🩺 Özofagus (Yemek Borusu) Hastalıkları: Belirtiler, Nedenler ve Korunma Yolları

Yemek borumuz, çoğu zaman farkında bile olmadığımız ama yaşam için hayati öneme sahip bir organdır.
Her lokma, her yudum, sessizce ondan geçer.
Fakat bazen bu “sessiz tüp”, vücudumuzun bize gönderdiği ilk uyarı sinyali olabilir.
Yanma, yutma güçlüğü, göğüs ağrısı gibi belirtiler aslında özofagus hastalıklarının habercisidir.
Peki yemek borusu neden hastalanır, hangi belirtiler ciddiye alınmalıdır, nasıl korunabiliriz?
Gelin birlikte inceleyelim 👇
️ Yemek Borusu Nedir ve Ne İşe Yarar?
Özofagus (yemek borusu), boğaz ile mide arasında uzanan yaklaşık 25 cm uzunluğunda kaslı bir
tüptür.
Yutkunma hareketiyle besinleri mideye taşır.
Bu süreçte iki önemli kas kapakçığı görev yapar:
Üst özofagus sfinkteri: Havanın mideye kaçmasını önler.
Alt özofagus sfinkteri (LES): Mide asidinin yukarı kaçmasını engeller.
İşte sorunlar genellikle bu kapakçıkların gevşemesi, kas hareketlerinin bozulması veya mukoza (iç yüzey)
hasarıyla başlar.
⚠️ En Sık Görülen Özofagus Hastalıkları
1. Gastroözofageal Reflü (GERD) – En Yaygın Rahatsızlık
Reflü, mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasıdır.
Nedeni çoğunlukla alt kapakçığın gevşemesidir.
Belirtiler:
Göğüs kemiği arkasında yanma
Ağıza ekşi-acı sıvı gelmesi
Gece öksürüğü veya ses kısıklığı
Boğazda “yumru hissi”
Neden olur?
Fazla kilo
Yağlı yemekler, kahve, asitli içecekler
Sigara, alkol
Gece geç yemek yeme alışkanlığı
Tedavi:
İlk basamakta yaşam tarzı değişikliği çok önemlidir:
Yemekten hemen sonra yatmamak
Az yağlı, az baharatlı beslenmek
Gerekirse mide asidini baskılayan ilaçlar (PPI grubu) kullanılır.
İleri vakalarda cerrahi (fundoplikasyon) gerekebilir.
2. Özofajit – Yemek Borusu İltihabı
Yemek borusunun iç yüzeyinin iltihaplanmasıdır.
Genellikle uzun süren reflü sonucu gelişir, ama enfeksiyon, ilaçlar veya radyoterapi de neden olabilir.
Belirtiler:

Yutarken ağrı veya yanma hissi
Göğüs ağrısı
Bulantı, iştahsızlık
Tedavi:
Reflüye neden olan asidi baskılamak, irritan gıdalardan kaçınmak, enfeksiyon varsa antifungal veya
antiviral ilaçlar kullanmak gerekir.
3. Akalazya – Yemek Borusunun Kasılma Bozukluğu
Akalazya, yemek borusunun alt ucundaki kasın gevşeyememesi durumudur.
Yiyecek mideye geçemez, yemek borusunda birikir.
Belirtiler:
Katı ve sıvı gıdalarda yutma zorluğu
Geceleri ağza yiyecek gelmesi
Göğüs arkasında baskı hissi
Tedavi:
Endoskopik balon genişletme, Botox enjeksiyonu veya cerrahi kas gevşetme (Heller miyotomi).
4. Barrett Özofagusu – Hücre Dönüşümü (Metaplazi)
Uzun süreli reflü sonucu, yemek borusunun alt kısmındaki hücreler asit dayanıklı bağırsak tipi
hücrelere dönüşür.
Bu durum kanser öncüsü kabul edilir.
Tanı:
Endoskopide biyopsi alınarak konur.
Tedavi:
Asit baskılayıcı tedavi (PPI)
Düzenli endoskopi takibi
Gelişmiş vakalarda lazer veya cerrahi tedavi
5. Özofagus Kanseri
İki türü vardır:
Skuamöz hücreli karsinom: Sigara, alkol, sıcak içecekler etkili.
Adenokarsinom: Genellikle Barrett özofagusu zemininde gelişir.
Belirtiler:
Giderek artan yutma güçlüğü
Kilo kaybı
Ses kısıklığı
Göğüs veya sırt ağrısı
Tedavi:
Cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonları kullanılır.
Erken evrede fark edilirse başarı oranı yüksektir.
6. Mide Fıtığı (Hiatal Herni)

Midenin bir kısmı diyaframdan göğüs boşluğuna kayar.
Genellikle reflüyle birlikte görülür.
Belirtiler:
Yemek sonrası yanma, şişkinlik, yutma güçlüğü.
Tedavi:
Hafif vakalarda diyet ve ilaç, ileri olgularda cerrahi.
🧪 Tanıda Kullanılan Yöntemler
1. Endoskopi: Yemek borusunun iç yüzeyi doğrudan incelenir, biyopsi alınabilir.
2. Baryumlu yutma filmi: Darlık veya kas bozukluğu görülebilir.
3. Manometri: Kas kasılma gücü ölçülür (özellikle akalazyada).
4. 24 saatlik pH ölçümü: Reflü tanısında kullanılır.
🥦 Özofagus Sağlığı İçin Altın Kurallar
Yemekten sonra en az 2-3 saat yatmayın.
Az yağlı, az baharatlı ve liften zengin beslenin.
Kahve, çikolata, alkol ve gazlı içecekleri sınırlayın.
Fazla kilonuz varsa kilo verin — karın içi basıncı azaltır.
Sigara içiyorsanız bırakın.
Sürekli yanma veya yutma güçlüğünüz varsa, endoskopi yaptırın.
💬 Son Söz
Yemek borusu, sindirimin ilk kapısıdır — ama genellikle “ihmal edilen” organdır.
Oysa reflü gibi basit başlayan rahatsızlıklar, tedavi edilmezse Barrett özofagusu veya kanser gibi ciddi
tablolara ilerleyebilir.
🔍 Küçük bir yanma, büyük bir uyarı olabilir.
Belirtileriniz varsa geciktirmeden bir gastroenteroloji uzmanına başvurun.