Endometriozis normalde rahimin içinde yer alan endometrium tabakasının rahim dışı bir yerde büyümesine denir. Tanısı patolojik inceleme ile yani biyopsi sonrasında konur.
Tanısı ultrason veya muayene veya smear testi ile konulamaz. Ameliyatta bu dokulardan alınan parçanın patolojik incelemesi ile kesinleşir.
Endometriozis belirtileri nelerdir?
Endometriozis en sık belirti pelvik ağrıdır. Endometriozisde ağrı adette, ilişkide, dışkılamada, veya idrara çıkarken olabilir. Endometriozisde adet düzensizliği görülebilir.
Endometriozisde ağrının şiddeti hastalığın ciddiyetini yansıtmaz. Hafif ağrısı olan bir endometriozis hastasında hastalık ileri derecede olabilirken, çok şiddetli ağrısı olan başka bir hastada endometriozis erken evre olabilir. Endometrioziste bazen kişinin hiç şikayeti olmayabilir.
Bazen kısırlık araştırması sırasında kişi endometriozis tanısı alabilir. Gebe kaldıktan sonra endometriozise bağlı ağrı hafifler.
Endometriozis kimlerde görülür?
Endometriozis adet gören tüm yaş gruplarında görülebilir. Endometriozis en sık 30-40'lı yaşlardaki kadınlarda olur. Endometriozis hiç çocuğu olmayan kadınlarda daha sıktır.
Endometriozis hastalığı kişinin annesinde, kardeşinde ve kızında varsa görülme olasılığı daha fazladır.
Endometriozisin etkileri nelerdir?
Endometriozis dokusu rahim iç tabakası gibi hormonal değişikliklere cevap verir. Aylık adet döngüsünde hormonal değişiklikler ile dökülen ve kanama olanrahim iç tabakası (endometrium) başka organlara yerleştiğinde de hormonal değişiklikler ile dökülür ve kanama görülür.
Bu durumun her ay görülmesi dokularda nebde (skar) oluşmasına ve yapışıklıklara neden olur. Yapışıklıklar ise ağrıya neden olur. Aynı zamanda endometriozisdeki yapışıklıklar dokuları ve organlarıda birbirine yapıştırır ve kısırlığa neden olabilir.
Endometriozis en sık vücutta nerede olur?
Endometriozis en sık pelvis denilen karın alt boşluğunda görülür. Endometriozis burada;
Yumurtalıklar
Fallop tüpleri
Rahim yüzeyi
Rahim arkasındaki boşluk (Douglas)
Bağırsaklar
İdrar torbası, idrar taşıyan kanallar (üreter)
Boşaltım sistemi çıkışında (rektum) olabilir. Endometriozis dokusu pelvisdeki bu organlarda veya karın zarında (periton) gelişebilir. Endometriozis nadiren vücutta akciğer gibi organlarda da gelişebilir. Endometriozis yumurtalıklarda geliştiğinde endometrioma denen çikolata kistleri oluşabilir.
Endometriozis tanısı nasıl konur?
Endometriozis belirtilerini kişi tarifliyor ise o zaman doktoru bu hastalığın tanısını koymak için önce pelvik muayene yapar.
Ancak, endometriozisin tek bir tanı yöntemi vardır oda vücut içine bakma yöntemi yani cerrahi yöntemdir. Bu durumda çoğunlukla tanı koymada kapalı cerrahi yöntem olan laparoskopi tercih edilir.
Endometriozis nasıl tedavi edilir?
Endometriozis tedavisi kişinin şikayetlerine, bebek isteğine, hastalığın derecesine bağlıdır. Endometriozis olan hasta bu durumlar gözönüne alınarak cerrahi veya ilaç tedavisi görebilir.
Bazen cerrahi ve ilaç tedavisi beraber kullanılır. Her iki tedavi yönteminde de tedaviden bir süre sonra hastalık geri gelebilir.
Endometriozis tedavisinde hangi hormonlar kullanılır?
Endometrioziste doğum kontrol hapları adetleri düzenli, daha kısa, daha az olmasını sağlar ve ağrıyı hafifletir.
GnRH iğneleri yumurtalıklardan östrogen üretimini azaltarak geçici menapoz dönemi yaratırlar. GnRH iğne dışında implant (cilt altı uygulama) veya burun spreyi şeklinde de verilebilir. GnRH kullanımında endometriozis küçülür, ağrı geçer. EndometriozisdeGnRH kullanımında yan etki olarak: sıcak basması, başağrısı, vajinal kuruluk, kemik dansitesinde azalma olabilir.
Endometriozisde GnRH kullanımı genelde 3 aydır. Yan etkiler olan sıcak basması, başağrısı, vajinal kuruluk, kemik dansitesinde azalma önlemek için ilaç ilavesi yapılabilir. Endometriozisde GnRH kullanımı bıraktıktan 6-10 hafta sonra adetler geri döner.
Progesteron vücutta östrogen karşıtı olarak bilinir. Endometriozisde progesteron hormonu hap veya iğne olarak verilebilir. Sürekli progesteron hormonu kullanımında adetler kesilir veya düzensiz lekelenme şeklinde olabilir.
Endometriozisde ne tür cerrahi uygulanır?
Endometriozisde genellikle kapalı ameliyat yani laparoskopi uygulanır. Kapalı ameliyat (laparoskopi) ile endometriotik doku yakılır veya çıkarılır. Bazı endometriozis vakalarında kapalı ameliyat (laparoskopi) yerine açık ameliyat (laparotomi) gerekebilir.
Endometriozisde ameliyat sonrası beklentiler nelerdir?
Endometriozisde ameliyat sonrası ağrı genellikle geçer. Ancak ameliyat olan kadınların yaklaşık yarısında bir yıl sonra ağrı gene başlayabilir. Bu nedenle ameliyattan sonra ilaç tedavisi hastalığın geri dönme süresini ve ağrısız geçecek dönemi uzatır.
Endometriozisde ameliyat sonrası ağrı geçmiyor ve çok şiddetli ise son çare olarak rahim alınabilir. Yumurtalıklarda aynı ameliyetta alınır ise hastalık çoğunlukla geçer.
Ancak bu durumda kişi bir daha adet olmaz az ve bebek sahibi olamaz. Çok nadiren rahim ve yumurtalıklar alınmasına rağmen ağrıları geçmeyen vakalar vardır.
