OTOMATİK DÜŞÜNCELER VE BİLİŞSEL ÇARPITMALAR

Otomatik düşünceler bilinçli bir yargılama sürecinden geçmeden ortaya çıkarlar, önce duygularımızı ardından da buna bağlı olarak eylemlerimizi derinden etkilerler. Otomatik düşüncelerimizin dayanak noktaları, sabit olan inançlarımız ve şemalarımızdır. Bu düşünceler kişi tarafından doğru olarak kabul görür. Otomatik düşünceler sadece olumsuz düşünceler değildir, örneğin kapı çaldığında ‘kapıyı açmalıyım’ da bir otomatik düşüncedir, ancak biz yazımızda ‘olumsuz otomatik düşüncelerden’ bahsediyor olacağız.

Bir örnek vererek başlayalım, örneğimizde Mert’in evindeki koltuğun kırıldığını varsayalım ve Mert bunu fark ettiğindeki otomatik düşünceleri:

-Koltuk kırıldı.

-Ev sahibi koltuğu bahane ederek kaporanın üzerine yatacak.

-Beni suçlayacak ve parayı vermeyecek.

-Bu olay beni uğraştıracak.

-Yine haksız yere suçlanıp, kullanılmış olacağım.

Aslında Mert evinde sakin sakin otururken koltuğunun kırıldığını fark etmesiyle beraber zihninden birden bire birçok olumsuz düşünce geçiyor ve Mert bu düşünceler doğruymuş gibi hissetmeye başlıyor. Gelin beraber bu düşüncelerin altında yatan bilişsel çarpıtmalara hep beraber bakalım.

Seçici Algılama

Bir durumun seçici olarak belli bir ayrıntısının algılanması, diğer önemli özelliklerinin ise göz ardı edilmesidir. Geri plandaki olumsuz anlamlandırma sebebiyle olayların genellikle olumsuz detayları algılanır.

-Kahve içme teklifimi kabul etmedi. Benimle beraber olmak istemiyor.

Akıl Okuma

Karşımızdaki kişinin zihninden geçenleri tahmin etmeye çalışır ve eylemlerimizi ve duygularımızı tahmin ettiklerimize göre şekillendiririz.

-Onu kızdırdım. Benim işe yaramaz bir insan olduğumu düşünüyor.

Bireyselleştirme

Çevrede olan olaylar veya kişilerle ilgili kişisel karşılaştırmalar yapılır veya kişisel bir bağlantı kurulur.

-Geçerken bana selam vermedi. Galiba onu sinirlendirecek bir şey yaptım.

Etiketleme

Kişi kendisini veya karşısındakini tek bir davranışına dayanarak tutumu hakkında genelleme yapar.

-Bana az maaş veriyor. Cimri bir insan

Keyfi Çıkarsama

Kanıt olmadan ya da aksi kanıt olmasına rağmen sonuçlara ulaşma.