Obsesyonlar, kişinin isteği dışında ısrarla ve zorlayıcı şekilde aklına gelen, anksiyete ortaya çıkaran ve yineleyici özellikteki düşünce, dürtü ya da imgelerdir. Genelde kişi tarafından mantıksız olarak değerlendirilir, obsesyona direnmeye çalışılır ancak bunu yapmakta zorlanabilir ya da hiç yapamaz.
Kompulsiyonlar, kişinin obsesyonlarına yanıt olarak ya da belli kurallara göre gerçekleştirmek zorunda olduğunu hissettiği, yineleyici ve belli bir amaca yönelik olan törensel davranışlar ya da zihinsel eylemlerdir. Kompulsiyonlar, obsesyona eşlik eden anksiyeteyi gidermek, korku yaratan durumu ortadan kaldırmak ya da önlemek üzere yapılır. Ancak yapılan etkinlik, önlenmek istenen durumla gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da aşırıdır. Kişi kompulsiyonlarını engellemeye çalıştığında yoğun anksiyete yaşar.
Kirlenme / Bulaş Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu: Kirli olduğu düşünülen yerlerden mikrop, idrar, dışkı, yağ vb.şeylerin bulaşabileceği endişesi yaşanır. Kirlenme/bulaşma obsesyonlarını rahatlatmak amacıyla çıkan kompulsiyonlar temizleme kompulsiyonlarıdır. Sık sık el yıkamalar, temizlenme ritüelleri bu tür kompulsiyonların en sık karşılaşılan şeklidir.
Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu: Bir eylemin yapıldığından emin olamama durumu olarak tanımlanır. Genellikle bir tehlike durumu dikkat çektiğinde, ardından güvenliği sağlamakla ilişkili kontrol etme kompulsiyonları gelmektedir. Kontrol etme, bulaşmayla ilgili korkuları hafifletmek içinde yapılabilir.
Ocak, kapı, kilit gibi şeylerin açık kalmış olabileceğinden, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde kalmış olabileceğinden kuşku duyar ve emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyulur. Bazen hastalarda elinde olmadan başkalarına zarar vereceği, ağzından hoş karşılanmayacak nitelikte sözcükler ve küfür kaçıracağı şeklinde obsesyonlar da olabilir.
Simetri / Düzen Obsesyon ve Kompulsiyonu: Nesnelerin ve olayların belirli bir düzen ve konumda olması ya da eşyaların bir simetri içinde bulunmasıyla ilişkili obsesyonlardır. Belirli bir simetri sağlamak amacıyla eşyaları belirli bir sıra ve düzen içinde tutmayla simetri/düzenleme kompulsiyonları ortaya çıkar. Hastalar eşyaların simetri ve belli bir düzende yerleştirmek için günlük mesaisinin büyük bir kısmını harcıyor, yapması gereken diğer işleri aksatabilirler.
Cinsel İçerikli Obsesyonlar: Kişinin utanç verici, kabul edilemez olarak tanımladığı ensest, eşcinsellik gibi cinsel temalarla ilişkili olan obsesyonlardır. Hastanın kendine, yaşına, toplumdaki yerine hiç yakıştıramadığı bir biçimdedirler.
Dini İçerikli Obsesyonlar: Günahla ilgili düşünceler ve dini temaların olduğu bu obsesyonlar ülkemizde sık görülen bir obsesyon tipidir. Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam karşıt ve yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten alıkoyamaz.
Biriktirme ve Saklama Kompulsiyonu: Gerçek anlamda maddi ya da manevi değeri olmayan şeylerin ileride gerekli olabilir şeklinde bir düşünceyle saklanıp biriktirildiği , gereksinim duyulmadığı halde satın alındığı kompulsiyon tipi istifleme kompulsiyonlarıdır.
Sayma Kompulsiyonları: Yineleyici tarzda sayı sayma, dua etme, belirli kelimeleri yineleme gibi düşünsel süreçler, zihinsel kompulsiyonlar olarak tanımlanır. Hastalar günlük bir aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa kendisinin ya da sevdiklerinin başına kötü bir şey geleceği, işinin rast gitmeyeceğini düşünebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisi
OKB da ilaç tedavisi ve Bilişsel Davranışçı Terapi bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış tedavi yöntemleridir.
