Üretra Darlığı: Nedenleri ve Tedavisi

Üretra Darlığı Nedir?

Üretra darlığı, idrar kanalının daralması sonucu idrarın rahatça akışının engellendiği bir sağlık sorunudur. Mesaneden idrar deliğine kadar uzanan bu kanalda oluşan daralma, zamanla ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Erkeklerde daha sık görülür çünkü erkek idrar kanalı 15-20 cm uzunluğundayken, kadınlarda sadece 4 cm'dir.

Normal bir idrar kanalının çapı 8-9 mm civarındadır. Bu kanal daraldığında idrar yapmak zorlaşır, akış zayıflar ve mesane tam olarak boşaltılamaz.

İdrar Yolu Neden Daralır?

İdrar kanalındaki daralmanın birçok nedeni vardır. En sık karşılaşılan sebepler şunlardır:

Travmalar: Trafik kazaları, pelvis kırıkları, penis yaralanmaları veya perine bölgesine darbe alan kişilerde üretra hasarı gelişebilir.

Uzun Süreli Sonda Kullanımı: Hastanede uzun süre idrar sondası takılı kalan hastalarda sonda basısına bağlı doku hasarı ve darlık oluşabilir.

Cerrahi Müdahaleler: Prostat ameliyatları, mesane operasyonları veya endoskopik işlemler sırasında üretraya zarar verilebilir.

Enfeksiyonlar: Belsoğukluğu (gonokok) gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları üretrada skar dokusuna neden olur.

Liken Sklerozis: Cilt ve mukoza hastalığı olan liken sklerozis, özellikle penis ucunda ve idrar kanalında daralmalara yol açar.

Doğuştan Anomaliler: Bazı kişilerde üretra doğuştan dar olabilir.

Darlık Nasıl Gelişir?

İnsan vücudunda yaralanma olduğunda, bölge skar dokusu denilen bir dolgu maddesi ile iyileşir. Cildimizdeki yaralarda nasıl bir sertlik ve gerilme oluşuyorsa, üretrada da benzer bir süreç yaşanır. Bu skar dokusu üretranın ince boşluğunu daraltır ve idrar geçişini engeller. Tıp dilinde bu duruma "spongiofibrozis" denir.

Belirtileri Nelerdir?

Üretra darlığının belirtileri zamanla ortaya çıkar ve giderek kötüleşir:

• İdrar akışında belirgin zayıflama ve yavaşlama
• İdrar yaparken zorlanma ve ıkınma ihtiyacı
• Tuvalette geçirilen sürenin uzaması
• Mesanenin tam boşalmadığı hissi
• Sık sık idrar yapma ihtiyacı
• Gece sık idrara çıkma
• İdrarda kanama görülmesi
• İdrar yaparken ağrı ve yanma

İleri aşamalarda hiç idrar yapamama (tam tıkanma), tekrarlayan enfeksiyonlar, böbreklerde idrar birikmesi ve böbrek yetmezliği gelişebilir.

Tanı Nasıl Konur?

Üretra darlığı tanısı için üroloji uzmanı önce detaylı bir öykü alır ve muayene yapar. Ardından bazı testler uygulanır:

Üroflowmetri: İdrar akış hızını ölçen basit bir testtir. Normal akış saniyede 15 mL'nin üzerindedir. 10 mL'nin altı darlık göstergesidir.

Retrograd Üretrografi: İdrar kanalına kontrast madde verilerek X-ray çekilir. Bu test darlığın yerini, uzunluğunu ve şiddetini gösterir.

Sistoskopi: İnce bir kamera ile idrar kanalı içine girilir ve darlık direkt olarak görülür. Lokal anestezi ile yapılabilir.

Ultrasonografi ve MR: Karmaşık vakalarda darlığın çevre dokuları ne kadar etkilediğini anlamak için kullanılır.

Tedavi Seçenekleri

Üretra darlığı kendiliğinden geçmez, mutlaka tedavi gerektirir. Tedavi yöntemi darlığın boyutuna, yerine ve nedenine göre seçilir.

Kapalı Tedaviler

1. Dilatasyon (Genişletme): İdrar kanalına metal çubuklar (buji) veya özel kateterler sokularak darlık açılmaya çalışılır. Lokal anestezi ile yapılır ve hasta aynı gün eve gidebilir. Ancak bu yöntem geçici çözüm sağlar, birkaç ay sonra darlık tekrar edebilir. En fazla 2 kez denenmelidir.

2. İnternal Üretrotomi (Kapalı Ameliyat): Üretra içine kamera ile girilir ve darlık özel bir bıçak veya lazer ile kesilir. Genel anestezi altında yapılır, ameliyat 20-30 dakika sürer. 1 cm'den kısa darlıklarda %70-80 başarı oranı vardır. Ancak uzun darlıklarda başarısız olur ve tekrarlar sıktır.

Açık Cerrahi: Üretroplasti

Üretroplasti, üretra darlığının kalıcı tedavisidir. Bu ameliyatta dar olan bölge tamamen çıkarılır veya yama dokusu ile genişletilir. Rekonstrüktif (yeniden yapılandırma) üroloji deneyimi olan cerrahlar tarafından yapılmalıdır.

Üretroplasti Çeşitleri:

Anastomotik Üretroplasti: Kısa darlıklarda (<2 cm) dar kısım tamamen çıkarılır ve iki uç birbirine dikilir. Başarı oranı %95'in üzerindedir.

Greft Üretroplasti: Uzun darlıklarda (>2 cm) dar bölge açılır ve yanak içinden alınan mukoza dokusu ile yama yapılır. Başarı oranı %85-90'dır.

İki Aşamalı Üretroplasti: Çok uzun veya karmaşık darlıklarda önce kanal açılır ve doku yaması yapılır. 6 ay sonra ikinci ameliyatta kanal kapatılır.

Ameliyat 1-4 saat sürer, hastanede 1-3 gün kalınır. İdrar sondası 2-4 hafta takılır. 6 hafta sonra normal hayata dönüş sağlanır.

Hangi Tedavi Sizin İçin Uygun?

• 1 cm'den kısa, ilk kez ortaya çıkan darlık: İnternal üretrotomi denenebilir
• 1-2 cm darlık, ilk tedavi: Üretrotomi veya üretroplasti seçilebilir
• 2 cm'den uzun darlık: Direkt üretroplasti yapılmalı
• İki kez kapalı tedavi başarısız olmuşsa: Üretroplasti şart
• Liken sklerozis kaynaklı darlık: Üretroplasti gereklidir

Ameliyat Sonrası Ne Beklemeli?

Başarılı bir üretroplasti sonrası hastalar ömür boyu normal idrar yaparlar. Kontroller 3, 6 ve 12. aylarda yapılır. İdrar akış testleri ile takip edilir.

İlk 6 hafta ağır spordan ve cinsel aktiviteden kaçınılmalıdır. Çoğu hasta 3-4 hafta içinde normal aktivitelerine döner.

Sonuç

Üretra darlığı ciddi bir sağlık problemidir ancak doğru teşhis ve tedavi ile başarılı sonuçlar elde edilir. Zayıf idrar akışı fark ettiğinizde hemen bir üroloji uzmanına başvurun. Erken tanı ve uygun tedavi seçimi, başarının anahtarıdır.

Tekrarlayan kapalı tedavilerden kaçının ve gerektiğinde deneyimli bir rekonstrüktif üroloji uzmanına danışın. Modern cerrahi tekniklerle hastaların %85-95'i kalıcı olarak iyileşmektedir.