İDRAR KAÇIRMAYI KADERİNİZ OLARAK KABUL ETMEYİN….
İdrar kaçırma (üriner inkontinans), toplumsal ve hijyenik kaygı nedeni ile somut olarak gösterilebilen idrarını istemdışı tutamama durumu olarak tanımlanabilir. İdrar kaçırma erkek, kadın ve çocukta her yaş grubunda farklı tiplerde ortaya çıkabilir. Geçirilmiş ameliyat sonrası, vaginal doğumlara bağlı pelvik kasların hasarlanması, şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar idrar kaçırma (üriner inkontinans) sebeplerinden olabilir.
İdrar kaçırma (üriner inkontinans) tiplerini şu şekilde sıralayabiliriz;
1.Stress idrar kaçırma(stress inkontinans): Karın içi basınç artışına sebep olan aktiviteler sırasında oluşan idrar kaçırma durumudur. Örneğin öksürme, aksırma, egzersizler, ağırlık kaldırma, gülme gibi durumlarda idrar kaçırma olayının olmasına stres idrar kaçırma(stress inkontinans ) ismi verilir.
2.Sıkışma tipi idrar kaçırma( Urge inkontinans): Aniden ortaya çıkan ve kontrol altına alınamayan acil idrar yapma hissi sonucu ortaya çıkan idrar kaçırma durumudur.
3.Taşma tipi idrar kaçırma(Taşma inkontinansı): Yüksek miktarda idrarın mesanede kalması, boşaltılamaması sonucu gergin mesaneden taşma şeklinde idrar kaçırma durumunun olmasıdır.
4.Tam idrar kaçırma(Total İnkontinans): Mesane ve üretradaki patolojiye bağlı olarak idrarın mesanede hiç birikmeden sürekli olarak idrar kaçması durumudur. Doğuştan oluşan bazı anomalilere(epispadias , vezikal ekstrofi veya ektopik üretra), nörolojik hastalıklara ve yaralanmalara bağlı olarak oluşabilen bir durumdur. İdrar kaçırma (üriner inkontinans) yaşlı menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda daha çok görülür. Çocukluktan itibaren görülen idrar kaçırmalarda nörolojik hastalıklar, anatomik anormallikler mevcuttur.
Çocuklarda idrar kaçırma(gece altını ıslatma)sebebi her zaman psikolojik midir?
Çocukluk döneminde görülen idrar kaçırmalar genelde geceleri altını ıslatma olarak karşımıza gelmektedir. Fakat halk arasında hatta bazı doktorlar arasında bütün gece altına ıslatma probleminin psikolojik kaynaklı olduğu bilinir. Geceleri altını ıslatan çocuklarda organik bir problem olup olmadığı net olarak ortaya konulmalıdır, organik bir patoloji tespit edilmez ise o zaman psikolog ve/veya psikiyatri desteği alması uygun olur. Genel olarak bu tür şikayeti olan çocuklar ilk başta psikolog veya psikiyatriste götürülmekte ve organik patoloji gözardı edilmektedir. Bu sebeple gece altını ıslatma problemi olan çocukların ilk olarak organik patoloji varlığı açısından değerlendirilmesi gerekir. Bu hastalara tam idrar tahlili, idrar kültürü, üre, kreatinin tahlilleri yapılmalı ve üriner sistem ultrasonografisi yapılmalıdır. Çocuklarda gece altını ıslatma haricinde gündüzleri acil idrar hissi, idrara yetişememe, sürekli idrar kaçırma gibi şikayetlerde görülebilir. Bu çocuklarda nörolojik problem veya doğuştan gelen idrar yolu anatomik bozuklukları olabilir. Bunların araştırılması ve ileri tetkik yapılması gerekir. Çocukta çıkan patolojiye bir çok tedavi alternatifi vardır. Çocuklara sıvı kısıtlaması, antimuskarinik ilaç tedavisi, mesane içi ilaç uygulamaları, biofeedback tedavisi ve bazı şiddetli vakalarda mesane büyütme(ogmentasyon) ameliyatı gibi bir çok tedavi şekli uygulanabilmektedir.
