Stres ve Hastalık arasındaki ilişki
Stres günlük hayatımızda bazen benliğimiz bazense çevremiz tarafından uyum sağlayamama durumunda ortaya çıkan psikolojik ve fiziksel baskı olarak adlandırabilir. Kişi toplum ilişkisi ve bireyin komplike yaşamı ve bu etkenler arasında uyum sağlayamama veya çevrenin bir baskısı sonucu kişinin zor bir duruma düşerek durumu kabul edememesinde oluşan bir durum olarak ifade edebiliriz. Stresin üzerimizdeki etkisini incelemek ve onu yönetebilmek için sağlık psikolojisinin ilgili bölümleri ve birkaç makaleden yola çıkarak bir derleme yapacağım.
Stres yönetimi ve stres hastalığa yol açar mı?
Stres yönetimi (kontrol)
Kişinin veya kişilerin rahatsız oldukları ve baskı altında kaldıklarında stres halindeyken bu hali yönetmek için yada bu durumdan kaçınmak daha sağlıklı bir ruh haline dönebilmesi için çabaların tümü stres yönetimini içerir kişiden kişiye stresle baş etmenin veya onu yönetmenin biden fazla yöntemi vardır fakat genellikle iki temel yaklaşımdan biri kullanılır.
Sorunla odaklı baş etme: Stresin altında yatan nedenlerle ilgilenir ve bu yöntem diğer yaklaşıma göre daha çok tercih edilir. Örneğin; kişi hasta ve bununla başa çıkmak için hastalığı hakkında bilgi sahibi olarak, hastalığını yönetmek için çabalar. Bu yaklaşımı takip eden kişilerin stresle baş etmede diğer yaklaşıma göre daha başarılı oldukları ifade edilmiştir.
Duygu odaklı yaklaşım: Bu yaklaşım ise stresin altında yatan nedenler değil de stresin yarattığı duygu ve düşünceleri üzerinde değişiklik yaparak stresle baş etmeyi sağlayan bir strateji olarak değerlendirilebilir. Bu yaklaşıma sahip kişilerin hayatlarının, hayata daha iyi uyum sağladıkları ifade edilmiştir.
Stres yönetimi
Günlük hayat da stres yönetimiyle ilgili Fizyolojik, davranışsal ve psikolojik olarak üç temel yaklaşımdan söz edilir.
Fizyolojik yaklaşım: Bu yaklaşım kişinin günlük hayat da üzerinde biriken stresi ve siniri kas yoluyla gevşetilmesi fizyolojik olarak etkisini azaltmaya yöneliktir. Kişi nefes egzersizleri ile başlayıp yoğa ve meditasyon gibi aktiviteler ile fizyolojik olarak bedenini rahatlatır.
Biyolojik yaklaşım: Bu yöntem kişinin daha önce farkında olmadığı eğitimle tüm fizyolojik tepkilerinin farkında olmasıyla otonom faaliyetlerini düzenlemeyi öğrendiği bir tür davranış tedavisidir.
Davranışsal yaklaşım
Zaman yönetimi teknikleri, kişinin stresini kontrol altında tutmasına yardımcı olan yöntemdir kişinim burada yapacaklarını program şeklinde hazırlaması ve etkili organize olması beklenir düzenli ve önceliklerini belirlemesi gerekir yapacağı bir liste onun kaygı seviyesini düşürürken kişiye kontrol ve başarı hissi verebilir.ve bunun yanı sıra öz saygıyı geliştirmek ve günlük yaşam olaylarının nasıl yorumlanacağını öğrenmek için bilişsel davranışçı terapide uygun olabilir.
Psikolojik yaklaşım
Kişilerin bir durumu olumlu yada olumsuz olarak değerlendirmeleri, genel anlamda bireysel idrak etme biçimine göre değişkenlik göstermektedir. Kullanılan tekniklerle, kişi içinde bulunduğu durumu farklı değerlendirerek, olayı idrak etme biçimini ve bilişsel süreçlerini değiştirerek stresin yarattığı negatif etkiyi azaltabilmektedir Otojenik öğrenim, kullanılacak olan bu tekniklerden biridir. Bu metot, konsantrasyon azlığı ve bozukluğu, uykuya dalmada zorluk, sürekli yorgunluk ve iç huzursuzluğun giderebilmesine, zihinsel, bedensel ve sanatla alakalı yeteneklerin geliştirilmesine yardımcı olmaktadır. Yaşamın engelleyici ve zorlayıcı negatif düşüncelerinin pozitif yönde değiştirilmesinde, olaylara ve yaşananlara sınır koymanın ötesinde özgüveni artırarak problemlerle baş edilebilmede, her çeşit strese karşı elverişli bir yoldur.