiz belirtiler kişinin günlük yaşamında yapması gereken diğer işleri engellemeye başladıysa ve durduramadığı ısrarcı düşünceler, davranışlar kişiyi tükenmişliğe itiyorsa bir uzmandan destek alınması gerekebilir.