Kadınlarda idrar kaçırma durumunda ne tür tetkikler yapılmalıdır?
Hasta hekime ilk başvurduğunda basit tanı testleri yapılmalı ve fizik muayene yapılmalı ve ayrıntılı öykü alınmalıdır. Yapılan basit test ve alınan anamnezle idrar kaçırma sebebi belirlenemez ise ayrıntılı tetkikler yapılması gerekir. Basit tetkik olarak idrar tahili ve idrar kültürü, üriner sistem ultrasonu ve mesane postmiksiyonel rezidü miktarı ölçülür. Çıkan sonuçlara göre hastaya antimuskarinik ilaç tedavisi, pelvik taban kas egzersizleri, pelvik taban egzersizi yaptıran cihaz kullanımı, mesane eğitimi gibi tedavi yöntemleri ile idrar kaçırma problemleri düzeltilmektedir. Bu tedavilerin yetersiz olduğu vakalarda ileri tetkikler yapılarak ona göre tedavi alternatifleri sunulmalıdır. Ayrıntılı değerlendirme gereken hastalar standart tedaviye cevap vermeyen ve pelvik organ sarkması olan vakalardır. Bu hastalara ürodinamik inceleme yapılmalı ve bununla üriner sistemdeki patoloji daha net ortaya konulmalıdır. Ürodinamik tetkikte mesaneye ve rektuma birer adet kateter yerleştirilir, ayrıca anal sfinkter çevresine EMG elektrodları yerleştirilir. Mesane içerisine belli bir hızda bilgisayar kontrolünde sıvı gönderilir. Bu sırada mesane içi ve abdominal basınç değerleri ölçülür. Ürodinamik tetkikte hastanın ilk idrar hissi, sıkışma durumu, öksürme sırasındaki kaçırma basınçları gibi veriler elde edilir. Bu şekilde idrar kaçırma sebebinin üriner sistemin hangi bölgesindeki bozukluktan kaynaklandığı ortaya konur ve buna göre tedavi seçeneği belirlenir. Standart tedavilerle düzelmeyen idrar kaçırma vakalarında mesane asma ameliyatları, pelvik organ askı ameliyatları, üretra askı ameliyatları(TOT, TVT), mesane büyütülmesi(ogmentasyon), mesane içi botoks uygulaması, sakral nöromodülasyon, gerektiğinde üriner diversiyon idrar yolu değişikliği yapılan operasyonlar sayılabilir.
Günümüzde çocuklar, erkekler veya kadınlar için idrar kaçırma bir kabus olmaktan çıkmış ve tedavi edilebilir bir hastalık durumuna gelmiştir. İdrar kaçırma özellikle orta yaş ve üstü kadınların % 50’sini etkileyen bir sağlık problemidir. Hastalar bu sorunlarını az su içerek, idrar kaçırma petleri ve kilotları kullanarak çözmeye çalışmaktadırlar. Fakat teknolojik gelişmeler, yeni geliştirilen ilaç ve ameliyatsız tedavi yöntemleri ile idrar kaçırma şikayeti hastaların büyük kısmında tedavi edilebilmektedir. Ameliyatsız olarak idrar kaçırma şikayeti düzelmeyen hastalarda basit cerrahi müdahaleler ile bu rahatsızlıkları ortadan kaldırılmaktadır. Bu tedavi üroloji ve kadın doğum doktorları tarafından değerlendirilip tedavi edilmektedir. Genelde bu bölümler ayrı ayrı çalışmakta hasta ya üroloji bölümüne ya da kadın doğum bölümüne gitmektedir. Hastanemizde her iki bölümün ortak çalışması ile idrar kaçırma sorunu olan hastalar multidisipliner bir yaklaşım ile tedavi imkanı bulmaktadırlar.
Op.Dr.Murad ÇELTİK
