Meme kitleleri

Memeyle ilgili  şikayeti olan hastalar üç sebepten dolayı doktora başvurur:Ağrı,meme başı akıntısı ve kitle.Bunların arasında en sık başvuru sebebi kitledir ve meme kanseri en sık kitle şeklinde kendini gösterir.

Memedeki kitlelerin büyük  bir kısmı(% 85)i iyi huylu kitlelerdir.

Memede kitle nasıl anlaşılır

Kitleler çoğunlukla kendi kendine muayene ile bulunurlar.Hastalar bu kitleleri kendileri bulduktan sonra doktora başvurduklarında büyük bir kısmında  gerçek kitle tesbit edilir,bir kısmında gerçek kitle tesbit edilemez.Memenin parmaklar arasında sıkıştırılarak muayenesinde  meme dokusu sanki kitleymiş izlenimi verir.Hastaların kendi muayenelerinde buldukları kitlelerin gerçek kitle olma olasılığı yaş arttıkça artar.30 yaş altında yanılma payı daha fazladır.Çünkü gençlerde meme dokusu daha yoğun(dens) olduğundan meme bezleri hasta tarafından kitleymiş gibi algılanabilir,yinede ayırımı doktor  yapmalıdır.

40 yaş üstü kadında muayenede ele gelen bir kitle aksi ıspatlanıncaya kadar kanser olarak kabul edilmeli ve bu yönde ileri tetkikler yapılmalıdır.Ayrıca meme kanserlerinin % 30 u 50 yaş altında olduğundan genç hastalardaki kitlelerin de kanser olabileceği göz ardı edilmemelidir.Kitlenin özellikleri ve hastaya ait özellikler(kanser riskini artıran faktörlerin varlığı) göz önüne alınarak ileri tetkik yapılmalı ve kanser olmadığı ıspatlanmalıdır.

Kitleler yaklaşık 1 cm.den büyük ve yüzeysel  ise ele gelebilir,derin kitleler daha zor bulunur. Genç hastalarda tesbit edilmesi daha zordur.Memenin üst dış tarafında daha fazla meme dokusu olduğundan hasta bu bölgede meme dokusunu kitle zannedebilir.Kitleler genellikle üst dış kadranda bulunur,meme kanserleri de büyük oranda bu bölgede bulunur.

Memede kitle ve ağrı

Memenin iyi huylu kitleleri genellikle ağrılıdır,hassasiyet ve gerginlik yapar.Çoğunlukla düzgün çeperli,hareketli kitlelerdir.

Meme kanserli hastaların %80 inde tesadüfen bulunan ağrısız kitleler vardır.Memedeki kötü huylu kitleler ağrısız,sert,pütürlü ve düzensiz çeperli,cilde yapışık veya göğüs duvarına yapışık ise hareket ettirilemeyen karakterdedir.Bazı tip meme kanserlerinin görünümü ve muayene bulguları ise iyi huylu kitleyi taklit eder.

Kitlelerin iyi ve kötü olmasının ayırımı doktor muayenesi ve gereğinde başka  ileri tetkiklerle yapılmalıdır

Memedeki iyi huylu kitleler:

      Kistler:İçi sıvı dolu kesecikler şeklindedir.Ağrılı olabilir.Adet  öncesi dönemde  artabilir ve memelerde gerginlik ve hassasiyete sebep olabilir. Tedavi gerektirmez,büyür ve hastayı çok rahatsız ederse enjektörle(ponksiyonla) boşaltılabilir.Bazı kistlerin içerisinde katı(solid) alanlar varsa bu kistler önemlidir ve tetkik gereklidir

Fibrokistler:Çoğu zaman net kitle ele gelmez.Meme dokusu yoğun olarak ele gelir.Kistler büyürse kitle ele gelir.Menapoz öncesi kadınlarda daha sıklıkla görülür. Hormon tedavisi almayan menapoz sonrası kadınlarda nadirdir.Sebep olarak memelere östrojen (kadınlık hormonu) hormonunun etkilerinin fazla olması ileri sürülmüştür.Ağrı ve hassasiyet vardır.Adet periyoduna uyan ağrı vardır(periyodik ağrı).Menapoz sonrasında devamlı ve periyodik olmayan ağrı vardır.

