Menopoz kelime anlamı olarak son adet kanamasına verilen isimdir. Perimenopoz deyimi menopoz öncesi ve menopoz sonrasını kapsar. Premenopoz menopozdan önceki dönemi, postmenopoz menopozdan sonrasını ifade eder. Menopoza yaklaşırken genelde adet düzensizliği olur. Ülkemizde menopoz yaşı ortalama 48-49 dur. Erken menopoz 40 yaşından önce menopoza girilmesidir.
Menopoz tanısı adet gecikmelerini takiben menopoz şikayetleri olan hastalarda yapılan FSH, LH, ESTRADİOL hormonlarının ölçümü ile konur. Menopozda yumurtalık rezervi tükenir ve yumurta oluşumu olmaz. Sonuçta kanda estrojen hormonu düzeyi doğurganlık yıllarının altına düşer. Sigara içmek, çocuk doğurmamak ve uterusun alınması menopoz yaşını erkene alır.
Menopoz Şikayetleri Nelerdir?
Sıcak basmaları, terlemeler, uykusuzluk, baş ağrıları, anksiyete artışı en sık görülen şikayetlerdir. Ortalama 1-5 yıl arası sürer. Bazı kadınlarda çok hafif atlatılırken bazı kadınlarda çok uzun yıllar sürebilir.
Menopoz sonrası aylar geçtikçe vajinal kuruluk, cinsel ilişkide ağrı, cinsel istek azalması, idrar şikayetlerinde (yangılı idrar yapma, tuvalete yetişememe, idrar kaçırma) artış meydana gelir.
Menopozda bir diğer değişiklik kolestrol düzeyinde artıştır. Ayrıca menopoza giren kadınlarda ortalama %5 kilo artışı görülmektedir.
Yine menopoz döneminde kalp hastalıkları riskinde artış görülmektedir. Menopoz öncesi kalp damarlarında hastalık riski az olmasına rağmen menopoz sonrası belirgin ölçüde artar.
Zihinsel yeteneklerde azalma, konsantrasyon zorluğu ve kısa dönemde hafız kaybı şeklinde görülebilir. Bu problemler yaşlanmaya bağlı olabileceği gibi sıcak basmalarının neden olduğu uyku bozukluğu nedeniyle olabilir.
Osteoporoz menopozdaki kadınlarda daha sık görülen bir kemik problemidir. Vücuttaki kemik kütlesinin azaldığını ifade eder. Erken menopozda ya da cerrahi olarak vaktinden önce menopoza giren ooferektemili (yumurtalıkları alınan) kadınlarda daha fazla görülür.
Yaşın ilerlemesi, sigara içiciliği, erken menopoz, genetik, diyetle alınan kalsiyum miktarı gibi çok çeşitli faktörler osteoporozdan sorumludur.
Menopozda Hormon tedavisi:
Menopozda yukarıda anlatılan sorunların yaşanmaması için eksilen hormonun yerine konmasına “hormon replasman tedavisi” denir. Halk arasında söylenen hormon yükleme tedavisi doğru değildir. Burada amaç, hastaya yükleme yapmak değil eksilen hormonu eksik olduğu miktarda yerine koymaktır.
Menopozdaki sıcak basmalarının en iyi giderilme yöntemi hormon tedavisidir. Yine vajinal kuruluk ve acıma hissi, idrar değişiklikleri estrojen tedavisinden çok yarar görür.
Kimler hormon tedavisi alamaz?
Kesin tanısı konulmamış rahim kanaması olanlar, damar tıkanıklığı yaşamış olanlar, karaciğer ve safra kesesinde aktif hastalığı olanlar, memede şüpheli kitleleri olanlar hormon tedavisi almamalıdırlar.
Hormon tedavisi nasıl uygulanır?
Hormon tedavisi oral alınan haplarla, deriye yapıştırılan bantlarla, deriye sürülen jeller ya da burna sıkılan spreyler yolu ile uygulanır. Hastalarda kanamalı yani adet görmeli tedavi ya da kanamasız tedavi uygulanabilir. Tedavi hastanın şikayetleri sürdüğü müddet yıllarca uzatılabilir. Son zamanlarda ortalama 5 yıl verilmektedir. İsteyen hastalarda daha kısa tutulabilir. Tedaviye ara verilip tekrar başlatılabilir.
Hormon tedavisinin faydalı nelerdir?
♀ Sıcak basmaları ve diğer menopoz şikayetlerinin önlenmesi,
♀ Osteoporozun önlenmesi ve tedavisi,
♀ Vajinal- uriner şikayetlerin giderilmesi ana faydalardır.
Hormon tedavisinin riskleri (zararları) nelerdir?
♀ Meme kanseri Tartışmalı bir konudur. 5 yıldan daha uzun süre kombine (estrojen+progesteron) hormon tedavisi alan hastalarda meme kanseri riski ‰1 (%0,1) artmaktadır. Bu nedenle son yıllarda hormon tedavisinde pek çok hekim uzun süreli tedaviden kaçınmaktadır.
♀ Meme hassasiyeti – gerginlik Özellikle fibrokistik meme hastalığı olanlarda daha belirgindir. Meme hassasiyeti hormon alan kadınları lorkutan başlıca şikayettir. Yapılan araştırmalar hastaların hormon tedavisini bırakma nedenlerinin başında meme hassasiyetini göstermiştir.
♀ Damar tıkanıklığı Doğum kontrol haplarında kanıtlanan bu yan etki hormon tedavisinde pek görülmez. Ancak koroner kalp hastalığı olan hastalarda dikkat edilmelidir.
♀ Vajinal kanama Bazen düzensiz vajinal kanamalar görülür. Genellikle altından myom ya da polipler çıkmaktadır.
♀ Kilo alma ve su tutulması Bazı hastalarda estrojen, kilo artışına ve vücutta su tutulmasına neden olabilir.
