Kan basıncı, kanın atardamar duvarlarınıza ne kadar sert itildiğinin ölçüsüdür. Kan basıncının gün içinde yükselmesi ve düşmesi normaldir, fakat sürekli yüksekse kan basıncınız yüksek, yani yüksek tansiyonunuz var demektir. Yüksek tansiyonla yüksek kan basıncı aynı anlama gelir.
Kan basıncı, kanın atardamar duvarlarınıza ne kadar sert itildiğinin ölçüsüdür. Kan basıncının gün içinde yükselmesi ve düşmesi normaldir, fakat sürekli yüksekse kan basıncınız yüksek, yani yüksek tansiyonunuz var demektir. Yüksek tansiyonla yüksek kan basıncı aynı anlama gelir.
Kan basıncı yüksekse kan damarlarına, kalbe ve böbreklere zarar vermeye başlar. Bu, kalp krizine, felce ve başka sorunlara yol açabilir. Yüksek tansiyona “sessiz katil” denmiştir, çünkü genellikle hasara neden olmasına rağmen herhangi bir belirtiye yol açmaz.
Kan basıncınız iki rakamdan oluşur: sistolik (büyük tansiyon) ve diyastolik (küçük tansiyon). Büyük tansiyonu 120 ve küçük tansiyonu 80 olan bir insanın kan basıncına 120/80 (veya kısaca 12/8) denir.
Büyük tansiyon rakamı kan pompalarken kanın ne kadar sert itildiğini gösterir.
Küçük tansiyon rakamı kalp gevşeme halinde kanla doluyken kanın ne kadar sert itildiğini gösterir.
Yetişkinlerin kan basıncı 120/80 olmalıdır. Yüksek tansiyon 140/90 veya daha yükseğidir. Birçok insan bu ikisi arasında bir yerdedir ve buna yüksek tansiyon riski nedir. Yüksek tansiyon riski kan basıncını aşağı çekmek ve yüksek tansiyon gelişimini önlemek veya geciktirmek için hayat tarzında değişiklikler gerektirir.
Belirtileri
Yüksek tansiyon genelde belirti göstermez. Birçok insan başka bir sebeple doktora gidene kadar yüksek tansiyon hastası olduğunu bilmez.
Tedavi edilmezse yüksek tansiyon kalbe, beyne, böbreklere ve gözlere hasar verebilir. Bu hasar koroner kalp hastalığı, felç ve böbrek yetmezliği gibi sorunlara yol açabilir.
Çok yüksek tansiyon baş ağrısına, görme sorunlarına, bulantı ve kusmaya neden olabilir. Bu belirtilere ayrıca habis yüksek tansiyon denilen tansiyonun çok yüksek olması da yol açabilir. Bu durum yüksek tansiyon krizi diye de adlandırılır ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
Sebepleri
Birçok vakada doktorlar kesin sebep şudur diyemezler. Fakat birçok şeyin yüksek tansiyonu azdırdığı biliniyor, mesela çok aşırı kilolu olmak, fazla alkol içmek, ailede yüksek tansiyon hastalığının olması, çok fazla tuz yemek ve yaşlanmak.
Hareketli bir insan değilseniz de kan basıncınız yükselebilir. Yeterli potasyum, kalsiyum almıyorsanız veya insülin direnci denilen hastalığınız varsa da tansiyonunuz yükselebilir.
Testleri
Birçok insan yüksek tansiyon hastası olduğunu doktora yaptıkları normal ziyaretler sırasında öğrenmektedir. Doktorunuzun yüksek tansiyon hastası olduğunuzu söyleyebilmesi için üç veya daha fazla kez tansiyonunuzu 140/90 ölçmüş olması gerekir. Genellikle 1 ila 2 hafta arayla ölçülür.
Doktorun muayenehanesindeki ölçüme güvenmemek için bir sebebiniz varsa tansiyonunuzu evde kendi başınıza da ölçebilirsiniz. Çünkü beyaz üniforma yüksek tansiyonu denilen, yani doktorun muayenehanesinde bulunma yüzünden yükselen bir tansiyonunuz da olabilir. Toplantılara katılmak gibi rutin faaliyetler bile tansiyonunuzu yükseltebilir. Aynı şekilde işe giderken karşılaştığınız sıkıntılar ve sigara içmek de tansiyonunuzu yükseltebilir.
Tedavisi
Tedavi, tansiyonunuzun ne kadar yüksek olduğuna, diyabet gibi başka sağlık sorunlarınız olup olmadığına ve herhangi bir organınızın hali hazırda hasar görüp görmediğine bağlı değişir. Doktorunuz sizde başka hastalık, özellikle kalp hastalığını meydana gelme riskinin ne kadar yüksek olduğunu değerlendirecektir.
Hayat tarzınızda sağlıklı değişimler yaparak kan basıncınızı düşürebilirsiniz. Eğer bu hayat tarzı değişiklikleri işe yaramazsa, hap kullanmanız gerekebilir. Her iki seçenekte de yüksek tansiyonunuzu hayat boyu kontrol altında tutmanız gerekir.
Yüksek tansiyonunuz varsa, doktorunuz büyük ihtimalle hayat tarzınızda değişiklikler önerecektir. Bu öneriler fazla kilolarınızdan kurtulma, egzersiz yapma, alkolü sınırlandırma, tuzu azaltma, sigarayı bırakma ve daha fazla meyve, sebze, tam tahıl ve az yağlı süt ürünleri içeren yağ bakımından düşük bir beslenme takip etmek yönünde olabilir.
Herhangi bir organınızın hasar görmesi veya kalp rahatsızlığı gibi başka bir risk etkeni yoksa doktorunuz, hayat tarzı değişimlerine ilaveten ilaç almanızı tavsiye edebilir.
Eğer yüksek tansiyonunuz varsa, bazı organlarınız zarar görmüşse ve kalp rahatsızlıkları gibi başka risk faktörleri söz konusuysa önemli hayat tarzı değişimlerine ek olarak çeşitli ilaç kombinasyonlarını denemeniz gerekebilir.
Birçok insan yüksek tansiyon içinden birden çok hap kullanır. En az yan etkiyi yaratan doğru ilacı veya ilaç kombinasyonunu bulmak için doktorunuzla bir arada çalışın.
Belirtileriniz yokken ilaçları almayı hatırlamak zor olabilir. Fakat ilaçlarınızı almazsanız tansiyonunuz tekrar yükselecektir. Hap alma planınızı mümkün olduğunca basit hale getirin. Hapınızı belli bir şeyi yaparken, örneğin yemeğinizi yerken veya yatmaya hazırlanırken almayı planlayın.
Yaşam Tarzı
Yüksek tansiyon sorununu önlemek için yapabileceğiniz hayat tarzı değişiklikleri şunları içerir:
Sağlıklı bir kiloda kalın ve fazla kilolarınızı atın.
Daha az tuz ve tuzlu yiyecek tüketin.
Düzenli olarak egzersiz yapın.
İçkiyi daha ölçülü için. Erkekler için içkiyi günde 2 içkiyle, kadınlar için 1 içkiyle sınırlayın.
Yüksek tansiyonu durdurmak için önerilen beslenmeyi takip edin. Bu beslenme meyve, sebze, az yağlı süt ürünleri bakımından zengin, yağı az bir beslenmedir.
