Panik atak toplumumuzda görülen psikolojik rahatsızlıklar içinde görülme sıklığı bakımından üst sıralarda bulunmaktadır. Bu durum başlı başına bir hastalık değildir ancak başta panik bozukluk olmak üzere birçok psikolojik bozuklukta bu tür atakların görülme olasılığı vardır. Deneyimlememiş olsanız dahi “panik atak” kavramı size yabancı gelmeyebilir çünkü ailenizde, akraba veya arkadaşlarınızın tanıdıkları arasında panik atak deneyimi olan kişilere rastlama ihtimaliniz yüksektir. Aile bireylerinden birinde panik atak olduğunda ise, bu durumdan tüm aile etkilenmektedir. Aile ve arkadaşlar panik atak geçiren kişiye yardımcı olmak isteyebilir ancak nasıl yardımcı olacaklarını bilemeyebilirler. Gerek panik atak geçiren birey, gereksek yakınları zaman zaman çaresizlik, öfke, korku, kaygı gibi duygular hissedebilir ve bu durum yakın ilişkilerin zorlu bir yola girmesine neden olabilir. Panik atak geçiren bir yakınınız varsa, bu konuda bilgi sahibi olarak hem yakınınız hem kendiniz için bu sürecin daha sağlıklı atlatılmasını sağlama şansınız olacaktır. Bu bağlamda önce panik atak belirtilerini inceleyelim ve ardından panik atak geçiren yakını olan kişilerin neler yapabileceğine değinelim.
Panik Atak Belirtileri
Panik atak, çoğu zaman bazı belirtilerden sonra gelişir. Bu belirtiler arasında en sık görülenlerine bakalım:
Korkunç bir şey olacağını hissetmek
Kalp atışlarının hızlanması, şiddetlenmesi
Baş dönmesi, baş ağrısı
Sık aralıklarla nefes alma, boğuluyormuş gibi hissetme
Sarsılma veya titreme
Gerçekdışı hissetme, kendine yabancılaşma
Ölüm, kontrolü kaybetme veya aklını kaçırma korkusu
Soğuk soğuk terleme, sıcak basması
El ve ayaklarda, yüzde uyuşma hissi
Mide bulantısı, midede boşluk hissi, göğüste ağırlık
Hastada bu belirtilerin birkaçı görülebileceği gibi çoğu da görülebilir. Atak şiddetlendikçe belirtiler yoğunlaşır, 10-15 dakika sonra yavaş yavaş belirtiler azalır ve ortadan kaybolur. Panik atak ile ilk kez karşılaşan bir kişi için akla ilk gelen çözüm çoğu zaman acil servistir. Yapılan tetkikler sonucunda fiziksel bir rahatsızlığı olmadığı söylense de atak geçiren kişi için inandırıcı olmaz çünkü hissettiği duyumlar oldukça gerçektir. Tekrar atak geçirmemek için çaba göstermek, hastane hastane dolaşıp çözüm aramak sonucunda yakın çevreyle ilişkilerinde bozulmaya, yalnızlaşmaya, çevreye ilginin azalıp kaygı dolu düşüncelerin esiri olmaya dönüşebilir. Tam tersi, tekrar bi atak geçirebilirim endişesi, hastanın yakınlarından mahçup bir biçimde yanında kalmalarını istemeye dönüşebilir, yalnız dışarı çıkamama veya evde zaman geçirememe görülebilir. “ya tekrar olursa?” beklentisi içinde günlük aktivitelerde bozulma, yaşam kalitesinde azalma görülebilir. Bu durum kısa zaman içinde sadece hastayı değil, yakınlarını da içine çeken bir girdaba dönüşebilir.
Panik Atak Hastası Yakınım İçin Neler Yapabilirim?
Panik atak geçiren yakınınıza destek olma isteğiniz, nasıl destek olacağınızı bilememeniz nedeniyle kırılabilir veya yakınınızın panik atak deneyimini anlamakta güçlük çekebilirsiniz. Aşağıda size panik atağı daha iyi anlayıp yakınınıza yardım edebilmenize olanak sağlayacak bazı ipuçları bulabilirsiniz:
Panik atağın özelliklerini bilin, sizi yakınınızla ilgilenmekten alıkoyan en temel nokta, panik atak ile ilgili bilgi sahibi olmamanızdır. Panik atakla ilgili toplumda çok yanlış inanışlar olabilmektedir. Bu inanışlar (panik atak hastası kontrolünü kaybeder, panik atak geçirenler aslında her şeyi abartarak yaşarlar…) karşısında hastalıkla ilgili bilgi sahibi olmak önemlidir. Şunu aklınızdan çıkarmayın: Panik atak gerçek ve tanısı koyulabilen bir hastalıktır. Panik atak, diğer kaygı bozuklukları gibi temelinde korku ve endişe ile karakterize edilir. Yakınınızın geçirdiği atağın semptomları ne kadar şiddetli ve etkileyici ise tekrar atak geçirmekten o oranda korkacaktır.
