Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Biriktirmekten el yıkamaya, sobayı sonsuza kadar kontrol etmeye kadar, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) bir çok biçim alır. İnsanları tekrarlayan düşüncelere ve tamamen devre dışı bırakabilecek davranışsal ritüellere hapseden bir kaygı bozukluğudur. OKB çocuklukta başlayabilir, ancak çoğunlukla ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar. Semptomların şiddeti yıllar içinde artıp azalabilirse de, bozukluk kronik olma eğilimindedir. Hem farmakolojik hem de davranışsal yaklaşımların özellikle maruz bırakma ve tepki önleme, OKB’si olan kişilerin mutlu ve tatmin edici yaşamlar sürmelerine olanak tanıyan etkili tedaviler olduğu kanıtlanmıştır.
Belirti ve Bulguları Nelerdir?
OKB’nin ilk belirtileri obsesyonlardır. Tekrar tekrar ortaya çıkan ve genellikle sıkıntı veren duruma yönelik istenmeyen fikirler veya dürtülerdir. “Ölümcül bir hastalığa yakalanacağım” veya “Ailem zarar görecek.” Bundan sonra kompulsiyonlar ortaya çıkar; el yıkama, kilit kontrolü ve biriktirme gibi tekrarlayan davranışlar. Bu tür davranışlar korkuyu hafifletmeyi ve zarar tehdidini azaltmayı amaçlar. Ancak etkisi uzun sürmez ve istenmeyen düşünceler çok geçmeden tekrar araya girer.
Bu kişiler, takıntılarının ve zorlamalarının yararsızlığını anlayabilir, ancak bu onlara karşı bir koruma sağlamaz. OKB o kadar şiddetli hale gelebilir ki, işlerine veya ilişkilerine müdahale edebilir, hatta evlerinden çıkmalarını bile engelleyebilir.
Nedenler ve Risk Faktörleri
OKB’de obsesyon ve kompulsiyonların başlangıcı, genellikle yeni bir iş, bir çocuğun doğumu ve hatta ergenlik gibi daha büyük sorumluluklara yol açan stresli bir olaya veya yaşam değişikliğine kadar izlenebilir. Bu olaylar, kişinin sorumluluk duygusunu şişirebilir, endişe yaratabilir ve kötü şeylerin olmasına izin vererek kendilerini ve başkalarını hayal kırıklığına uğratmamalarını sağlama arzusu yaratabilir.
OKB, depresyon, yeme bozuklukları veya dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu ile birlikte bulunabilir ve örtüşmenin doğası tartışma konusu olmasına rağmen, Tourette sendromu ve hipokondri gibi bozukluklarla ilişkili olabilir.
Tedavi ve İyileşme
OKB için ya psikoterapi ya da ilaç ya da her ikisi de reçete edilebilir ve araştırmalar, özellikle gençler için, ikisinin kombinasyonunun genellikle en başarılı yaklaşım olduğunu göstermektedir.
Bu ilaçlar tipik olarak seçici serotonin geri alım inhibitörleridir (SSRI. Bu ilaçların hastaların yarısından fazlasında obsesyon ve kompulsiyonların sıklığını ve şiddetini azalttığı gösterilmiştir, ancak ilaçların kesilmesi sıklıkla nükse neden olur.
Maruz bırakma ve tepki önleme gibi OKB için davranışsal terapi, uzun süreli etkiler üretme eğilimindedir. Psikoterapi genellikle bozukluğun iki yönüne odaklanır: duruma dahil olan irrasyonel düşünceleri çözmek ve hastaları, duyarsızlaşana ve zorlayıcı ritüellere girmeden kaygıyı tolere edebilene kadar korkulan nesne veya fikre kademeli olarak maruz bırakmak.
OKB olan birine nasıl yardım edebilirim?
Tanıdığınız biri OKB’den muzdaripse, atılması gereken birkaç önemli adım ve kaçınılması gereken birkaç önemli adım vardır. Güven verici görünse bile, kişinin kompulsiyonları yerine getirmesine yardımcı olmayın ve ona “durdurmasını” söylemeyin ya da tembel olduklarını veya iradesiz olduklarını öne sürmeyin bunlar OKB hakkındaki mitlerden birkaçıdır.
Bunun yerine, durumu araştırın ve OKB’nin terapi ve ilaçla tedavi edilebileceğini kabul edin. Ardından, yardım arama konusunda nazikçe ama kararlı bir şekilde bir konuşmaya başlayabilirsiniz.
