Şah damarı ameliyatları

ŞAH DAMARI AMELİYATI Şah damarı ameliyatı ‘’Karotis endarterektomi’’ ameliyatı olarak adlandırılır. Önce beynin kan dolaşımında kısaca bahsetmek gerekir. Beyin ve kalp genel dolaşım kurallarından bağımsızdır. Bunun sebebi ikisini de hayati organ olması ve korunması amacıdır. Her iki organ bağımsız olarak kendi dolaşımını belirler. Vücutta oluşan tansiyon düşüklüğü gibi durumlardan ve kontrolü sağlayan sempatik sinir sistemi etkilerinden mümkün olduğunca korunurlar. Beyin dolaşımın önde iki (sağ ve sol) şah damarı (karotis) ve arkada iki omur damarı (vertebral arter) tarafından sağlanır. Bu dört ana damar birbirlerinden haber alarak birinde kan akımı (darlık veya tıkanıklık) azaldığında diğerleri akımı arttırarak yeterli düzeyde dolaşımı sağlarlar. Dört damar beynin tabanında başlayan bir dolaşım ağı oluştururlar. Bu ağa Willis Poligonu adı verilir. Şah damarları genel atardamarlar gibi Ateroskleroz denilen damar sertliği ya da damar kireçlenmesi hastalığından etkilenirler. Sonuçta şah damarında daralma ve ileride tam tıkanıklık olabilir. Bu kireçlenen damarlardan parçalar koparak beyinde bazı bölgelerin kan akımını engeller ve beyindeki bölge fonksiyonunu yok ederler. Buna bağlı başta felç olmak üzere değişik belirtiler çıkar. Şah damarı tıkanıklığında bir belirti olmayabilir belirti olursa da kabaca felç benzeri belirtiler görülür. Dudak kenarında silinmeye sebep olan kısmi felç (yüz felci), görme kaybı, konuşma bozukluğu, eller ve kollarda uyuşma güç kaybı görülebilir. Bu konuda hazırlamış olduğum yazı ve videolara Damar Hastalıkları bölümünden ulaşabilirsiniz. Bütün bu belirtiler ilk defa görülse bile tam bir felç tablosu ile ortaya çıkabilir. Felç tablosu oluştuğundan tablo kısmi güç kaybından kalıcı konuşma veya uzuvlarda hareketsizlik zaman zamanda hayati tehlikeye gidebilecek ağır beyin hasarı ile noktalanabilir. Böyle bir durum hasta ve yakınları için çok sıkıntılı bir durum oluşturduğundan her zaman korkulan bir hastalıktır. ŞAH DAMARI TIKANIKLIĞI TEŞHİSİ Şah damarında darlıktan muayene sırasında üfürüm (daralan bölgeden geçen kanın çıkardığı anormal ses) duyulması ile ilk aşamada şüphelenilir. İlk tetkik Boyun Damar Ultrasonudur. Bu tetkik ile hem şah damarı hem de arkadaki onur damarları değerlendirilir. Eğer Şah Damarlarında darlık saptanırsa bu yüzde olarak ifade edilir. %100 darlık demek damarın tam tıkalı olduğu ve içinden hiç kan geçemediği durumdur. Tam tıkanıklık yavaşça ve belirti vermeden olabilir. Bazen de ani gelişen tam tıkanıklık beyin yarım küresinin tamamının fonksiyon kaybına neden olan ağır bir felç tablosu da yaratabilir. Derin koma ve kalıcı beyin hasarı ile hasta bitkisel hayat girebilir. İleri tetkik olarak hastaya Klasik Anjiyografi, DSA (özel bir anjiyo), Bilgisayarlı Tomografik Anjiyografi veya MR Anjiyografi yapılabilir. Bu tür hastalarda eşlik eden Kalp Damar Tıkanıklığı da olabileceği için Kalp açısından da incelenmesi gerekir. Sıklıkla Kalp Koroner Anjiyografi