Aileler genellikle çocukların tek sorumluluklarının ders çalışmak olduğunu düşünür.Onlardan başka şey beklemezler. Ama biraz büyüdüklerinde, özellikle ergenlik dönemine geldiklerinde kendi sorumluluklarını alacaklarını düşünürler. Oysa süreç bu şekilde işlemez. Sorumluluk çocukluktan başlayarak geliştirilmesi gereken bir kavramdır. Ergenlik döneminde bu kavramı nasıl geliştirebiliriz?
Sorumluluk Alanları
Bir ergeni daha çok çalışmaya ya da ödev yapmaya zorlamak işe yaramaz. Yapabileceğiniz ona sonuçları aktarmak ve ödemek zorunda olacağı bedelleri anlatmaktır. Çünkü, ailelerin de güçlerinin sınırları vardır. Oda toplamak, para harcamak, okul başarısı, gidebileceği yerler konusunda onunla anlaşma yaparak, uzlaşmaya varın. Ama onların sorumluluğu olduğunu düşündüğünüz ve uzlaştığınız konularda sorun yaşarlarsa, sonuçlarına katlanmasına izin verin. Örneğin ödevini ya da spor malzemesini bulamadığı zaman onun yerine bulup, odasını toplamamanız gerekir.
Bazı ev işlerinde ergene sorumluluk vermek gerekir. Gazete alınması, çöpün çıkarılması gibi günlük gerekli ev işleri birer sorumluluk alanı olabilir. Önemli olan işin niteliğinden çok, o işin düzenli yapılmasını beklemektir. Sorumluluğu verip, yapılmadığında söylenerek onun yerine yapmak ergene bir şey öğretmez.
Ev ve okul dışı aktiviteler, ergenin sorumluluk duygusunun ve kendine güveninin gelişmesine yardımcı olur. Arkadaş ilişkilerini, onlarla aktivitelerini desteklemelisiniz. Desteklemek denetimi kaybetmenize neden olmaz. Ama engel olursanız, arkadaşlarını sizden gizlemeğe, aktiviteler için yalan söylemeye başlayacaktır. Bu durumda siz de denetimi yitirirsiniz. Çoğu aile çocuklarının okul gezilerine katılmalarını engeller. Oysa okul gezileri onların kendi sorumluluklarını almaları için yardımcıdır. Eğer olanak bulunursa tatillerde kamplara, dil okullarına yollamak sorumluluk alma ve büyüme için olumlu destek olacaktır.
Para İadesi Bir Sorumluluk
Ergene belli bir harçlık vermek ve onu kullanmasını istemek gerekir. Bu onun biriktirme ve bütçe yapma yeteneğini geliştirir. Sizin de ne kadar harcadığı ve harcama yaptığı yerler konusunda fikir sahibi olmanızı sağlar.Para ergen için güç,bağımsızlık demektir. Aile içinse aynı zamanda harçlık kesme bir ceza yöntemidir.Aslında bağımsızlaşmaya ve duygusal olarak kendini ailesinden ayırmaya çalışan ergen için, maddi olarak aileye bağımlı olmak zor gelir. Aile harçlığı ergeni bağımlı kılmak ve yaptırım olarak kullanırsa bu ilişkinin bozulmasına neden olur.
Harçlığın miktarı sizin bütçeniz ve çocuğun yaşına, gereksinimlerine göre ayarlanmalıdır. Ergenler genellikle ihtiyacı kadar olmasa bile, sizin bütçenizin kısıtlılığı nedeniyle az harçlık almayı anlarlar. 14-15 yaşına kadar haftalık, daha sonra ise aylık olarak harçlık vermek uygun olur.Harçlığın miktarını ayarlarken, çocukla konuşarak, ergenin kendi yapacağı rutin harcamaları saptayıp, miktarlarını hesapladıktan sonra karar verilmelidir.Ergene gerek duyduğundan çok para vermek, onun bütçe yapmayı öğrenememesi yanında başka sorunlara da yol açar. Yaşının gereğinden fazla para harcayabilen ergen, doyumsuz, amaçsız olmaktadır. Ayrıca para sayesinde yaşına uygun olmayan aktiviteleri deneme ve yaşıyla uyumsuz şeylere sahip olma geleceğe ilişkin büyük problemlerdir. Benzer şekilde ailenin olanakları olmasına karşın, yaşıtlarına göre çok az harçlık verilmesi ergeni utandırmanın ve güvensizlik yaratmanın yanı sıra, yalan söyleme, çalma, uygunsuz işlerden para kazanma gibi yollara sevk edebilir.
Her ergen, ailesinin onayını almadan sevdiği ya da istediği birşey için para harcama hakkı vardır. Bunu harçlığından biriktirabileceği gibi, ek gelir de arayabilir. Ek gelir sevimlilik yaparak anne,baba ya da diğer aile fertlerinden alınan ek paralar olmamalıdır. Evde yapmakla yükümlü olduğu yardımlar için de para verilmemelidir. Ama onun sorumluluğu olmayan yardımlar için ek harçlık alabilir. Araba yıkamak, size ait bir yazıyı bilgisayarda temize çekmek, iş yerinizde bir yardımda bulunmak gibi. Bizim ailelerimiz genellikle,eğer ailenin maddi ihtiyacı yoksa, çocuğun haftasonu ya da tatillerde çalışmasını sadece cezalandırma ya da tehdit olarak görür. Oysa deneyim kazanmak, kendi parasını kazanmayı öğrenmek ve sorumluluk almak için yasal olan koşullarda, 16 yaştan itibaren yarı zamanlı çalışmalar yapılabilir.
