- Mükemmelliyetçiliği yenmenin ilk yolu, mükemmeliyetçilik düşüncesinin kârı ve zararı adlı bir liste oluşturmaktır. Bana bu düşüncenin faydaları neler? Zararları neler? Listeden sonra kendi düşüncelerimize odaklanarak mükemmeliyetçiliğiin bana gerçekten karımı daha fazla yoksa zararı mı daha fazla olduğuna dair bir farkındalık oluşturun. Genellikle başta ertelemecilik olmak üzere mükemmel zamanı kovalama, o anın mükemmel olmadığına inanma, çok iyi yapamayacaksak aslında o işe hiç girişmemeyi de kapsayan zararlarının daha fazla olduğunu fark etmiş oluruz. Bize zararı olan düşünceleri listelemek, bu düşünceden uzaklaşmamıza faydası olabilir.
- Vasat, orta halli hedefleri yapmayı deneyin, bu şekilde de çok başarılı olup olamayacağınızı test etmiş olursunuz.
- Elinize bir kalem bir de kâğıt alın bir aktivite seçin. Bir aktiviteyi hem mükemmel hem de keyif almaya yönelik olarak puanlayın. Mükemmellik ve tatmin arasındaki bağlantıyı fark etmeye sebep olacaktır (anti- mükemmeliyetçilik formu). Yüksek ihtimalle mükemmel olarak yaptığınızı düşünmediğiniz bir etkinlik size belki de çok daha fazla tatmin duygusu vermiş olabilir. Örneğin; arkadaşlarınızla yaptığınız bir yarışmada yenildiniz, mükemmel bir durum değil ama çok keyif aldınız, aradaki bağlantı kendini göstermiş olur.
- Etrafınızı inceleyin, geliştirilecek şeyler arayın. Birinin saçı, sesi gibi. Hiçbir şey mükemmel olamaz. Karşılanamayacak standartları benimsemek bizi daima yıpratır ve yorar. Çok mükemmel birinin saçının da çok güzel olduğunu görürsünüz ve dikkatli baktığınızda karışıklık, beyaz ya da başka bir (size göre kusur) fark edebilirsiniz. Hiçbir şey mükemmel değildir, etrafımıza bu gözle baktığımızda daha da dikkat çekmektedir.
- Mükemmeliyetçilik kavramına sahip olan insanlar genellikle korkularıyla yüzleşmekten korkan insanlardır. Beşinci maddede korkularımızla yüzleşmek var. Yüksek mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler bu davranışın onları korkularından zırh gibi koruduğunu düşünür, onaylanmama ihtimalini ortadan kaldırdığına inanırlar çoğu zaman. Kişinin korktuğu şeye kendini maruz bırakması ve bununla yüzleşmesi mükemmeliyetçilik kavramının giderek azalmasına sebep olabilir ve bizi bu düşünceden uzaklaştırabilir. ‘‘Tepki Önleme’’ dediğimiz bu stratejiye örnek olarak, arabasını kilitlediğinden emin olarak inen kişi tekrar geri dönüp emin olmak ister, bu sırada oldukça kaygılıdır. Ya kilitlemediysem? düşüncesi ile eğer başa çıkabilir ve geri dönüp bakmaz, tepkiyi önleyebilirse yüzleşmiş olur. Başlangıçta 100 üzerinden 90- 100 olan kaygı zamanla azalır ve çok zor olsa da buna dayanır ve günün sonunda o kadar da kaygı vermez. Bu zorlukla başa çıkabilmek oldukça güçlendirir ve tekrarı gerçekleşmez. Ama devam ettirir ve kontrol ederse bu davranış şekli benimsenir ve uzun süreler devam edebilir.
- Mükemmeliyetçiliği yenmenin altıncı yolu süreç yönelimi geliştirmektir. Yani herhangi bir konuyu değerlendirirken sonuçlardan çok sürece odaklanmaktır. Her gün aynı yoldan eve gittiğimizi düşünelim. Yol aynıdır, sürüş becerimiz aynıdır. Bazen kırmızı bazen yeşil ışıklara yakalanıp zaman değişebilir. Bu bizi kötü araba süren biri yapar mı? Mükemmeliyetçilik kavramı, kişinin şansa bırakmadan tüm şekillerde düşünüp tüm korkularla yüzleşmektense, riskleri ekarte edecek şekilde davranış göstermesidir. Peki sonuca değil, sürece odaklanırsak? Kendimize başarılı olmak istediğimiz alanda hedefler belirleyip başarıyı garantileyebiliriz. Ufak ama etkili bir şekilde bu hedefleri uygulayıp başarılı olabiliriz. Bir yazarın mükemmel bir kitap yazmak istemesi mükemmeliyetçi bakış açısındadır, peki her gün 15 sayfa yazması, düzenli aralıklarla kontrol sağlaması gibi süreç odaklı olursa da başarıyı şansa bırakmadan güzel sonuçlar elde edebilir.