Destekleyici olun, yakınınız için yapabileceğiniz en değerli şey destek sisteminin bir parçası olmaktır. Panik atak hastaları kendilerini izole ve yalnız hissedebilir. Bu durum manevi desteği daha önemli kılar. Destek olmanın başka bir boyutu da yakınınız için uygun bir tedavi seçeneği bulmak olabilir. Panik atak tedavisi için günümüzde çok çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Psikiyatrik bir muayene ve yakınınızın ihtiyacına uygun bir psikoterapi yöntemi konusunda destek olmak faydalı olacaktır. Tedavi sırasında yakınınıza destek olmaya devam edin, unutmayın ki panik atak tedavisi bir süreçtir ve hastanın ataklardan kurtulması için cesaret ve güvene ihtiyacı vardır. Ancak aşırı korumacı davranışlar, panik atağı tetikleyecek her şeyden hastayı uzak tutmaya çalışmak hastanın başa çıkma mekanizmalarının gelişmesini engelleyecektir. Yakınınızın tedavi aşamasında gösterdiği kimi adımlar size göre küçük olabilir ancak tedaviyi bloke edici bir tavır takınmanıza da neden olabilir. Bu konuda dikkatli ve hassas olmaya çalışın.
Araştırın, panik atak geçiren veya tedavi olmuş, aynı süreçleri yaşamış kişilerle iletişime geçin. Panik atak hastaları yaşadıkları ataklar nedeniyle içlerine kapanıp umutsuz, yalnız, çaresiz hissedebilirler. Bu hislerle başa çıkmalarına destek grupları yardımcı olacaktır. Yaşadıkları duyguları sadece kendilerinin değil başka insanların da yaşadığını bilmek rahatlatıcı olabilir. Bu konuda Türkiye’de kurulan dernekler size yardımcı olacaktır.
Kendinize dikkat edin, panik atak yaşayan bir kişiye destek olmak stresli ve zorlayıcı olabilir. Desteğinizi kendi kişisel alanınızı yok etmeden sağlamanız gerekir. En iyi destek, kendinize gösterdiğiniz özeni de kapsamalıdır.
Panik Atak Hastası Yakınım İçin Neler Yapmamalıyım?
Yakınınızın durumunu farkında olmadan kötüye götürebilecek bazı sözler ve davranışlardan uzak durmanız, tedavi süreci boyunca hem sizin hem de yakınınızın yararına olacaktır:
Eleştirmekten, kınamaktan uzak durun.
Ne ihtiyacı olduğu ile ilgili varsayımlarda bulunmayın, ihtiyaçlarını sorun.
Ani, korkutucu şakalar, sürprizler yapmayın.
İyileşmek için adım atmasını engellemeyin.
İlerlemekten kaçınmasına izin vermeyin.
Hedeflenen davranışın bir basamak altını (örneğin tiyatroya gitme hedefi yerine parka gitme hedefi) gerçekleştirmesini başarısızlık olarak ifade etmeyin.
Hayatınızı panik atak hastası için feda etmeyin.
Yakınınız atak geçirirse paniğe kapılmayın, sizi panik halinde görmesi korkusunu artırır.
Atak geçirdiği sırada şunları söylemeyin: “sakin ol, kaygılanma, bir şeyin yok, hadi şunu yapalım…”
Bunun yerine atak geçiren yakınınıza “yavaş ve sakin bir şekilde nefes almaya çalış, hissettiklerine rağmen atlatacağını biliyorum, şu anda kal, seni rahatsız eden şey bulunduğumuz ortam değil, düşünceler, hissettiğin şey acı verici biliyorum ancak tehlikede değilsin, cesur bir insansın” gibi cümleler söyleyebilirsiniz.
Unutmayın, uygun tedavi ve sosyal destek ile panik atak tedavi edilebilmektedir.
Sağlıklı günler!
