ULTRAİŞLENMİŞ GIDALAR VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
Tükettiğimiz gıdaların kalorisi mi önemli, besin değeri mi? Eşit kaloride ultra işlenmiş ve işlenmemiş gıda tüketimleri kilo alımını tetikler mi?
Yapılan bir çalışmada işlenmemiş gıdalar tüketildiğinde, iştah bastıran hormonlardan PPY düzeyinin daha az kalori almalarına rağmen arttığı ve iştahı dizginlediği görülmüştür. Ayrıca, işlenmemiş gıdalar tüketildiğinde açlık hormonu 'ghrelin'in azaldığı görüldü.
Süt, et, yumurta, meyve ve sebzeler en az işlenmiş ve hatta işlenmemiş gıdalardır.
Bir başka çalışmada 14 gün boyunca, çok işlenmiş ve işlem görmemiş gıdalardan oluşan beslenme seçenekleri ile ve ardından 14 gün daha alternatif beslenme seçenekleri test edildi. Diyetler kalori, şeker, yağ, lif ve diğer besinler açısından nispeten eşitti ve katılımcıların istedikleri kadar çok veya az tüketmelerine izin verildi. Çalışma, katılımcıların ultra işlenmiş diyette yaklaşık 500 kalori daha fazla yediklerini ve ayrıca kilo aldıklarını (yaklaşık 1 kg) ortaya koydu. Ekstra kalorilerin çoğu karbonhidrat ve yağlardan geldi ve beslenmeleri ayrıca sodyum alımını da artırdı. Katılımcılar işlenmemiş gıdalarla beslenmeye geçtiklerinde daha az kalori aldılar ve kilo verdiler. İştah anketlerine göre, katılımcılar ultra işlenmiş diyette daha hızlı yeme eğiliminde olsalar da, diyetler açlık, tokluk ve memnuniyet seviyelerinde farklılık göstermedi.
İşlenmiş gıdalarda sodyum / doymuş yağ / trans yağ / şeker ilavesi oldukça fazladır. Proinflamatuar sitokinlerin artısını tetikleyerek; obezite ve bulaşıcı olmayan kronik hastalıkların oluşumu artmakta ve bu hastalıklar dünya genelinde ölümlerin %75’ne sebep olabilmektedir.
Aynı zamanda işlenmiş gıdalar besin emilimini etkileyebilmekte, miktobiyotada değişikliklere neden olabilmekte ve bağısıklık sistemini etkilemektedir.
Önerilen sağlıklı beslenme rutinleri arasında ; protein kalitesi iyi, diyet liflerinden zengin, fitokimyasallar içeren, potasyum değeri yüksek olan besinler tercih edilmelidir.
Beraberinde BKI kontrol altına alınmalı ve bulaşıcı olmayan kronik hastalıklara karşı önlem sağlanmalıdır. Bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar; Tip2DM, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları..
