Yardımsever ve empatik çocuklar yetiştirmek

Yardımsever ve empatik çocuklar yetiştirmek…

 

Çocuklara yardımsever olmayı öğretmek zaman alabilir. Diğerkam olmayı, yani başkalarına bir karşılık beklemeden yardım etmeyi öğretmek daha da zordur. Çocuklar küçük yaşlarda özellikle üç yaşına kadar oldukça benmerkezci ve kendilerine yönelik bir tutum içindedirler. Eşyalarını ve oyuncaklarını paylaşmak istemezler. Hep kendilerinin dediği olsun isterler hatta bu yüzden sık sık ağlama veya öfke nöbetleri geçirirler. Bu durum genelde tüm çocuklarda aynıdır ve olağan bir tutumdur.Bu durum sadece onun gelişim dönemlerinin özelliklerinden kaynaklanmaktadır.

Peki çocuğumuza yardımsever olmayı nasıl öğreticez? Bu tabi ki öyle hemen olabilecek bir durum değildir. Bu çocuğa gelişim dönemleri içinde zamanla aşılanabilecek bir şeydir. Zaten her çocukta yardımseverlik ve empati için duygusal bir bileşen vardır. Bu güçlü duygular kendimizi başkalarının yerine koymamıza ya da o sıkıntının nedeni bizsek kendimizi suçlu hissetmemize yol açar. Ayrıca tabi ki çocuk anne ve babasının yönlendirmesiyle yardımseverliği öğrenecektir. Bunun için aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir. 

İnandırıcı disiplin gücü: Bu tür disiplinde , bir yetişkin çocuğun yanlış davranışının başkaları üzerindeki etkilerine işaret ederek , özellikle çektikleri acıya ya da sıkıntıya dikkat çekerek, bu sıkıntıya onun neden olduğunu göstererek çocuğun başkalarının duygularını dikkate almasına yardım eder. Çocuğunuz birini incittiğinde bunun o kişi açısından sonuçlarını ona açıklayın. Örneğin; “ Aslı’ ya vurduğunda canı yandı.” ya da “ Gördün mü bak, Ali’ yi ağlattın.” Bu strateji özellikle düzenli uygulandığında, anne baba duygularını güçlü bir şekilde ifade ettiğinde ve fiziksel cezalandırmayla birlikte uygulanmadığında etkili olur.

Model Almanın Önemi: Anne babanın diğer kişilere karşı empatik tutum içinde olması , çocuğun empatik ve yardımsever olarak yetişmesinin en önemli ön şartıdır. Çünkü çocuk için en önemli rol model olan kişiler çocuğun anne ve babasıdır. Araştırmalar empatik ailelerde yetişen çocukların başka insanlara karşı daha empati dolu olduğunu kanıtlamiştır. Çocuklar başka insanların özellikle de anne baba gibi otorite figürlerinin cömert ve düşünceli davrandığını gördüklerinde, bu davranışları sergilemeye daha eğilimli olurlar . Ayrıca çocuğu iyi bir hoşgörü ortamında yetiştirmek önemlidir. Tabi durumu abartıp herşeye hoşgörüyle yaklaşmak da olumlu bir anne baba tutumu değildir. Aşırı hoşgörü çocuğu daha bencil yapabilir. Onun için bu süreçte çocuğa bir takım sınırlar koymak da iyi olacaktır. 

Kurallar ve İlkeler: Anne ve babanın yardımsever davranışlarla ilgili kurallar ve ilkeler belirlemesi de önemlidir. Ne yapılması ve yapılmaması gerektiğine yönelik açık kurallar konulmalıdır. “Başkalarına yardım etmek iyidir” ya da “Sahip olduklarımızı bizden daha kötü durumdakilerle paylaşmalıyız.” Daha doğrudan davranışlar da toplum yanlısı davranışları besler. “Aslı’nın yapbozu çözmesine yardım etmeni isterim” ya da “Lütfen tatlını Ali’yle paylaşır mısın?” gibi cümleler kullanmak faydalı olacaktır. 

Etkili Sıfatlar: Toplum yanlısı sıfatlar kullanmak da önemlidir. Çocuğunuzun yardımsever ya da diğerkam davranışlarını onun kendi iç karakterine bağlayan cümleler kurulabilir: “ Ne kadar yardımsever bir çocuksun!” ya da “İnsanlar için birçok güzel şey yapıyorsun.” Bu strateji çocukta global öz saygı fikirlerinin gelişmeye başladığı 7 ya da 8 yaşlarında etkili olmaya başlar.

Yönlendirme: Çocuklarınızı yardımsever davranışlara yönlendirmenin başlıca yollarından biri de çocuklara görev vermekle başlar. Çocuğunuza sofrayı hazırlamaya ya da bulaşıkları yıkamaya yardım etme, evcil hayvanınızla ilgilenme ya da küçük kardeşini gözetme gibi düzenli ev işleri vermek faydalı olacaktır. Görevlerin ne olduğu çok da önemli değildir; önemli olan çocuğun gündelik ev işlerinde düzenli bir rolü olmasıdır. Bu rol onu başkalarını da düşünmeye teşvik edecek, hem de sorumluluk duygusunu güçlendirecektir.

Bu noktalara dikkat ettiğinizde , tüm bunları sürekli olarak yapmaya başladığınızda zaman içinde çocuğunuzda da bu yönde bir davranış gelişecektir. Çocuğunuz daha yardımsever ve empatik bir tutum içine girmeye başlayacaktır.

 

                                                                                                                         ESRA  DALMAZ