Glukokortikoidler, adrenal bezlerden (böbrek üstü bezleri) üretilen; vücutta glikoz, protein ve yağ metabolizmasında önemli role sahip olan HORMONlardır. Vücuttaki temel glukokortikoid STRES durumunda seviyesi artan KORTİZOLdür (=stres hormonu).
Yapılan çalışmalarda stresle beraber artan kortizol düzeylerinin karın bölgesindeki yağlanmayı arttırdığı gösterilmiştir. Stres ve hormonlar, beyin üzerinde çeşitli bölgelerdeki aktiviteleri değiştirir. Geçim derdi, covid-19, sınav dönemi, taşınma, ilişki, trafik gibi çeşitli stres kaynakları sebebi ile yükselen hormon (=kortizol) seviyeleri beyinde bulunan merkezi (amigdala) uyarır. Artan merkezi aktivite davranış değişiklikleri ve nöroendokrin bir takım değişiklikler yaratır: Sindirim yavaşlar; yağ yakımı, bağışıklık sistemi ve üreme fonksiyonları baskılanır. Buna ek olarak, vücutta artan stres durumunu kontrol edebilmek için beyne yapılan uyarımlar, “comfort food” denilen “rahatlatıcı yiyecekler”in tüketilmesini de tetikler. Stresle beraber, kalori alımının rutin beslenmeden karbonhidrat ve şeker içeriği yüksek olan “comfort food”a kayması enerji depolarının periferik (çevresel) dağılımından çok karın yağı olarak bel çevresinde toplanmasına sebep olur. Bu durum stres - yeme davranışındaki değişiklik - kilo arasındaki ilişkiyi de açıklamaktadır. Örn., Sınava hazırlanırken veya pandemide covid-19’dan korunmak için evden çıkamadığımız uzun dönemlerde spesifik besinlere (hamur işi, şeker ve karbonhidrat içeriği yüksek vb.) karşı gelişen yeme isteği… Bir çoğumuzun bu durumu yaşadığını söyleyebiliriz, değil mi?
Kaynak: Dallman, M. F., Pecoraro, N. C., & la Fleur, S. E. (2005). Chronic stress and comfort foods: self-medication and abdominal obesity. Brain, Behavior, and Immunity, 19(4), 275–280. doi:10.1016/j.bbi.2004.11.004
