Reddetme, bir anlamda çocuğun sağlık hizmetlerini aksatarak, ona düşmanca duygular beslemek şeklinde tanımlanabilir. Bu ortamdaki çocuk yardım duygusundan uzak, sinirli, duygusal kırıklıkları olan, diğerlerine özellikle kendinden küçük ve zayıflara karşı düşmanca duygulara sahip bir birey olabilir.
Çocuk ana-babasının eleştirisinden çekinir ve attığı her adımda yanlış yapma korkusu içine düşer. Duygularına ve isteklerine önem verildiğini görerek bunları içinde tutmaya çalışır. Çocukla ana-babanın ilişkisi gergindir.
Okul başarısızlığı gösteren çocukta genellikle amaç ve değer eksikliği, aşağılanma sonucu oluşan duygusal örselenme, olgunlaşmamış ilişkiler, kendini ve başkalarını yeterince değerlendirememe, endişe ve huzursuzluk gibi belirtiler görülür. Bunlara ek olarak, yetersiz çalışma alışkanlığı, dikkati yoğunlaştıramam, hayal kurma, aşırı hareketlilik, ödevlerini tamamlayamama ve organize olamama gibi tipik özellikler gösterilir. (Yavuzer, 2000)
Okul başarısızlığının nedenleri şöyle sıralanabilir.
1- Ev aile ortamı
2- Bireysel özellikler
3- Okul ve öğretmen
Mutlu, birbirleriyle anlaşan, ilişkileri sağlıklı olan ailelerden gelen çocuklar, genellikle okula da uyum sağlayabiliyor. (Yavuzer, 1984)
Aile içi ilişkilerin dengeli ve düzenli olması çocuğun başarısını olumlu açıdan etkiler. Böyle sağlıklı bir aile ortamında çocuk, karşısında; anlayışlı, kendine güven veren, sorunlarıyla ilgilenen bir anne ve baba bulur. Bu tür ailelerde, çocukla kurulan iletişim sayesinde onun çalışması desteklenir. başarısızlığı anlayışla karşılanarak mantıklı çözümler birlikte aranır. (Sümer, 1998. Bununla birlikte, ailedeki kavgalar, anlaşmazlıklar, aşırı koruyucu nitelikli eğitim anlayışı, ailenin düzen severliği, eğitim konusunda aile bireyleri arasındaki anlayış farkı, çocuğun okul çalışmalarına karşı ilgisizliği gibi konular çocuğun okul başarısı üzerinde olumsuz etkide bulunan etkenlerdendir.
Çalışmaları ailesi tarafından desteklenmeyen ve başarısızlıklarından dolayı eleştirilen çocuk, kendini değersiz bir çocuk olarak görür, kendini küçümser. Bu da onun var olan yeteneklerini gizlemesine neden olabilir. Bu tür çocuklar kapasiteleri uygun olmasına rağmen bunu kullanmayıp okuldaki başarılarını düşürebilirler. Önemli olanda, çocuğun başkalarından farklı olan yetenek ve özelliklerinin belirlenerek su yüzüne çıkarılması ve buna bağlı olarak, ondaki güven duygusunun pekiştirilmesidir. (Yavuzer, 2000).
Anne-babanın ilgileri ve öğrenim yaşamı için sağlıklı bir model oluşturması, okul başarısını büyük ölçüde etkiler. Örneğin, anne babanın kitap okuyan bireyler olması, çocukta kitap okuma ilgisi geliştirir. Ders kitabı dışında, öykü, şiir, roman türünde kitap okuma okul başarısını dolaylı olarak etkileyen önemli bir uğraştır.
Yine anne-babanın aile içinde oluşturulacak öğrenme ortamında yardımcı olması, çocuğun öğrenmek istediği bilgiyi sunması ya da bulması konusunda ona yardımcı olması okul başarısını olumlu açıdan etkileyen bir başka etmendir. (Yavuzer, 1984)
Anne-babanın çocuğu özendireceği yerde onu sık sık eleştirerek başkalrıyla ya da kardeşleriyle aleyhte kıyaslamaları da çocuk üzerinde yıkıcı etkide bulunmaktadır. (Çaplı, 1993). Her anne-babanın ara sıra başvurmadan edemediği bu yöntem, sanıldığından daha sakıncalıdır. Aslında anne-babalar bu yolla, çocuğun kımıldanıp çabasının artacağını sanırlar oysa istenenin tam tersi sonuç alırlar. “Daha düzenli çalış başarılı olabilirsin, istersen bir dene” demek yüreklendirici bir tutumdur. Ayrıca çocuğu başarılı arkadaşlarla kıyaslamak yerine kendisiyle kıyaslamak gerekir. Önemli olan çocuğun “dünü” ile “bugünü” arasında görülebilen somut farktır.