- Mükemmeliyetçilik kavramından kurtulmanın bir başka yolu kendimize zaman sınırlaması koymak olabilir. Her etkinlik için zaman aralığı koyabiliriz. Mükemmeliyetçi yanımızın dezavantajı daima ertelemeye meyilli biri olmamızdır çünkü en mükemmel zamanda en mükemmel şekilde yapmak isteriz. O an mükemmel zaman değil, diye erteleyebilirsiniz. Mutlu olmamızın sırrı belli zaman aralıklarıyla sınırlamalardan geçebilir. Sabah kalkıp tüm etkinlikleri ve hangi zaman aralıklarıyla yapıldığını yazın ve bu zaman aralığı dahilinde yapın. Dışına çıkmak mükemmeliyetçiliği pekiştirir ve diğer etkinlikleri ertelemeye sebep olabilir. Zaman aralıklarını belirlemek ve bu düzende uygulamak başta sıkıntılı hissettirse de sonunda çok daha fazla tatmin olmuş oluruz.
- Hata yapmaktan korkmayın. Hatta hata yapmaktan korkmanın mantıksız bir düşünce olduğuna dair bir yazı yazın. Bir hata yaptığımızda en kötü ne olabilir? Bu düşüncelere yanıt verin. En kötü ihtimal ile hata olduğunu görür ve tekrarlamayız. Dünyanın sonunun geldiği düşüncesi sadece kafamızdadır.
- Mükemmeliyetçi bireyler daima yapamadıkları, yetersiz oldukları konulara odaklanma eğilimindedirler. Bu durumla başa çıkmak için bir bilek sayacı alıp her gün gün içerisinde yapabileceklerinizi, yeterli alanlarınızı doğru yaptığınızı düşündüğünüz her davranışı tıklayıp, kaydedin ya da bir not defterine ya da telefonun notlar kısmına da olabilir kaydedin. Gerçekten neler yapabildiğinizi somut olarak görmüş olursunuz. Daha iyi hissedip, yetersiz inançlarınıza karşı verilerle karşılaşmış olursunuz.
- Ya hep ya hiç düşüncelerinizin doğruluğunu değerlendirelim. Eviniz hep mükemmel temiz olmalı ya da temizlememelisiniz veya bir işte çok başarılı olmalısınız ya da hiçbir şey yapmamalısınız, gibi düşünceler ya hep ya hiç düşüncelerinizdir. Yani bilişsel çarpıtmalarınızdır. Peki tüm bu düşünceleri nasıl uzaklaştırabiliriz? Doğruluklarını test edelim. Etrafımıza bakalım ve gerçekten her yer tam anlamıyla temiz mi? Herkes işinde inanılmaz derecede başarılı mı? Değerlendirmelerimizi yapalım. Ya hep ya hiç düşüncelerinizi, gerçekçi realist düşüncelerle değiştirelim.
- Aklınıza bir resim getirin, gerçekten mutlu olduğunuz bir an’ın anısını resmedin ve odaklanın. Bu anıda çok da mükemmel anlar olmadığını göreceksiniz. Başınıza olumsuz, muhtemelen mükemmel olmayan bir olay geldiğinde bu anıyı hatırlayın. Bu durumda başınıza gelen olayı çok büyütüp mutsuz olabilir ya da yaşadığınız olumsuz bir anı olarak kalacak şekilde yorumlayabilir ‘mutlu ve mükemmel olmayan’ bir anı olarak kalabilir.
- Bir diğer yöntem ‘Aç Gözlülük Tekniğidir’. Çok güzel ve muhteşem başarıya sahip sadece bir başarı mı, (üzerinde yıllar ya da aylar harcanmış olan) yoksa daha ortalama bir zamanda kazanılmış kısmen mükemmele yakın ama mükemmel olmayan 10 adet başarı mı? 10 adet final sınavınız var ve sadece bir dersi aylarca çalıştınız ve tam puan aldığınızı hayal edin. Elinizde bir adet tam puan ve 9 adet düşük ders kalmış olur. Ortalama düzeyde her birine önem vererek çalıştığınızda ise belki de hepsinden ortalama geçer not almış olabilirdiniz. Daha az stresle, daha verimli ve başarılı olabilirsiniz. Tercih burada tamamen kişiye kalmıştır, daha az stresle vasat bir insan olup (ortalama üstü bir insan olmak da olabilir) çok mutlu bir insan olmak mı? Ya da hiçbir zaman gerçekleşmeyecek olan üstün standartları benimseyip her şeyin mükemmel olmasını isteyip hayatı kendinize ızdırap etmek mi?
- Mükemmeliyetçiliği yenmenin son yöntemi bir insan olduğumuzu ve daima hatalar yapabileceğimizi sürekli olarak kendimize hatırlatmaktır. Bebekliğinizde yürümeyi düşerek, çocukluğunuzda sıcak bir şeye dokunmamayı dokunarak, geç kalmamayı belki de birkaç kez geç kalarak öğrenmişsinizdir. Deneme yapmak ve yanılmaktan korkmamak amacımız olabilir, insanüstü şekilde 'hataları asla yapmamalıyım' düşüncesinden çıkarak mükemmeliyetçilik kavramını hayatınızda azaltabilirsiniz.