aynı zamanda yapılabilir. Teşhis kesinleştikten sonra Nöroloji, Kardiyoloji ve Kalp Damar Cerrahisi tarafında yapılan konsey ile karar verilir. Düşük dereceli darlıkların değerlendirilmesi için Difüzyon beyin MR’ı çekilebilir. Bu tetkikin amacı damardaki küçük parçaların beyine giderek küçük hasarlar oluşturup oluşturmadığını görmektir. Bu tetkikin sonucu Şah Damarına müdahale edilmesi konusunda karar verilmesinde etkilidir. Eğer %70 ve üzerinde bir darlık var ise; hastaya ameliyat önerilir. Daha düşük dereceli ve basit darlıklarda girişimsel olarak stent takılabilir. Bazı hastalar kalıcı hasarlı felç ile hastaneye başvurduklarında teşhis konulursa ameliyat veya girişim yapılmaz. Hastanın 3 ay tedavi sonrası ameliyata alınması uygun olur. Şah damarı %100 tıkalı ise ameliyat yapılmaz. Hastaların bir kırımında beyin içindeki ince kılcal damarlarda darlık veya tıkanıklık saptanırsa bu hastalara sadece ilaç tedavisi önerilir. Bu durumdaki hastalara alternatif tedavi yöntemleri uygulanabilir. ŞAH DAMARI AMELİYATI Karotis endarterektomisi şah damarı ameliyatında genel anestezi altında daralma yapan plak çıkartılır açılan yerin üzerine bir yama yapılır. Böylece hem kan akımı sağlanmış olur hem de beyine küçük parçaların gitme olasılığı ortadan kaldırılır. Şah Damarı tıkanıklığı şikâyet veya belirti olmaksızın ameliyat edilir mi? Daralma yavaş ilerlerse tıkanıklık belirti vermez. Hastalar normal hayatlarına devam ederler. Tesadüfen teşhis konduysa felç risk yukarıda anlatıldığı gibi değerlendirilmelidir. Hasta açık kalp ameliyatı olacaksa hazırlık tetkiklerinde şah damarı kontrol edilir. Bu tip bir hastada %70 ve üzerinde şah damarı darlığı varsa açık kalp ameliyatı sırasında felç riski çok yüksektir. Bu hastalara eş zamanlı ya da aşamalı şah damarı ve bypass ameliyatı yapılmalıdır. ŞAH DAMARI AMELİYATI RİSKİ NEDİR? FELÇ RİSKİ VAR MIDIR? Bu ameliyat dünyada yaygın yapılır. Elimizde önemli veriler bulunmaktadır. Hastalarda darlık belirtisi varsa felç riski ile karşı karşıya kaldığında ameliyat önerilir. Eğer belirti yoksa ameliyat olmadan felç riski ameliyattaki felç riskinden daha yüksek olduğu için ameliyata karar verilir. Kabaca şah damarı ameliyatında %1-3 oranında felç riski vardır bu hastane ve cerrahın deneyimine bağlı bir olaydır. Ne kadar hızlı yapılırsa o kadar iyidir. Stent işleminde ise koruyucu bir filtre ile parçaların beyine gitmesi engellenir. Şah damarı ameliyatı sonrasında 150 mg/gün Aspirin veya başka bir kan sulandırıcı ilaç birlikte verilir. Günümüzde ikili kan sulandırıcı ve yeni ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların yanında gerektiğinde kolesterol ve tansiyon ilaçları da kullanılır. Yılda bir kez ultrasonografi ile ameliyat kontrolü önerilmektedir. VİDEO FELCİN 10 BELİRTİSİ https://www.youtube.com/watch?v=y2Mu2KKKXg8 VİDEO: İNME, FELÇ NEDİR? https://www.youtube.com/watch?v=ditcTQIhaDg&t=69s Anahtar Şah damarı ameliyatı, felç, felç riski, serdar akgün Sağlık, kalp, kalp damar, damar tıkanıklığı