Eskiden fibrokistik hastalık,reclus hastalığı gibi isimleri vardı.Ancak günümüzde hastalık olarak kabul edilmediğinden fibrokistik değişiklikler adı verilir.Çoğunlukla mikroskopik(gözle görülemeyen)kistler vardır.Bazen kistler büyüyebilir.

Önem arz etmez,tedavi gerektirmez.

  Fibroadenom: Çoğunlukla 1-2 cm büyüklüğünde ,hareketli,kauçuk kıvamında ,düzgün yüzeyli ve şekilli çok görülen meme kitleleridir.Muayenede hareketli olduklarından meme faresi  adı da verilir.

Genç yaşta sık görülür.50 yaş üstü tarama mamografilerinde de nadiren rastlanır.Genellikle 2 cm.cıvarında büyümeleri durur.Menapozdan sonra küçülme gösterebilir. Bazen birden fazla ve iki taraflı olabilir.

Basit fibroadenomlarda kanserleşme riski yoktur. Bazı hızlı büyüyen kompleks fibroadenomlarda risk artışı vardır.

Muayeneyle kolaylıkla fibroadenom lehine düşünülebilmekle birlikte USG ve 40 yaş üstü mamografi gerekebilir. MR çoğunlukla gereksizdir.İyi huylu olduğundan emin olunan kitleler 1 yıl süreyle 6 ayda bir,sonra yılda bir kontrol gerekir.Hızlı büyüyen,bazı bulguları atipik olan kitlelere biyopsi gerekir(kalın iğne biyopsisi).

10-18 yaş arasında genç yaş(jüvenil) fibroadenomu olabilir. Hızlı büyüyen kitle çıkarılır.

5 cm. üzerindekilere dev fibroadenom denir.Sıklıkla,bazen kötü huylu olabilen filloid tümörlerle karışabilir,kalın iğne biyopsisi yapıldıktan sonra kitle çıkarılmalıdır.

İntraduktal papillom (süt kanalı polipleri):Çoğunlukla iyi huyludur fakat kötü huylu da olabilirler. Bazen tek,bazen çok sayıda olabilirler.İyi huylu kitleler arasında düşük bir oranı oluşturur.Meme başına yakın olanlarda kitle küçükken  meme ucu akıntısı görülebilir,uzak olanlar kitle şeklinde kendini gösterir.Her bir tipi değişen derecede kanserleşme riski taşıdığından papillomu  çıkarmak gerekir,çıkarmak hem tanı hem de  tedavi sağlar.

Memedeki kötü huylu kitleler

Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser türüdür.Memede bir kitle görüldüğünde gerek muayeneyle,gerek tetkik yöntemleriyle aksi ıspatlanana kadar kötü huylu kabul edilmelidir.Aksi taktirde zaman kaybı hastanın aleyhine olacaktır.

Muayenede sert,fiske(yerinden güç oynatılabilen),cilde yapışıktır.Hızla tetkik ve tedavi edilmelidir.

           Memede kitle tedavisi nasıl olmalı?

Memede kitle tedavisi çok genel bir tanımdır. Takip ve tedavi  kitlenin büyüklüğüne,cinsine,özelliklerine  ve hastanın yaşına,taşıdığı risk faktörlerine göre değişir.

Hasta genç ve herhangi başka risk faktörü taşımıyorsa ,muayene ve tetkiklerde iyi huylu olduğu kesinse,2 cm. den küçükse kitle takip edilir.

Hastada meme kanseri açısından risk faktörleri varsa,40 yaş üzerindeyse,muayenede ve tetkiklerde kötü huylu olduğu hakkında şüphe varsa ince iğne biyopsisi veya kalın iğne(keskin iğne-trucut) biyopsisi yapılmalıdır. Mümkünse trucut biyopsi tercih edilmelidir.Bu işlem doku tanısı konulduktan sonra ameliyat gerekip gerekmeyeceği hakkında fikir verir.2 kez ameliyat olmanın önüne geçilir.

İğne biyopsisi sonucunda  kitle iyi huyluysa takip edilir,hızlı büyüyorsa  ve hastada risk varsa yalnızca kitle çıkarılır.

İğne biyopsisi sonucunda  kötü huyluysa meme kanseri  prensiplerine göre tedavi edilir.